De
naam Beek houdt verband met de beek 't Peeske, die
in het verleden dwars door de huidige dorpskom liep.
2500 voor
Christus
Vuurstenen werktuigjes, die bij opgravingen gevonden zijn, tonen aan dat
er reeds rond 2500 voor Christus een nederzetting is op de grens van Didam
en Beek.
969na
Christus
Vermoedelijk
wordt omstreeks dit jaar door graaf Wichman van Hamaland de eerste
kapel in Beek gesticht. Het kapelletje wordt toegewijd aan Sint
Petrus in de banden.
Opmerking: De toewijding betreft de bevrijding van de apostel Petrus
nadat deze door Herodes is gevangen genomen en de ketenen (banden)
worden verbroken. De ketenen vormen voor de vroege Christenen een
belangrijk cultusobject.
1000 In het Liemerseland zijn
nederzettingen maar nog geendijken. De rivieren en
stroompjes treden voortdurend buiten hun oevers maar echt hoge
waterstanden komen vrijwel nooit voor omdat het water zich door het
ontbreken van dijken vrijelijk kan verspreiden.
1206Beek wordt als
parochie van Elten afgescheiden waardoor het een zelfstandige
parochie wordt.
Nederzettingen in onze streek omstreeks 1200
Aswen (Azewijn) en Thedodem (Didam) worden
genoemd in 828; Thuvine (Duiven), Gruosne (Groessen), Harawa
(Herwen) in 897; Eltnon (Elten) in 944; Berga ('s Heerenberg) in
1105; Sydehem (Zeddam) in 1142; Lengel in 1144; Loel (Loil),
Wele (Wehl) en Waverlo (Dijk) in 1178; Beek in 1206 en
Stockem (Stokkum) in 1240.
1240 Hendrik van den Bergh verhuist
van Montferland naar de nieuwe woontoren op de plaats waar
nu Huis Bergh staat.
1290 Aan het
eind van de dertiende eeuw is Doesburg verreweg het
belangrijkste centrum in onze regio. De gehele Liemers tot aan
Emmerik alsmede ook Doetinchem ressorteren onder het ambt Doesburg.
1313
Beek wordt voor het eerst in schriftelijke bronnen vermeld maar
de parochie bestaat al veel langer.
1339De inwoners van Beek
bouwen hun eerste stenen kerk.
Een deel van de kerktoren in onze huidige tijd bevat nog tufstenen van
deze eerste stenen kerk..
1339 Gelre, waartoe
ook Beek in deze tijd behoort, wordt door de keizer van Beieren tot
hertogdom verheven.Het is een zeer groot en belangrijk
hertogdom. Het omvat naast de huidige provincie Gelderland, grote delen
van de huidige provincie Limburg (met ondermeer Venlo, Venray en
Roermond) en delen van het huidige Noord-Rijnland-Westfalen met
ondermeer het stadje Geldern, waarnaar het hertogdom Gelre
en de latere provincie Gelderland zijn genoemd. Het hertogdom
Kleve vormt een wig tussen de Noordelijke en de Zuidelijke delen van
Gelre. De zelfstandigheid van Gelre eindigt in 1543.
Het hertogdom Gelre omvat omstreeks 1350:
1. Het Kwartier van Nijmegen (huidige Betuwe)
2. Het Kwartier van de Veluwe (ook genoemd het Kwartier van Arnhem)
3. Het Kwartier van Zutphen (de huidige Achterhoek en Liemers)
4. Het Kwartier van Roermond (het huidige Limburg en delen van
Noord-Rijnland-Westfalen)
1340 Uit
een rekening van de rentmeester van de graaf van Gelre blijkt, dat in
deze tijd tot de Lijmers (Lyemersch) gerekend worden Weel
(Wehl), Betburg (Babberich), Zevenaar, Angeroy (Loo), Westervoort,
Beek en Zeddam, Duiven en Groessen.
1355 De
macht van de Gelderse hertog wordt aanzienlijk minder doordat hij uit
geldnood Liemerse bezittingen en Emmerik verpandt aan zijn zwager de
graaf van Kleef. De graaf Van den Bergh beperkt voor Kleef de weg naar
verdere gebiedsuitbreiding in de Liemers door onder andere Beek
in pandschap te nemen.
1361
Het goed Byvanck bij Beek wordt voor het eerst vermeld.
De bezitter is Gheryt Palick van der Wilten.
De Byvanck bij Beek getekend door W.G. Hofker (1902 - 1981) in
1957
1408 Het huis
"Het Avesaet" in de buurtschap Grefflichem bij Didam komt in het
bezit van het geslacht Momm, dat de richters van Didam zou leveren.
Huis Avesaet in Didam Links: getekend door M. de Raad (Raed) in 1721
Rechts: geschilderd door C.Tromp in 1958
1427 De hertog van Gelre verkoopt al zijn
rechten in de Bergherbossen aan de heer van den Bergh.
1432 Na een
extreem koude winter overstroomt de Liemers na het invallen van de
dooi. De stad Arnhem stuurt haringen naar de slachtoffers.
1440De heer van Bergh koopt het kasteel Loil.
