in zoverre relevant voor genealogie Van Keulen - Polman

1920 - 1929

In de geschiedenis ligt de nadruk doorgaans op machtige mensen. In www.liemershistorie.nl vooral aandacht voor de geschiedenis van gewone mensen, hun zwoegen voor een menswaardig bestaan want de overgrote meerderheid van de bevolking heeft tot halverwege de 20e eeuw doorgaans op de rand van een bestaansminimum geleefd waarbij misoogsten, ziekten, oorlogen en (natuur)rampen kwellingen zijn die de mensen bij voortduring hard hebben getroffen. Indrukwekkend is hoe velen onder moeilijke omstandigheden toch het hoofd boven water hebben kunnen houden.

1920    Als gevolg van grote massa's smeltende sneeuw en overvloedige regen staat het water in de rivieren eind 1919 en begin 1920 uitzonderlijk hoog. Op 29 december loopt de Pannerdense waard onder. Via de Oude Rijn en de Wildt stroomt veel water naar de Oude IJssel, waardoor Wehl en Angerlo te maken hebben met wateroverlast. In Lathum gaat men op nieuwjaarsdag 's morgens zoals gewoonlijk om 5 uur aan het werk(!) maar om 10 uur staat alles onder water. Begin januari 1920 kamperen op het Gelders eiland honderden gezinnen op de dijken. Door een defect aan een sluis raken ook de dorpen Aerdt en Herwen onder water. In Herwen staat het water tot het dak van de zuivelfabriek.

 Tolkamer / Lobith, januari 1920

1920    Op woensdagavond 14 januari verdrinkt de Angerlose burgemeester jonkheer Henri Maria Josef Franciscus Edmundus van Grotenhuis. Na een bezoek aan de Societeit in Doesburg is hij per fiets naar huis gegaan, maar daar is hij nooit aangekomen. Men vindt hem enkele dagen later bij het dreggen op 100 meter van zijn woning. 

 Jhr. Van Grotenhuis (1890 - 1920), burgemeester van Angerlo, verdronken op 29-jarige leeftijd.
 

1920    De Gemeenteraad van Zevenaar besluit om de Slijkstraat (straat waarin veel allerarmsten wonen, op dat moment ook gezien als "achterbuurt") voortaan Schoolstraat te noemen.

1920    Paus Benedictus XV erkent Hoog-Elten als bedevaartsplaats.
 


Sint-Machutus, de wonderdoener van Eltenberg

1920     In Didam wordt een  R.K. middelbare land- en tuinbouwwinterschool opgericht. In de zomer zijn er geen lessen omdat de boerenzonen op de boerderij nodig zijn. De school heeft een belangrijke regionale functie en zal ruim 50 jaar tot 1971 blijven bestaan. In de jaren zestig is Louis van Keulen, overgrootvader van Sam, Simon en Sjef van Keulen, enige jaren in deeltijd (avonduren) docent aan deze school.

De geslaagden van de middelbare land- en tuinbouwschool in 1923
Bovenste rij v.l.n.r: J. Giessen (Angerlo), A. Gerritsen (Drempt), F. Giesen (Zevenaar), H. Kaal (Holthuizen), G. Wolsing (concierge 1920-1946), H. Scheers (Wehl), H. Roemaat, H. Giesen (Zeddam) en E. Stam (Babberich); middelste rij: A. Hoppereys (Dichteren), J. Braam (Zeddam), H. te Witt (Groessen), A. Poodt (Herwen), H. Evers ('t Loo), W. van Onna (Wijnbergen), A. Mentink (Steenderen) en F. Giesen (Steenderen); voorste rij: Th. van Sandt (Babberich), J. Giesen, H. Hendriks (leraar 1920-1948), A. Tombrock (godsdienstleraar 1920-1927), ir. H.J.M. Verhey (directeur 1920-1958) en Th. Schenning (Wehl).

  

1920     In Zevenaar wordt burgemeester Ridder de van der Schueren (1841 - 1921) opgevolgd door Jhr. Tanne van Nispen tot Pannerden (1884 - 1964). Met hem als burgemeester zal Zevenaar de Tweede Wereldoorlog ingaan.

 

Ludovicus Ridder de van der Schueren wordt in 1908 op 67-jarige leeftijd burgemeester van Zevenaar. Hij is wethouder in 's-Hertogenbosch, totdat hij aan het eind van de 19e-eeuw dijkgraaf wordt in de Liemers en gaat wonen aan de Markt te Zevenaar. Door zijn huwelijk met M.H.P.C.  de Neree tot Babberich, voltrokken in 1869 op kasteel "Halsaf" in Babberich, is er een extra motief voor hem om in de Liemers te wonen.

De van der Schuren blijft twaalf jaar burgemeester in Zevenaar totdat hij op 79-jarige leeftijd in 1920 zijn ambt ter beschikking stelt.        