Het Huis Loil onder Didam
Tekening: D.J. van Elten, anno 1783
1447
Op vrijdag 30 maart laat Willem II Van den Bergh in een uitvoerige
oorkonde vastleggen, dat hertog Adolf 1 van Kleef voor 5.500 Rijnse
guldens aan hem heeft verpand het kerspel (parochie) Beek. De
hertog doet dit omdat hij veel geld nodig heeft voor zijn oorlog met
de bisschop van Keulen, de zogenaamde "Soester
Fehde". Voor deze verpanding behoort
het kerspel Beek staatkundig tot de Kleefse
Liemers waartoe dan ook Zevenaar, Duiven, Groessen
en Loo behoren.
1447
Johan van den Loe (Loo), drost in de Liemers, koopt van Derick van
Ailsvoirt en zijn vrouw Aleid van der Wilten landgoed de Grote Byvanck
in Beek.
1460De
in 1339 in Beek gebouwde stenen kerk wordt uitgebreid met een
verhoogd gotisch koor.
1503
De zomer van 1503 verloopt zinderend heet en kurkdroog. Het is ook
voor de inwoners van Beek een ware beproeving.
1517Maarten
Luther slaat zijn 95 stellingen aan de deur van de slotkerk in
Wittenberg.
1532 Oswald, graaf van den
Bergh, tekent protest aan omdat mensen uit Babberich hout hebben
gehaald uit de Beekse heide.
1542 Omstreeks deze
tijd maakt de befaamde cartograaf Jacob van Deventer (1505 - 1575) in
opdracht van de Staten Generaal landkaarten, die tot de eerste
betrouwbare kaarten van onze regio behoren. Beek wordt vermeld als
Beeck.
Op deze kaart van Jacobus van Deventer (1505 - 1575) wordt in onze
omgeving onder meer vermeld: T Sheren Berga ('s-Heerenberg),
Angelre (Angerlo), Beeck (Beek), Dien (Didam), Doetecym
(Doetinchem), Sevender (Zevenaar), Tweel (Wehl) en Westervoort.
1557 De vermaarde cartograaf Christiaan
sGrooten, geograaf van de Spaanse koning Philips II, brengt het
gewest Gelderland in kaart.
Een detail uit de kaart van Christiaan
sGrooten betreffende de omgeving van Beeck (Beek)
In de omgeving van Beek zien we o.a.
Stockem (Stokkum) en Zeedam (Zeddam).
1568
Begin van de Tachtigjarige Oorlog. De strijd tussen Spaanse en
Staatse troepen brengt de bevolking in de Liemers en ook de omgeving van
Didam, regelmatig tot wanhoop.
De staatkundige indeling van de Liemers en de omgevende gebieden in de
16e eeuw
Geel: Kleefs gebied Groen: Gelders / Staats gebied
Licht Groen: Berghs gebied (o.a. Beek) Wit:
zelfstandig gebied
1572 Begin juli
worden 19 katholieke priesters uit Gorcum ontvoerd naar Den Briel. Als
ze daar niet bereid zijn het katholieke geloof af te zweren worden ze
een voor een opgehangen. De herinnering aan dit gebeuren, dat bekend
staat als een van de dieptepunten in de opstand tegen Spanje, blijft tot
ver in de 20e eeuw bij veel katholieken, ook in de Liemers,
levend.
De ontvoering van de 19 priesters vindt plaats door watergeuzen
onder leiding van hun in 1571 door Willem van Oranje benoemde
opperbevelhebber Lumey. Wanneer de priesters niet bereid zijn om
het katholieke geloof af te zweren, worden ze in een schuur een
voor een opgehangen. Na hun dood worden de 19
martelaren van Gorcum voor veel katholieken ook in de Liemers
lichtende bakens in een periode van onderdrukking en duisternis.
De herinnering aan het gebeuren in 1572 blijft tot ver in de 20e
eeuw levend. Veel katholieken sluiten tot ver in de 20e eeuw hun
dagelijks gebed af met: "heilige martelaren van Gorcum bidt voor
ons".
1573
Reeds eind oktober begint in de Liemers een
lange zeer strenge winter, waarin vrijwel alle wintervoorraden
verloren gaan met grote tekorten en honger tot gevolg.
1578
Op 10 maart wordt Jan van Nassau, broer van Willem van Oranje,
stadhouder van Gelderland. Hij is een vijand van het katholicisme
en baant de weg om het Calvinisme met geweld in te voeren, waardoor
katholieken in de Gelderse delen van de Liemers moeten kerken waar ze
dat wel in vrijheid kunnen. De katholieken van Beek kerken vooral in
Elten. De overgrote meerderheid van de Liemerse bevolking blijft
ondanks de onderdrukking sterk gehecht aan het oude
geloof.
Oudste afbeelding van de kerk van Beek uit
1735 (op tiendkaart van Theodor Bucker)
Het Berghse gebied behoort politiek tot de Nederlanden. Het
katholicisme wordt uit kerken en pastorieen verdreven; de
godsdienstuitoefening wordt verboden. Door de grote invloed van de
heren van Bergh blijft in onze omgeving de vervolging van
katholieken grotendeels uit.
1581De
periode 1581 tot 1603 verloopt voor de bevolking in het Gelders -
Kleefs grensgebied rampzalig. De Tachtigjarige Oorlog, een
meedogenloze strijd tussen Spaanse en Staatse troepen, maakt veel
slachtoffers onder de bevolking. Zowel Staatse (Hollandse) als Spaanse
soldatenbendes trekken regelmatig plunderend en brandstichtend rond. De
terreur wordt mede veroorzaakt door de slechte betaling van vooral de
Staatse soldaten. Plundering van
een dorp geschilderd door Pieter Molijn (Frans Halsmuseum,
Haarlem) Vooral tijdens de eerste helft van de Tachtigjarige Oorlog gaat ook
de bevolking van de Liemers regelmatig gebukt onder de
wreedheden en plunderingen van Hollandse en Spaanse soldaten.
1593 De Beekse kerk wordt gesloten voor
de uitoefening van de katholieke erediensten. De katholieke inwoners van
Beek kerken vanaf 1593 op Kleefs gebied in Elten, Wehl en
Zevenaar. Pas in 1795 krijgen de katholieken in Beek hun kerk
weer terug, die inmiddels volkomen vervallen is. Beek zou na de
reformatie nooit een predikant krijgen: De gemeente wordt aanvankelijk
ingedeeld bij Didam en later bij Zeddam.
Het dorp Beek met op de achtergrond de
Elterberg op een anoniem doek Op de Elterberg heeft vele eeuwen het befaamde stiftklooster
voor adellijke dames gestaan.
1595 Na een
extreem koude winter volgen in maart zware overstromingen. De Lijmerse
bandijk breekt op diverse plaatsen door.
1608 Een ontstellend
koude
winter zorgt voor grote problemen. In januari en februari vriest
het zo hard dat zelfs de oudste mensen zich niet kunnen herinneren dit
ooit eerder te hebben meegemaakt.
1610 Op
vrijdag 22 januari wordt onze regio getroffen door een zware storm. Bij
Rees breekt de dijk door. Veel land staat onder water
1635 Na een strenge winter volgt als gevolg van een dijkdoorbraak
bij Loo een zware overstroming. De Spanjaarden moeten in verband
met het hoge water Schenckenschans ontruimen.
1638De
Liemers krijgt het als gevolg van de Paltse inkwartiering
zwaar te verduren. Veel soldaten maken zich schuldig aan
beroving en ook als gevolg van drankmisbruik wordt grote
schade aangericht.
Op een landkaart uit 1636 wordt de weg naar 's Heerenberg
expliciet vermeld
Merk op: oost is links en noord is onder
1644 De
kerktoren van de in 1460 gebouwde kerk in Beek krijgt een
nieuwe klok. Deze klok, die een eminente sociale functie heeft, zal meer
dan twee eeuwen tot 1883 dienst blijven doen.
1652De
Gelderse landmeter Nicolaas van Geelkercken brengt onder meer de
Lymers in kaart. Beeck (Beek) en Monferlant
(Montferland) worden expliciet genoemd.
De omgeving van Seventer (Zevenaar), Des
Heerenberg ('s Heerenberg) en Dydam (Didam) zoals getekend door N.
van Geelkercken.
Merk op dat het noorden onder en het westen rechts is.
1668 Uit een
vermelding van dominee Crucius dat de inwoners van Stokkum zich
tijdens de vastenavondviering hebben misdragen, blijkt dat het vieren
van vastenavond (carnaval), de laatste avond voor de vasten, in de 17e
eeuw in onze omgeving voorkomt.
Diverse liedjes
over de vastenavondviering zijn bewaard gebleven, zoals het bekende
foeke-pot-liedje. Hierbij lopen kinderen met een bus (foekepot)
waarover een varkensblaas is gespannen van huis naar huis. Door de
varkensblaas steekt een rietje dat op en neer wordt bewogen en daarbij
een geluid produceert. Hierbij zingt men:
"Foekepot, foekepot,
foekepotteri-j
geef mien 'n centje dan
goa-k weer veurbi-j
ik heb al zo lang met de
foekepot gelope
ik heb gin centjes um brood
te kope"
1681 De paters
Franciscanen bouwen in Elten een nieuw klooster (zie
voor de tekening van Jan de Beijer jaar 1737). Paters van dit klooster
zouden een belangrijke rol spelen bij recatholisering van naburige
Staatse gebieden (o.a. Beek).
Het Franciscanenklooster
in Elten gebouwd in 1681 ter vervanging van het in 1572
verwoeste klooster in de Briemer bij Emmerik.
J.H.A. van Heek maakt in 1952, kort voor afbraak van het zwaar
beschadigde klooster, bovenstaande tekening.
1684 De winter van 1683 - 1684 verloopt
ontstellend koud. Zelfs de oude mensen in Beek kunnen zich niet
herinneren zo'n extreem koude winter ooit eerder meegemaakt te hebben.
De koude valt ver voor kerstmis 1683 in en duurt tot medio februari
1684. De rivieren vriezen volledig dicht en ijsdikten tot twee
Rijnlandse voeten (63 cm) worden gemeten. De winter zorgt voor veel
overlast.
1685 R.K.
inwoners van Beek bouwen een kerkschuur op de hoek van
de huidige Kerkhuisstraat en Pinksterbloemstraat.
1685 De graaf
van Bergh staat toe dat R.K. Minderbroeders van het nieuwe klooster in
Elten missioneren in Beek.
1702 Een
ernstige dysenterie - epidemie (heftige infectieuze
darmontsteking)treft ondermeer Beek, waar in de
periode augustus tot en met december 1702 maar liefst 46 dodelijke
slachtoffers (24 volwassenen en 22 kinderen) te betreuren zijn. Onder de
dodelijke slachtoffers ook de Beekse pastoor Biderwant, die op 10
augustus aan de aandoening bezwijkt. Vanwege de waterdunne diarree
vermengd met bloed wordt de aandoening in de volksmond "ro(o)de loop"
genoemd.