  

Jhr. Antoine (Tanne) Eduard Marie van Nispen tot Pannerden wordt in 1884 geboren op "Huize Hoek" in Zevenaar (Huize Hoek is aan het eind van de Tweede Wereldoorlog door de Duitsers opgeblazen; nu  staat op deze plaats het bevrijdingsmonument "De vier tamboers"). In 1911 wordt hij, op 27-jarige leeftijd, benoemd tot burgemeester van Didam. In 1920 wordt hij burgemeester van Zevenaar, waar zijn grootvader in het midden van de 19e-eeuw ook al burgemeester is geweest.
Van Nispen tot Pannerden is ruim een kwart eeuw burgemeester van Zevenaar, wanneer hij in 1946 van het Ministerie van Binnenlandse Zaken het advies krijgt ontslag te nemen. Hij wordt opgevolgd door de eerste niet adellijke burgemeester van Zevenaar F.W.J. van Gent.  

 

1920    In Zevenaar wordt de Radio - Centrale in gebruik gesteld. 
Slechts een jaar eerder heeft op donderdag 6 november 1919 de allereerste radio-uitzending in Nederland plaatsgevonden. Hierbij is de mars "Turf in je ransel" de eerste Nederlandse plaat, die door de ether schalt. Hierop volgen "Ave Maria" en "Een meisje dat men nooit vergeet" 


De burgemeester van Zevenaar Tanne van Nispen tot Pannerden en de directeur van de Radio-Centrale, de heer Deckers, stellen de Radio-Centrale Zevenaar in gebruik.

 

1921    Op 17 april rijdt een wel zeer bijzondere trein door de Liemers. Het betreft de begrafenistrein op weg van het Nederlandse Maarn naar het Duitse Potsdam met daarin het stoffelijk overschot van de op 11 april overleden keizerin Augusta van Schleswig-Holstein (1858 - 1921). De keizerin, in ballingschap overleden in het Nederlandse Doorn (bij Maarn), wordt op 19 april in Potsdam begraven waar ongeveer 250.000 mensen haar de laatste eer brengen. 


Overweldigende belangstelling bij de aankomst van de rouwtrein in Elten op 17 april 1921

1921    Bij de viering van het 400-jarig bestaan van de St. Andreasparochie op 23 september 1921 worden de R.K. Jongensschool en MULO-school geopend in de Nieuwe Doelenstraat in Zevenaar. Beide scholen staan onder leiding van de heer J. Th. Gerrits ((1890 - 1965), die vanwege zijn imposante voorkomen in de volksmond wel "lange Jan" genoemd wordt.

 

R.K. Jongensschool en MULO-school in de Nieuwe Doelenstraat in Zevenaar
Foto jaren twintig

Dit schoolgebouw is omstreeks 2000 afgebroken. Op de plaats van de vroegere school bevindt zich nu een parkeerterrein, tegenover de COOP-supermarkt.

In de periode 1937 - 1951 is Louis van Keulen (overgrootvader van Sam, Simon en Sjef van Keulen) als onderwijzer in dit gebouw werkzaam.

 

1921    In Zevenaar wordt de Protestantse Woningbouwvereniging opgericht.


Oud Zevenaarsestraat vanaf de spoorbaan in de richting Oud-Zevenaar, omstreeks 1923

De woningen aan de rechterzijde zijn in de jaren twintig gebouwd door de Protestantse Woningbouwvereniging Zevenaar. Aan de linker zijde van deze weg bouwt C.J. Polman (over-overgrootvader van Sam, Simon en Sjef van Keulen) in de jaren dertig een zestal 2-onder-1 kap woningen. In de volksmond wordt Polman de dollarkoning genoemd, nadat hij enige jaren in Amerika als bakker heeft gewerkt. Vrijwel alle woningen op bovenstaande foto worden i.v.m. de aanleg van de Betuwelijn afgebroken. Het weggetje, dat op bovenstaande foto linksaf gaat, is de Zwarteweg. De huizen, die in latere jaren aan deze weg zijn gebouwd, zijn alle i.v.m. de Betuwelijn omstreeks 2000 afgebroken. Op de plaats van de Zwarteweg bevindt zich nu de Ringbaan Zuid. Aan de Zwarteweg wonen halverwege de twintigste eeuw de families: Martens, Venema, de Graaf, Van Keulen, Bergervoet, Sloot, Berendsen, Geurds, Hanen en Polman.

 

1922   Omstreeks deze tijd begint de 20-jarige Willem Derksen uit Loo met het experimenteren met het kunstmatig uitbroeden van kippeneieren. 
Zijn allereerste proefopstelling betreft: twee eieren in een sigarendoos met rondom hooi dat op temperatuur wordt gehouden door kruiken met warm water. Groot is de voldoening wanneer blijkt dat de eieren na 18 dagen uitkomen. Dit geslaagde experiment is in feite het prille begin van een broedbedrijf dat zich in de loop der tijd ontwikkelt tot een internationaal gerenommeerd bedrijf, waar veel mensen werk vinden. In 1964 worden wekelijks meer dan 140.000 eieren uitgebroed. 
In 1966 koopt de firma Koudijs het bedrijf en brengt dit in 1973 over naar Winsum waardoor in Loo een einde komt aan het bestaan van een van de modernste broedbedrijven in Nederland.