1709 Zeer strenge
winter vanaf Driekoningen (6 januari); veel vee doodgevroren.
1710Door een zeer slechte oogst lopen
aan het eind van het jaar de voedselprijzen geweldig op. Zo kost rogge
in Beek in december maar liefst 16 daalder per mud, een prijs
die slechts weinigen kunnen betalen.
1711 In het
voorjaar zijn er diverse dijkdoorbraken zoals de IJsseldijk bij
Lathum en de Boterdijk bij Lobith. Veel voedselvoorraden gaan verloren,
weiden blijven lang onbruikbaar en op grote schaal wordt honger geleden.
1714 Veepest
veroorzaakt in de Liemers de dood van veel runderen en grote armoede
onder de bevolking.
Hooioogst in de Lijmers, 1790
1719 In Beek
sterven meer dan 250 runderen aan de veepest.
1735 In de
nacht van vrijdag 14 op zaterdag 15 oktober brandt de woonvleugel
van het
kasteel Huis Bergh volledig af.
Gezicht op 's-Heerenberg
(Jan de Beyer, 1743)
Rechts
kasteel Huis Bergh en links de kerk met daarnaast de
toren.
1737 De
reizende tekenaar Jan de Beijer tekent vanaf Eltenberg het gezicht op
Elten en het Franciscanenklooster.
Gezicht op Elten (1737), Jan de
Beijer
1739 Onophoudelijke
regen, hagel en sneeuw maken dat de Liemers in april een grote
watervlakte is. Het winterkoren gaat verloren en voor mens en dier is er
een groot tekort aan voedsel.
1740 De
winter van 1740 is zeer koud. Na een relatief zachte december
1739 wordt januari 1740 extreem koud. In de periode van
zaterdag 9 tot en met dinsdag 12 januari is het zelfs overdag
in Beek niet warmer dan 10 graden onder nul. De barre
winter wordt gevolgd door een extreem koud voorjaar. Op
zaterdag 7 mei sneeuwt het nog. Ook de zomer verloopt zeer
koud waardoor de oogsten volledig mislukken. Het duurt jaren
voor dat men het rampzalige jaar 1740 te boven is.
Kerk van Beek omstreeks het rampzalige jaar 1740
1742 Als
gevolg van een muizenplaag zijn de graanprijzen uitzonderlijk
hoog.
"Dorp Diedam ofte Diem 27
Augustus 1742" ( Jan de Beijer)
1743 In het voorjaar staat de Liemers onder
water. Tientallen paarden en meer dan honderd runderen overleven
het niet.
1745 Het jaar 1745 is voor Beek en
omgeving een rampjaar. Besmettelijke ziekten en veepest richten grote
schade aan. Talrijke mensen bezwijken en hele veestapels gaan ten
gronde.
1748Beek telt dertien "hele" boeren, zeven "halve", zes
"keuter"boeren en daarnaast nog vijf gezinnen van dagloners met
hooguit een paar schapen, een geit en een varken.
1753 Op
19 december vindt dijkdoorbraak plaats bij de buurtschap Leuven/ Leuffen (buurtschap tussen Oud-Zevenaar en Groessen). Een
zeer omvangrijk gebied tot Steenderen komt onder water.
Het doorbreken van de Rhijndijk in 1753
Meer dan drie maanden lang, tot eind maart 1754, blijft het water door de
Leuvense doorbraak naar binnen stromen.
Tot in oktober 1754 werkt men dagelijks met honderd karren aan het
herstel van de dijk.
1756 Op zaterdag
11 december 1756 begint het streng te vriezen en de intense koude duurt
onafgebroken tot maandag 7 februari 1757. De langdurige en intense koude
is ook voor de inwoners van Beek een ware kwelling.
1757 Op zondag 30 januari ziet men op het Gelders eiland de eerste
tekenen van ijsgang. Het opgestuwde water stijgt daardoor zo hoog,
dat het nog dezelfde dag twee voet over de dijk loopt en de dijk ter
hoogte van de Pannerdenschen Waerd breekt. Ruim een week later op
woensdag 9 februari breekt de Herwense dijk op vijf plaatsen tegelijk
door als gevolg van het opnieuw kruiende ijs en ook bij Pannerden volgen
nieuwe doorbraken. Ook de dijk bij Leuven, tussen Oud-Zevenaar en
Groessen breekt in deze rampzalige maand.
Door vele dijkdoorbraken als gevolg van
waterstuwing door het kruiende ijs staat in februari 1757 de
Liemers grotendeels onder water. Velen vertoeven dagenlang op
zolders of daken van hun huis. Ook gaan veel huizen door de
watermassa verloren.
1758 In Beek
houden in 1758, tijdens de Zevenjarige Oorlog (1756 - 1763),
Hannoverse soldaten huis. Hendrick Francken, boer op de Vaanhorst in Beek,
meldt dat de soldaten bij hem "hemden en een beddenlaken, twee
vimmen koren, spek, vlees, boter en brood" hebben geroofd.
Paarden en koeien heeft hij vooraf uit voorzorg diep in de bossen
verborgen de soldaten weg zijn. Ook vrouwen en meisjes hebben zich
verstopt uit angst voor verkrachting door de brute soldaten. Ook in
deze tijd gaan oorlogen en verkrachtingen hand in hand.