                                   De broederij van Derksen in Loo in de beginjaren (omstreeks 1930)

 

1922    Voor de vele arbeiders uit de Liemers, die in Duitsland werken, is de na de Eerste Wereldoorlog optredende superinflatie een groot probleem doordat de zuur verdiende Duitse Marken in rap tempo minder waard worden. Spottend wordt gezegd dat de Duitse Marken sneller in waarde dalen dan de trein naar Zevenaar kan rijden om ze nog tegen redelijke koers in guldens om te wisselen waardoor het loon steeds minder toereikend is om een gezin te onderhouden.

1922     Begin twintigerjaren komt Didam enkele malen negatief in het nieuws:
-   de gemeentesecretaris verduistert geld van het gemeentelijk elektriciteitsbedrijf 
-  een ruzie tussen burgemeester Van de Poll en gemeentesecretaris Van Uum escaleert. Al vechtend rollen beiden van de trap en de burgemeester moet kortstondig in het ziekenhuis worden opgenomen. 
                           H.J.M. van de Poll 
     burgemeester van Didam van 1921 - 1934

1922     De eerste Nederlandse filmdocumentaire wordt gemaakt. De ruim twee uur durende film gaat over "De Rijn van Lobith tot aan zee" en is bekend geworden als de "Rijnfilm".  In deze door Iep A. Ochse gemaakte film wordt de toeschouwer meegenomen op een raderboot over de rivier de Rijn vanaf de grenspaal bij Lobith / Spijk tot aan de monding van de Rijn.

 

 
 

1923     Op veel plaatsen in de Liemers wordt het 25-jarig regeringsjubileum van koningin Wilhelmina gevierd.


Een politieagent te paard onder een ereboog in Angerlo ter gelegenheid van het 25-jarig regeringsjubileum van koningin Wilhelmina

 
Op de sprekerstoel op de Zevenaarse Markt burgemeester Van Nispen, die de plaatselijke bevolking toespreekt bij de viering van het zilveren regeringsjubileum van koningin Wilhelmina op 31 augustus 1923.



1923    Baron van Dorth tot Medler (1869-1973) burgemeester van de gemeente Duiven, waartoe ook Loo en Groessen behoren, viert begin mei 1923 zijn zilveren ambtsjubileum. Baron van Dorth is burgemeester vanaf 1898 en blijft dit ruim veertig jaar tot 1939. 


1923    De zeer markante Prof. dr. Th.H. van Oppenraay wordt pastoor van de Andreasparochie in Zevenaar.

 

Th.H. van Oppenraaij wordt op 17 september 1877 in het Betuwse Bemmel geboren. Op 15 augustus (feestdag Maria Hemelvaart) 1900 wordt hij tot priester gewijd en zes jaar later doctoreert hij in Leuven. In de periode 1908 tot 1923 is hij professor aan het Groot-Seminarie te Rijsenburg. In 1923 wordt dr.van Oppenraaij pastoor in Zevenaar, waar hij een zeer opmerkelijk figuur is. Hij heeft een antipathie ten opzichte van grootgrondbezitters waaronder de Zevenaarse jhr. Louis van Nispen. Hij zet zich met kracht in voor de jaarlijkse processies en in het onderwijs stelt hij aan zijn leerlingen hoge eisen; de snelheid en hoeveelheid die hij dicteert is aanzienlijk. Zijn kleding, kniebroeken met zwarte kousen en schoenen met zilveren gespen, is voor Zevenaarse begrippen zeer opmerkelijk. Op vrijdag 13 oktober 1933 overlijdt hij in zijn geboorteplaats Bemmel en wordt op 17 oktober 1933 in Zevenaar begraven op het kerkhof aan de Arnhemseweg. Tijdens deze begrafenis spreekt de latere kardinaal de Jong een lijkrede uit.     

Van Oppenraay wordt als pastoor in Zevenaar opgevolgd door L.J. H. Teeuwen, die in de periode 1933 tot 1945 pastoor in Zevenaar is.

  

1923    In de Zevenaarse Marktstraat wordt een echte riolering aangelegd.             

 

Links: De Markt(straat) kort na de aanleg van de riolering in 1925

Rechts: De Marktstraat omstreeks 1930

Beide afbeeldingen gezien in de richting van de Grietsestraat 

 

1923   De befaamde lerarenopleiding (Leherseminar) in Elten sluit op 1 april 1923 definitief haar deuren. Gedurende een periode van bijna een halve eeuw, vanaf 1874, is deze opleiding ook in economisch opzicht van grote betekenis geweest voor Elten en haar inwoners. In de periode 1874 tot 1905 is het onderwijs gegeven in ruimten aan de Kloosterstraat; daarna is een nieuw schoolgebouw betrokken aan de Berg-/Seminarstraat. In dit gebouw komt in latere jaren de Eltense Volksschule.