1763 Op donderdag 31
maart wordt in Beek geboren Nicolaas Banning (1763
- 1851). Hij is een voorouder in rechte lijn (7 generaties) van Sam,
Simon en Sjef van Keulen. Nicolaas Banning is de zoon van Richardus
(Rijk) Banning en zijn vrouw Johanna.
1764 In
februari vinden dijkdoorbraken plaats bij Rees en Herwen waardoor ook
Beek weer te maken krijgt met wateroverlast.
1768 De veepest
slaat opnieuw toe. Op boerderij de Vaanhorst in Beek van boer
Hendrick Francken (1736 -1796) sterven maar liefst vijftien melkkoeien
aan de gevreesde ziekte. Alleen grote boeren hebben in deze tijd
zoveel koeien. Tot overmaat van ramp sterft tijdens deze epidemie ook
nog boerin Geertrudis Francken - Roosendaals (1721 - 1769) en blijft
Hendrick met kleine kinderen achter.
1769Omstreeks deze tijd heerst de veepest.
Opvallend is het grote verschil in bestrijding van de ziekte
tussen naburige plaatsen.
In de Pruisische gebieden van de Liemers (o.a
Zevenaar, Duiven en Wehl) worden onder invloed van de
verlichte koning Frederik II de Grote al de nieuwste inzichten
rond inentingen toegepast, terwijl in de Gelderse gebieden
(o.a. Angerlo, Beek, Didam en Westervoort) de
bestrijding zich beperkt tot bidden.
1771 In het
voorjaar regent het gedurende vijf weken onophoudelijk, waardoor ook
Beek met een ernstige wateroverlast te maken heeft.
1774 Opnieuw
wordt de regio getroffen door een epidemie van de gevreesde veepest.
In het dorp Beek sterft daardoor in 1774 meer dan 75%
(!) van het vee. Vooral veel keuterboeren en daghuurders raken in een
klap al hun vee kwijt. Het betreft de zoveelste uitbraak van
runderpest in korte tijd, die meedogenloos toeslaat. Eerder uitbraken
van veepest hebben onder meer in 1714, 1719, 1745, 1747 en 1768
plaatsgevonden. Niet alleen door de veepest maar ook door ziekten,
sterfte, plunderende soldaten, rondtrekkende bendes, slecht weer,
extreme winters en natuurgeweld leven velen toch al bij voortduring op
de rand van het bestaan.
1779 Mr. Johannes Nepomucenus Hoevel, rentmeester van
Bergh, koopt het landgoed Bijvanck in Beek.
Blijkbaar gaan de zaken goed want enkele jaren later koopt
hij achtereenvolgens kasteel Lindhorst (1786), het huis
Hohensorge (1787), beide bij Emmerich en de Swanenburg
(1805) bij Gendringen.
Swanenburg (Nicolaas
van Geelkercken)
1783Een
ernstige dysenterie - epidemie treft onder meer Beek.
De aandoening die gepaard gaat met hevige darmkrampen, wordt vanwege
de waterdunne rood bloederige diarree in de volksmond "ro(o)de loop"
genoemd. Tot de slachtoffers in Beek behoren: een dochter van
Brugman, de vrouw van Gerrit Gerritzen, een kind van Jan H. Kerckhoff,
een kind van Jan Meurs en de weduwe Rombels.
1784 Een felle
en langdurige vorstperiode zorgt dat de rivieren tot op de bodem met
ijs bedekt zijn. In februari zet de dooi in en in de middag van 29
februari breken bij Spijk dijken door. Een dag later zijn er
dijkdoorbraken in Oud-Zevenaar. Begin maart staat een gebied
tussen 's Heerenberg en Doesburg onder water.
1789 De winter
van 1788-1789 verloopt ook in Beek extreem koud. Met de winter
van 1708-1709 is deze winter de aller-koudste winter van de 18 eeuw.
Mens en dier gaan gebukt onder de extreme koude en de gevolgen
daarvan.
1792 Het (huidige) Huis de Bijvanck in Beek
wordt gebouwd door Johannes Hoevel. Landgoed de Bijvanck, dat reeds in 1361 wordt
vermeld, komt in 1984 komt in het bezit van
Natuurmonumenten.
.
1795 Franse
troepen brengen ook in Beek "Vrijheid, Gelijkheid, Broederschap".
De katholieken in Beek krijgen hun kerk terug, die ze ruim
twee eeuwen eerder hebben moeten afstaan. De kerk is inmiddels
volkomen vervallen en er is een jaar nodig om de kerk te
herstellen.
1796 Zondag 7
augustus 1796 beleven de katholieke inwoners van Beek als een
glorieuze dag. Hun kerk wordt ingewijd door J.F. Sparmakering,
aartspriester in Emmerich.
1799 Na een
zeer koude winter wordt deLiemers opnieuwgetroffen
door een grote overstroming. Mensen vluchten naar hoger gelegen
gebieden zoals Elten.
1800
De maaldwang, de verplichting van boeren om het graan op een bepaalde
molen te laten malen, wordt
opgeheven. Tot 1800 moeten boeren uit Azewijn, Vethuizen, Vinkwijk, Braamt,
Kilder, Stokkum, Wijnbergen en Beek hun graan op de Zeddamse
Torenmolen laten malen.