 


1923   In Nederland wordt de Emigratie Centrale Holland opgericht. Het betreft een instelling, die als doel heeft de emigratie te stimuleren door overheidskrediet te verstrekken voor de overtocht. De Nederlandse overheid beseft dat landverhuizing de oplossing kan zijn voor veel sociaaleconomische problemen als gevolg van tekort aan (landbouw)grond en hoge werkeloosheid onder landarbeiders.
Ook vanuit de Liemers emigreren zeer velen, vooral in de tweede helft van de 19e eeuw en de eerste helft van de 20e eeuw, onder meer naar de U.S.A, Nieuw-Zeeland en Zuid-Afrika.

 


 In Zevenaar is Christiaan Polman in de eerste helft van de 20e eeuw agent voor de Holland Amerika Lijn (H.A.L.). In 1924 begeleidt hij enige emigranten, waaronder enkele minderjarigen, op hun reis naar de U.S.A. Voor Christiaan Polman is dit een uitgelezen kans om zijn geëmigreerde broer Gerrit weer te ontmoeten.

1924    Op de Westervoortsedijk niet ver van de spoorbrug in Westervoort kantelt in januari 1924 als gevolg van verzakking een locomotief met wagons.

 


1924    Hoewel er tussen Emmerich en Elten een treinverbinding is, meldt de krant "der Bote vom Niederrhein) op 21 april 1924 dat het op 2e Paasdag zo druk is geweest dat een vierde autobus ingezet moest worden. Tot in de avond blijven de bussen volledig bezet.


 

1924    In Zevenaar wordt naast het ziekenhuis een sanatorium geopend voor lijders aan de zo gevreesde t.b.c. (tuberculose / tering).


Onder de aanwezigen tijdens de opening van het sanatorium op dinsdag 8 april 1924: de artsen Honig jr. (links) en Honig sr. (met stok), die vele decennia een belangrijke rol spelen bij de bestrijding van t.b.c. Naast Honig sr. de heer Gouverneur, rentmeester van het plaatselijke "Weezenfonds".  

Deze foto is van de lighal van het Zevenaarse sanatorium. Volgens de inzichten van die tijd geschiedt het kuren bij voorkeur in de openlucht. Door armoede, ondervoeding en slechte leefomstandigheden komt t.b.c. erg veel voor. Nadat halverwege de twintigste eeuw een werkzaam medicijn wordt ontdekt door Waksman en de welvaart toeneemt, daalt het aantal lijders aan deze aandoening snel.

1924     In de nacht van maandag 11 op dinsdag 12 februari 1924 wordt de grote standerdmolen aan de Beekseweg in Wehl volledig in de as gelegd. De oorzaak van de brand van de molen, die stond op de plaats waar reeds in 1467 een voorganger heeft gestaan, is nooit opgehelderd. Na de brand wordt de molen niet meer herbouwd.
 

1924    Op woensdagochtend 13 augustus breekt een felle brand uit in cafe Welling nabij het treinstation in Oud-Zevenaar. De brand breidt zich zo snel uit dat reeds een half uur na de ontdekking van de brand drie naburige huizen als verloren kunnen worden beschouwd. Gebrek aan water maakt het blussen bovendien zeer moeilijk.

 

.

 
Cafe Welling in Oud-Zevenaar

1924    Op zondag 31 augustus vindt in 's-Heerenberg de 7e Geldersche Katholiekendag plaats. De zeer indrukwekkende Pontificale Hoogmis in de vrije natuur op de Molenberg wordt bijgewoond door vele duizenden mensen, waaronder zeer velen uit de Liemers.

1924     In Pannerden wordt het nieuwe schuttersgebouw van schutterij "Claudius Civilis" door pastoor Roelofs ingewijd.


Schuttersfeest Claudius Civilis in Pannerden in oktober 1926
Op deze afbeelding diverse leden van de familie Van Keulen-Jurrius, die tot 1927 in Pannerden wonen:
1 Theed (Theodorus Johannes Hendrikus) van Keulen (1905-1979) en zijn broer:
2 Harrie (Hendrikus Gerardus) van Keulen (1906 - 1986) en hun zus:
3 Mia (Maria Catharina) van Keulen (1907 - 1963) en hun vader:
4 Jan (Johannes Wilhelmus) van Keulen (1876 - 1952), over-overgrootvader van Sam, Simon en Sjef van Keulen

1924      De bouw van een nieuw gemeentehuis in Westervoort wordt aanbesteed. Begin 1925 wordt het in gebruik genomen. De gemeente Westervoort telt dan 2003 inwoners.

 

1924      Op donderdag 30 oktober wordt Zevenaar opnieuw getroffen door een verwoestende brand. Nadat enkele maanden eerder een vuurzee cafe Welling bij het station heeft verwoest, wordt deze keer de Guttalin schoensmeerfabriek aan de Van Munsterstraat in de as gelegd. De oorzaak van de brand is het omvallen van een waspot. Mede doordat in de kelder van het gebouw een grote hoeveelheid terpentine is opgeslagen is de vuurzee enorm. Tien personen, die op het moment van het uitbreken van de brand in de fabriek zijn, kunnen zich bijtijds in veiligheid stellen.