1805
Bijna 75% van de bevolking van Beek is analfabeet.
1811 In het najaar heerst
dysenterie in Didam en omgeving. Dysenterie (in de volksmond rode
loop genoemd) is een hevige bloedende diarree, die in de 18e en
19e eeuw veel dodelijke slachtoffers maakt.
1816 Uitgezonderd enkele dagen in
augustus regent het ook in Beek van mei tot in november
vrijwel onafgebroken. De Liemers verandert daardoor in een enorme
modderpoel. De oogst (o.a. tabak en aardappelen) verrot vrijwel
volledig en extreme armoede is het gevolg. Het jaar 1816 gaat de
geschiedenis in als het jaar zonder zomer. Volgens sommigen heeft de
zon in het hele jaar maar op twee dagen geschenen, volgens anderen
zelfs nog minder. Velen denken dat het einde der tijden nu heel nabij
is.
De oorzaak van het extreme weer is de uitbarsting van de vulkaan
Tambora in Nederlands-Indie (in onze tijd: Indonesia) waardoor zulke
enorme hoeveelheden as in de atmosfeer komen dat deze wereldwijd tot
weersverandering hebben geleid, veel regen en vrijwel geen zon.
1817 Nadat het
gehele jaar 1816 het extreem slechte weer ook in Beek voor
enorme problemen zoals honger en armoede heeft gezorgd, verschijnt medio
maart 1817 de zon, die zich daarvoor in dertien maanden vrijwel niet
heeft laten zien. Het gewone klimaat keert eindelijk weer terug.
Pas in de loop der 20e eeuw hebben wetenschappers vastgesteld dat de
tijdelijke klimaatverandering, die de wereld in 1816 kwelt, het gevolg
is van de enorme vulkaanuitbarsting van de Tambora op het eiland
Sulawesi in de Indonesische Archipel. Aan het begin van de 19e eeuw
duurt het maanden tot jaren voordat nieuws van de andere kant van de
wereld onze omgeving bereikt maar ook als men het toen eerder geweten
had zou niemand een verband gelegd hebben tussen de vulkaanuitbarsting
en de tijdelijke klimaatverandering.
1819Miljoenen
veldmuizen richten in de Liemers onvoorstelbare vernielingen aan.
De oogst gaat voor een groot deel verloren.
1822 Op een kadastrale kaart uit 1822 wordt
in Beek de Groene Processieweg vermeld. Deze weg, die
ook bekend staat als de Groeneweg loopt van de Peeskesweg naar
de Zeddamseweg (afbeelding). Blijkbaar vinden in deze tijd of
eerder reeds processies in Beek plaas.
.
1824 In
Zevenaar wordt op maandag 16 augustus geboren Benedictus
Rosenboom, die in de tweede helft van de 19e eeuw ook in
Beek bekend staat als de rondtrekkende jood Bender
(Bendel).
Bendel (1824 - 1912)
Bendel woont vele jaren of in Babberich of in
Zevenaar.
Op de Liemerse wegen is hij een bekend figuur, die handelt in
van alles en nog wat maar vooral in oude metalen, lompen en
horloges.
In 1902 wordt hij in het gesticht in Warnsveld opgenomen waar
hij op 11 mei 1912 overlijdt.
1825 In
plattelandsgemeenten wordt de titel van schout (voor het hoofd
van de gemeente) veranderd in die van burgemeester.
De Liemers en omgeving uit een
aardrijkskundig schoolboek door J. van Wijk Roelands Zoon
uitgegeven door H.C.A. Thieme te Zutphen in 1827. Vermeld worden
o.a: Beek, Didam, Lool, Holthuizen, Montferland, Eldrik,
Braamdt en Kilder.
1828 Tijdens de jacht in
december 1828 schiet Oswald Peter baron van de Renne per ongeluk een man
dood, die hij aanzag voor een reebok. De als ruig en wild bekend staande
Oswald woont op de Byvanck in Beek, waar hij in 1804 is geboren.
Na het ongeluk houdt Oswald zich schuil in zijn huis, waar de politie
volgens de geldende regels niet zomaar naar binnen mag. Na enige tijd
vlucht Oswald naar Duitsland nadat hij van zijn oom Louis van Nispen
2500 gulden geleend heeft voor zijn levensonderhoud. Vele jaren later
keert Oswald even terug naar de Byvanck, waar blijkt dat goed op het
huis is gepast en alle waardevolle spullen nog aanwezig zijn. In korte
tijd wordt alle huisraad ingepakt en meegenomen naar Duitsland.
Wanneer in 1916 Maximiliaan Freiherr Lochner von Huttenbach, die
getrouwd is met Caroline, de dochter van Oswald, de zolder in hun huis
de Byvanck opruimt, vindt hij papieren waaruit blijkt dat zijn
schoonvader de geleende 2500 gulden nooit heeft terugbetaald aan oom
Louis. Hij besluit de schuld terug te betalen. Omdat oom Louis van
Nispen is overleden, worden de erfgenamen opgespoord. Deze blijken te
wonen tot in Zuid-Afrika en Indie.
1830 Omstreeks deze tijd vindt op de Byvanck in Beek
een belangrijke muntvondst plaats. Het betreft munten, die er in 14e
eeuw zijn begraven en die mogelijk in verband staan met de Tempeliers,
die op de Byvanck hebben vertoefd.
1830 De Belgische opstand leidt tot
afscheiding van Belgie van Nederland.
Koning Willem I voert de militaire dienstplicht in. Velen voelen er
echter weinig voor om voor een protestante vorst te vechten tegen het
katholieke Belgie. Dit leidt ook in Beek tot grote onrust. In
Lobith trekt zelfs een groep jongemannen door het dorp, die dreigt het
gemeentehuis in brand te steken. De gouverneur van Gelderland stuurt
daarop 90 soldaten om de rust te herstellen. Honderd (jonge)mannen, die
vervolgens worden gedwongen in militaire dienst te gaan, deserteren in
de winter van 1830 - 1831 en vluchten naar Pruisen.
1831 Eind
februari 1831 komt een strafexpeditie, bestaande uit tweehonderd
manschappen onder leiding van majoor Schimmelpenninck, naar Bergh,
waartoe ook Beek behoort, om orde op zaken te stellen en
dienstweigeraars op te sporen.
1833 De Leidse historicus dr.
Jansen vindt op Montferland een Romeinse dakpan, die dateert van
ongeveer 40 na Christus. Het betreft een van de oudste Romeinse vondsten
in onze omgeving.
1836 Op dinsdag 29
november veroorzaakt een hevige storm veel schade. In Beek
en Loerbeek lopen 12 van de 82 huizen ernstige schade op.
1845Overvloedigeregenval heeft tot gevolg dat meer dan 75% van de oogst verloren
gaat. De aardappelteelt verrot vrijwel volledig.
1846 Door de
aardappelziekte gaat opnieuw een groot deel van de aardappeloogst
verloren. Omdat bovendien ook de roggeoogst en tarweoogst door een muizenplaag
mislukken is er een groot voedseltekort.
1847 De overheid
roept zondag 2 mei uit tot algemene biddag. Na twee eerdere
jaren met een mislukte aardappeloogst is er opnieuw door de
aardappelziekte alsmede de hoge graanprijzen een ernstig voedseltekort.
1850 De
gemiddelde levensverwachting in de Liemers bedraagt 34 jaar;
dit is in het bijzonder het gevolg van de grote kindersterfte.
1850 Ook in de
tweede helft van de negentiende eeuw gaat de industriele revolutie
vrijwel volledig voorbij aan de Liemers.
1851 De zomer
verloopt voor de boeren rampzalig. Een lange periode van hitte en
droogte eindigt met een hevig onweer met hagel en storm.
1852 In een heel
jaarverdient een arbeider in de Liemers
ongeveer 300 gulden (135 euro).
1853 Bij
aartsbisschoppelijk decreet wordt het dekenaat Doesburg opgericht. Het
dekenaat omvat de R.K. parochies: Doesburg, Lathum en Giesbeek,
Westervoort, Duiven, Groessen, Loo, Zevenaar, Oud-Zevenaar, Lobith en
Tolhuis, Herwen en Aerdt, Pannerden, Didam, Beek, 's-Heerenberg,
Zeddam en Azewijn. De allereerste deken wordt pastoor J. Willemsen van
Duiven.
1855 Na het herstel van
de bisschoppelijke hierarchie in Nederland wordt de parochiekerk van
Beek toegewijd aan Sint Martinus. De opmars van het Rijke Roomse
Leven begint en zal (naar later zou blijken) ongeveer een eeuw duren.
1855 Door ijsophoping breken op
zaterdag 3 maart 1855 de Rijndijken bij Bislich
(in de omgeving van Wesel) waardoor ook de Liemers
grotendeels onder water komt te staan.
1855 De
burgemeester van Bergh, ondersteund door inwoners van Babberich,
Didam, Herwen en Aerdt, Oud-Zevenaar en Beek, verzoekt de
minister van Binnenlandse Zaken om in Babberich een
treinstation te realiseren aan de nieuwe spoorlijn Arnhem - Emmerik.
Het verzoek wordt in eerste instantie afgewezen. Ruim veertig jaar
later op 1 mei 1897 wordt Babberich toch halteplaats voor
internationale treinen. Op 22 mei 1932 zou deze halte weer
gesloten worden.
1856 Op 10 januari 1856 wordt Carolus A. L. Baron van
Hugenpoth tot Aerdt (1825 - 1907) burgemeester van de gemeente
Bergh, waartoe ook Beek behoort. Hij blijft dit bijna
40 jaar tot 23 april 1894, waarna hij wordt opgevolgd door
zijn zoon Johannes Nepomucenus. Carolus overlijdt op 16
oktober 1907 op 82 jarige leeftijd te 's-Heerenberg.
Carolus A.L.van Hugenpoth tot
Aerdt, burgemeester van Bergh van 1856 tot 1894
1857
Hendrikus Neijenhuis begint een timmer-aannemersbedrijf in Beek.
Wanneer het bedrijf, dat in 1927 verhuist naar Arnhem,
in 1957 honderd jaar bestaat, kan het terugzien op de bouw
van een omvangrijk aantal huizen, boerderijen, kerken,
kloosters en utiliteitswerken.
Ook de in de Tweede
Wereldoorlog vrijwel volledig verwoeste Kerk op Hoog Elten wordt
door aannemer Neijenhuis in oude glorie hersteld
1858 Verschijning van
Maria in Lourdes. Ook op de dan overwegend katholieke bevolking
van de Liemers maakt dit diepe indruk.