 
Op de fundamenten wordt in latere jaren een meergezinswoning gebouwd.

1924    Op eerste kerstdag overlijdt de Pannerdense pastoor Roelofs, vermaard om zijn indrukwekkende wekelijkse preken.

Pastorie in Pannerden ten tijde van pastoor Roelofs
Pastoor Roelofs heeft een bijzonder grote invloed op het doen en laten in Pannerden uitgeoefend gedurende de ongeveer 35 jaar (1889 -1924) dat hij pastoor in Pannerden is geweest.
Roelofs is pastoor tijdens de periode waarin de 9 kinderen uit het gezin van de familie van Keulen - Jurrius (over-overgrootouders van Sam, Simon en Sjef van Keulen) geboren worden. 
 
 

 

1925    Ter bestrijding van de veel slachtoffers makende tuberculose wordt een kringconsultatiebureau voor de gehele Liemers in Zevenaar opgezet. De Zevenaarse arts J.G.A. Honig speelt hierbij een belangrijke rol. 

1925    In Zevenaar wordt  T.V.V. (Turmac Voetbal Vereniging) opgericht.

Vanaf het eerste begin besteedt de Turmac veel geld aan de sponsering van de sport. Al in de jaren twintig wordt het Nederlands Olympisch Comite financieel gesteund. Zo lezen we in een advertentie in 1924: "Weet u dat U door het rooken van Turmac Cigaretten het Olympisch Comite in zijn streven kunt steunen?"

Op de foto het eerste elftal van T.V.V. in de jaren dertig. Geheel rechts erevoorzitter Gersdorf, directeur van de Turmac, die op 9 september 1944 door de Duitse bezetters is vermoord.

 

1925     Een legendarisch noodweer, bekend onder de naam stormramp van Borculo, trekt in de vroege avond  van 10 augustus over Brabant, via Nijmegen, Liemers en Achterhoek naar Twente en uiteindelijk naar Duitsland. Borculo wordt geteisterd door een onvoorstelbare tornado met een diameter van tussen een en twee kilometer. Er vallen vier doden en tachtig gewonden.  In de Liemers wordt vooral de buurtschap Dijk bij Didam zwaar getroffen.

Het dagblad "Het Vaderland" schrijft op 11 augustus: "Het hevige noodweer heeft gisteravond de buurtschap Dijk nabij Didam eveneens ernstig geteisterd. De bewoners van deze buurtschap zagen plotseling een hooge grijze zuil, welke steeds nader kwam, en welke op haar weg alles meesleurde. Niet minder dan elf woningen werden vernield. Een man en een vrouw werden tientallen meters weggeslingerd."
De avondeditie van de NRC schrijft ook op 11 augustus 1925: "Gisteravond heeft zich in de omgeving van Didam een noodweer ontlast, zooals zelden in ons land is voorgekomen. Tegen halfzeven kwam de bui uit het Zuiden aanzetten. Een hevig onweer, gepaard met een slagregen, was de inleiding. Daarna kwam een stevige wind opzetten, die allengs in kracht toenam. Plotseling bemerkten de verschrikte bewoners van Didam, dat van de Zuidzijde, van den kant van de Babbericher Allee, een hoos kwam aanzetten, een wervelwind, die met geweldige kracht alles wat hij op zijn weg tegenkwam, in het rond smeet."

1925    Op de Zevenaarse Andreasschool aan de Nieuwe Doelenstraat behaalt de eerste leerling het Mulo-diploma (W. Willemsen uit Oud-Zevenaar). Het hoofd der school de heer Gerrits vermeld vol trots: "geslaagd allen".
Lagere schoolklas (1922) van de Andreasschool aan de Nieuwe Doelenstraat in Zevenaar met op de achtergrond de heer Gerrits (hoofd) en juffrouw Bollen.
Het onderwijzend personeel (1922) van de Andreasschool met achter de tafel zittend de heer Gerrits
en rechts daarvan juffrouw Bollen; staand 2e van links: meester Berendsen, het latere hoofd van de school in Groessen.

 

1925    Gedurende vooral de eerste helft van de 20e eeuw gebruiken ook in de Liemers katholieke, protestante en openbare scholen veelal ieder hun eigen leesplankje om kinderen te leren lezen. Op katholieke scholen begint dit met de woorden aap - roos - zeef, op protestante scholen met geit - zeep - does en op openbare scholen met aap - noot - mies.

 

1925    Omstreeks deze tijd gaat de NV Lobitsche Auto-Dienst (L.A.D.) van start, die een autobusdienst onderhoudt tussen Spijk, Tolkamer, Lobith, Babberich, Oud-Zevenaar en Zevenaar. Tot in de jaren tachtig rijden er bussen van de L.A.D. tussen Lobith, Zevenaar en Arnhem.


1926    De knecht van het Kurhaus in Elten vaart op maandag 4 januari per roeiboot met drie passagiers over het onder waterstaande land van Elten naar Emmerich. Onderweg vaart de boot tegen een obstakel waardoor deze kantelt en drie van de vier opvarenden verdrinken. Het zijn: de 22-jarige knecht van het Kurhaus; de heer Schenning en zijn zus mejuffrouw Schenning, beiden uit Elten. De vierde inzittende een pater uit het klooster in 's-Heerenberg weet zich aan de omgeslagen roeiboot vast te klampen en wordt gered. 

                              

 

1926    Watersnood in de Liemers als gevolg van een dijkdoorbraak op dinsdag 5 januari in Pannerden.

De gearceerde gebieden staan in het voorjaar van 1926 onder water

In Pannerden staat alleen de hogergelegen boerderij van "Van Keulen" niet onder water. Op bepaalde plaatsen bereikt het water een hoogte van meer dan drie meter.

 

 

Ook landelijk trekt de watersnood grote aandacht. Mariniers schieten de bevolking te hulp. Op 7 januari 1926 brengt koningin Wilhelmina een bezoek aan Pannerden om de situatie in ogenschouw te nemen. De bevolking van de Liemers is in het verleden vaak geconfronteerd met de gevolgen van hoog water. Andere hoogwaterjaren van de laatste 125 jaar: 1882, 1883, 1906, 1914, 1920, 1930, 1946, 1948, 1952, 1955, 1957, 1865, 1966, 1970 en 1995.

 

1926    De Zevenaarse gemeenteraad besluit met zes tegen vijf stemmen tot de aanleg van een  waterleidingnet.

 


      Kerkstraat in Zevenaar omstreeks 1926; rechts vooraan R.K pastorie.    

1926    In Zevenaar wordt  op 24 september een Liemerse Rijwielbedevaart naar Kevelaer opgericht.

Van oudsher worden ook vanuit de Liemers bedevaarten naar het Duitse Kevelaer gehouden. In 1926 wordt er zelfs een Liemerse Rijwielbedevaart naar Kevelaer opgericht. Doel van de vereniging is het jaarlijks houden van een bedevaart per rijwiel van Zevenaar naar Kevelaer. Lid van de vereniging kunnen alle katholieke mannelijke ingezetenen van de parochies uit de Liemers worden. Op bovenstaande foto staan de leden van de vereniging op 't Grieth klaar om te beginnen aan hun tocht naar Kevelaer. Merk op dat alle deelnemers een hoofdbedekking dragen. In het begin van de 20e-eeuw is het ongepast bloothoofds te fietsen. De Vereniging Liemerse Rijwielbedevaart bestaat nu niet meer, maar nog altijd vindt elk jaar, ook vanuit de Liemers, een bedevaart naar Kevelaer plaats.

1926 De autobusdienst "De Liemers" wordt opgericht.


Trots voor de drie voertuigen vol passagiers staan v.l.n.r: "Chef" Hendriks, Antoon Kok (van cafe de Unie), onbekend,
Cremers (geldschieter van het busbedrijf), Wenting, Nol van Swaay en Paul van Ee.
De chauffeurs van deze bussen zijn Luc Hendriks (uit Arnhem), Hent de Raef (uit Babberich) en Joep Hetterscheit (uit Beek).

 

1927    De familie Van Keulen-Jurrius verhuist van Pannerden naar Ooy bij Zevenaar.

Ondanks dat de boerderij van de familie Van Keulen in Pannerden bij de overstroming in 1926 niet onder water komt te staan, verhuist de familie vanwege het overstromingsgevaar in 1927 toch naar Ooy bij Zevenaar. Daar koopt de familie nevenstaande boerderij aan de Pannerdenseweg.


De boerderij van de familie Van Keulen aan de Pannerdenseweg in Ooy (foto: Wim van Keulen, 2017)

1927    Scheepswerf "De Hoop" in Pannerden koopt de failliete scheepswerf van Bodewes te Tolkamer.


Motorlogger gebouwd op "de Hoop" in Pannerden (1913)


1927    Op vrijdag 22 juli 1927 trouwt in Zevenaar de 34-jarige Mientje (doopnaam: Harmina) Wijers (1893 - 1968) met de 29-jarige Willem Verhulst (1898 - 1975).
Mientje is de oudste dochter van een protestante herenboer uit Oud-Zevenaar. Willem is een uit Vlaanderen uitgeweken activist, die door bemiddeling van dominee Adriaan Wartena werk vindt als tuinman op de villa van de familie Von Gimborn,  die een inktfabriek in Zevenaar heeft.
Na de huwelijksvoltrekking in de zomer van 1927 gaan Willem en Mientje aanvankelijk wonen in het Vlaamse Berchem om vervolgens te verhuizen naar Gent. Hun oudste zoon Adriaan, genoemd naar dominee Wartena, wordt in latere jaren een befaamde hoogleraar geschiedenis. In 1979 koopt auteur Stefan Hertmans het huis in Gent dat vele jaren door Willem en Mientje en hun kinderen is bewoond. In 2000 publiceert Hertmans een meesterlijk geschreven roman "De Opgang" gebaseerd op het leven van Willem Verhulst en de uit de Liemers afkomstige Mientje Wijers.

 

1927    In 1927 viert de legendarische pastoor Van Angeren dat hij 25 jaar pastoor in Beek is. Zijn pastoraat vormt een hoogtepunt van het Rijke Roomse leven in de parochie Beek.

Feestelijke versierde kerk in Beek t.g.v.
het jubileum van pastoor Van Angeren
.  

1927    De congregatie "Broeders van de Onbevlekte Ontvangenis" bouwen een imposant klooster aan de Babberichseweg te Zevenaar. Juvenaat
Babberichseweg in Zevenaar

1927     In Zevenaar gaat een consultatiebureau van de "Vereeniging Zuigelingenzorg" van start, dat ook door moeders uit Didam ("Diem") wordt bezocht.

1927      De Zevenaarse sigarettenfabriek Turmac verkrijgt het predikaat "hofleverancier".

 

Op maandag 12 september 1927 brengt
prins Hendrik, echtgenoot van koningin Wilhelmina, een bezoek aan de Turmac in de Kerkstraat in Zevenaar. Bij deze gelegenheid wordt de fabriek "hofleverancier".

Op de foto v.l.n.r: prins Hendrik,
de heer  Gersdorf (latere directeur) en de heer Leferink (directeur).  De huizen aan de linkerzijde staan er nog altijd. 

 1928    Bij de uitgeverij Van Wees in Breda verschijnt de uitgave "Het katholieke huwelijksboekje". Het laat zien waaraan gehuwde katholieken ook in de Liemers zich moeten houden. Enkele passages uit deze uitgave:
"De huwelijksplicht is de plicht om tot het huwelijksgebruik over te gaan, wanneer dit door een van beide echtgenoten ernstig verlangd wordt en er geen gewichtige reden is om te weigeren"
"Man en vrouw moeten bedenken dat het weigeren en zelfs met merkbare tegenzin toestaan van het huweijksgebruik zeer licht oorzaak is van verstoring van de vrede en van verflauwing der echtelijke liefde en de andere partj dikwijls in gevaar brengt te zondigen"
"Zowel onanisme (zelfbevrediging) als het Nieuw-Malthusianisme (gebruik voorbehoedmiddelen) is:
-een daad van laffe zelfzucht
-een der zwaarste zonden van ontucht
-het maakt niet zelden zenuwziek
-het ondermijnt de volkskracht"


1928      Minister van Landbouw, Jhr. Mr. C.  J. M. Ruijs de Beerenbrouck, brengt een bezoek aan de landbouwschool aan de Dijksestraat in Didam.

 
De Minister van Landbouw bezoekt de landbouwschool in Didam
Voorste rij: v.l.n.r:  H. Verhey (directeur landbouwschool, met hoed), deken G.Reuvekamp (Didam), deken H. v. d. Waarden (A.B.T.B.), minister Ruijs de Beerenbrouck, L. Baron van Voorst tot Voorst (voorz. A.B.T.B.), H. Ruiter (secr. A.B.T.B.) en L. Buve (kapelaan in Didam van 1912-1919) 
 .

1928    De Utrechtse aartsbisschop H. van de Wetering stelt het gewenste "huwelijksgebruik" officieel vast in de uitgave "Korte Onderrichtingen en nuttige wenken voor Gehuwden". Deze publicatie wordt voor katholieken in het trouwboekje opgenomen. Kern van de publicatie is dat het huwelijk dient tot het voortbrengen van kinderen.

1928    Op donderdag 13 september wordt het Theresiaziekenhuis aan de Hofstraat in 's-Heerenberg geopend.

Het Theresiaziekenhuis aan de Hofstraat in 's-Heerenberg  is genoemd naar de moeder van Pastoor van Sonsbeeck uit Stokkum omdat de pastoor 10.000 gulden schonk.

 

  

1928    De kerkenraad van de Hervormde Kerk in Aerdt is in 1928 voornemens om de oude middeleeuwse kerk, die in slechte staat verkeert, te slopen en te vervangen door een nieuwe kleinere kerk. Dit plan wordt ondersteund door de Vereniging van Kerkvoogden in de Nederlands Hervormde Kerk. Om de nieuwe kerk te bouwen neemt de kerkenraad in 1930 contact op met architect G. Feenstra in Arnhem. Wanneer Feenstra naar Aerdt komt en de oude kerk aanschouwt, voelt hij helemaal niets voor nieuwbouw omdat hij "deze kerk een juweel van middeleeuwse bouwpracht" vindt. De afbraak wordt gelukkig afgeblazen en in 1934 wordt de oude kerk gerestaureerd.


 

1928     Op zondag 9 december 1928, zeven jaar na zijn pensionering, bieden oud-leerlingen Petrus Geubbels (1848 - 1937) ter gelegenheid van zijn 80e verjaardag een feestmaaltijd aan in Huize "De Bruyn" in Arnhem. 
De uiterst aimabele Petrus Geubbels heeft zijn kostschool in Duiven vele decennia op zeer betrokken en warme wijze geleid. Een opvallend contrast met zijn zoon Adriaan, die hem in 1921 als directeur is opgevolgd, en een zeer streng en zakelijk leider is. 
Onder de jongens van het Instituut Geubbels zijn velen erg goed terecht gekomen. Zo zijn er opvallend veel burgemeester geworden. Veel zoontjes van gerenommeerde katholieke families hebben op instituut Geubbels gezeten zoals de families Peek, Kloppenburg, Kreyenborg, Vroom, Dreesman en Donders.  


 

1928    Zevenaar krijgt stromend water van het Gemeentelijk Waterleidingbedrijf. Voorlopig geven velen nog de voorkeur aan de vertrouwde stadspomp en een eigen pomp in huis. In 1930 bedraagt het totaal aantal aansluitingen 330 op een bevolking van 6.236 inwoners.

  

Op deze foto van de Kerkstraat (1900) in Zevenaar is rechts een waterpomp te zien. Na 1928 zullen deze pompen geleidelijk uit het straatbeeld verdwijnen.

 

1929    Een van de zwaarste winters van de 20e-eeuw. De hevige koude duurt van januari tot half maart. Er zijn vele meldingen van afgevroren oren en ledematen. Op 11 februari vriest in Steenderen een melkrijder, tijdens zijn dagelijkse rit op zijn wagen, dood. De problemen zijn overal groot, ook al door de veelal eenvoudige niet geisoleerde huizen, waardoor de snijdende vrieswind naar binnen waait.

    

Een beeld van de dichtgevroren Rijn bij Pannerden in 1929. Ook met auto's wordt over de Rijn gereden.


1929    Op het terrein van het ziekenhuis in Zevenaar wordt het Maria paviljoen in gebruik genomen. Het is bestemd voor de verpleging van patienten met een besmettelijke ziekte afkomstig uit de gemeenten Zevenaar, Duiven, Westervoort, Herwen en Aerdt en Pannerden. Hiermee geven deze gemeenten uitvoering aan de in 1928 van kracht geworden Wet op de Besmettelijke Ziekten waarin geregeld is dat alle gemeenten, alleen dan wel in samenwerking, dienen te beschikken over een barak voor de verpleging van besmettelijke zieken.


 


Kort na de opening van het Maria Paviljoen in 1929 brengt ondermeer minister Verschuur van Volksgezondheid (rechts) een bezoek aan het paviljoen. Links van de minister staat dr. J.G.A. Honig jr. geneeskundig directeur van het ziekenhuis. 

Voor het Maria paviljoen in Zevenaar bestaat gedurende de eerste jaren na de opening grote landelijke belangstelling, omdat het als model dient voor nieuw te bouwen inrichtingen. Het Maria paviljoen is de eerste inrichting in Nederland waar het boxensysteem bij het verplegen van volwassen lijders aan besmettelijke ziekten consequent is doorgevoerd. 


1929    De positieve ontwikkelingen van de jaren twintig worden bijzonder wreed verstoord door de beurskrach op dinsdag 29 oktober, het begin van een wereldwijde crisis, die zijn weerga niet kent.  

Rij boven v.l.n.r.: Nera Polman, Agnes Hulkenberg, Leida Berends, dames Berendsen en Roelofsen, Leida Tiemissen, Marietje Godschalk, mej. Gieling, Annie van der Eem, Fientje Boerboom, Greet Maasen, Tilly Hendriks, Betsie Opdenoordt, Tonny Geurts, mej. Geurts.

Rij midden v.l.n.r.: Christine Polman (zus van Mies Polman), Doortje Hermsen, Marietje Peer, Dora Geurts, Mej. Berndsen, onbekend, Dora en Katrien Folker, Doortje Buiting, Siska Nijhof, Leida Joosten (nicht van Christine Polman), Riek Gerritsen, Stien Welling, Corrie Boddé.

Rij onder v.l.n.r.: Elly Mul (nicht van Christine Polman), Doortje Godschalk, Annie Hendriks, Mies Joosten (nicht van Christine Polman), Pierre Smeets (dirigent), mej Geers, Marie Kuppers, Marie Dapper, mej. Elfrink.   

  Vooral in de jaren twintig en dertig floreert het verenigingsleven. Bovenstaande foto is van de Zevenaarse dameszangvereniging "Bel-Canto" in de tweede helft van de jaren dertig   

 

   

Ook deze foto illustreert het bloeiende vooroorlogse verenigingsleven in de Liemers. Blijkens informatie op de achterzijde van de foto is deze opname gemaakt op 5 februari 1936.

Tweede van links, tweede rij van voren met bril: Christine Polman.

Aanvullende informatie ontvangen van Alard Roose uit Zevenaar:
Vereniging vermoedelijk: Animato
Plaats: Van Munsterstichting