1859 In Beek wordt voor het eerst een
verbindingsweg verhard. Het betreft een met grind verharde weg, die
loopt van het Tolhuis in Zeddam via Beek naar Didam. Om de kosten te
bestrijden wordt aan de ingang van Bergerbosch de Beeksche Tol
gebouwd. De eerste tolgaarder is Derk Giezenaar, die na zijn dood in
1888 wordt opgevolgd door zijn zoon Bart.
Tolhuis van Derk Giezenaar aan de grindweg
Beek - Zeddam omstreeks 1900
Links van west naar oost
Rechts van oost naar west
1864 De
uit Geldrop afkomstige Godefridus van
Woerkom (1819 - 1892) wordt in november 1864 pastoor van de R.K.
parochie in Beek. Hij volgt pastoor Burgers (1800
- 1878) op, die met emeritaat gaat. Tijdens het pastoraat van
pastoor Van Woerkom wordt in Beek een nieuwe weem (pastorie)
gebouwd. In onze huidige tijd is het een villa, gelegen aan de
Martinusstraat 22, met de naam Volle Wille (Veel Plezier).
Villa "Volle Wille" in
Beek
1867De Sint
Martinuskerk in Beek wordt uitgebreid met twee zijbeuken aan
weerszijden van het schip.
De Sint
Martinuskerk in Beek, omstreeks 1900
1867 Door de
runderpest gaat het grootste deel van de veestapel verloren. Ook
de oogst is slecht waardoor 1867 als rampjaar ervaren wordt.
1868Extreme droogte in de Liemers
veroorzaakt voedseltekort.
1870Vooral
na het gereedkomen van de spoorlijn Arnhem - Keulen in 1856 gaan
veel arbeiders uit de Liemers werken in het Duitse Ruhrgebied.
Op maandagochtend staan op de treinstations van o.a. Zevenaar,
Babberich en Elten honderden arbeiders om met de eerste trein naar het
Ruhrgebied te gaan. Arbeiders uit plaatsen als Beek, Didam en
Loerbeek hebben dan al een aantal kilometers lopend afgelegd. Sommige
arbeiders vestigen zich in de loop der tijd definitief in Duitsland,
het merendeel komt echter telkens na een week werken zaterdagavond
thuis.
1874 Pastoor
G. van Woerkom wordt opgevolgd door Antonius J. de Grijs.
Laatstgenoemde blijft pastoor in Beek tot 1891 wanneer
hij wordt benoemd tot pastoor in het Groningse Bedum.
Het dorp Beek
halverwege de 19e eeuw (Thomas Barber, Rijks Universiteit, Leiden)
1875 Op 2 mei
1875 wordt in Beek geboren Peter C. Meisters (1875 -
1938). Hij is de zoon van Cornelis Meisters en Johanna van Rossum.
Na de lagere school volgt Peter de opleiding tot priester en ontwikkelt
een brede intellectuele belangstelling onder meer voor cultuurhistorie,
sterrenkunde, biologie en geologie. Door de plotselinge dood van zijn
vader wordt hij naar huis geroepen om diens taken over te nemen. Hij
breekt zijn priesteropleiding af en volgt zijn vader in 1938 op als
rentmeester van de Byvanck, een cultuur-historisch uiterst
waardevol bosgebied dat drie kilometer ten noordwesten van Beek is
gelegen in het Montferland. Hij blijft rentmeester tot zijn overlijden
op 13 februari 1938. De altijd ongehuwd gebleven Peter Meisters
woont in die periode in huize De Steeg op het landgoed Byvanck.
Met de (Loer)Beekse (hoofd)onderwijzer Henri Vermeulen en de
Beekse pastoor Van Angeren vormt zich aan het begin van de 20e
eeuw een innige vriendschap en worden ze in de plaatselijke gemeenschap
wel de "Drie Goden" genoemd.
1878 Op 1e
Kerstdag overlijdt in Beek op 78-jarige leeftijd Coen Burgers
(1800 - 1878), pastoor in de parochie Beek van 1841 tot zijn emeritaat
in 1864.
1879Op 4
oktober komt de krant De Graafschap-Bode voor de allereerste keer uit.
Voorpagina van de allereerste editie van de
Graafschap-Bode
De Graafschap-Bode wordt uitgegeven door Misset in Doetinchem.
Op 1 april 1873 begint de grondlegger van het bedrijf, Cornelis
Misset uit Haarlem, een kleine drukkerij in Doetinchem. Op
zaterdag 4 oktober 1879 verschijnt de Graafschap-Bode in een
oplage van 2.000 als een wekelijks nieuws- en
advertentieblad voor het eerst; vanaf 1 maart 1967 verschijnt het
blad dagelijks.
.
1880
In Huis Babberich wordt 18 maart geboren Christophe
Karel Henri de Neree tot Babberich (1880 -
1909). Op 21 jarige leeftijd loopt Karel tuberculose (t.b.c)
op waardoor hij de rest van zijn leven doorbrengt in
sanatoria o.a. in Arosa en Montreux. Vooral tijdens zijn
verblijf in sanatoria blijkt hij een begenadigd tekenaar.
Zelfportret van Karel de Neree (1880 - 1909)
1883
De kerk van Beek krijgt drie nieuwe klokken, die gegoten
worden door Petit & Fritsen uit Aarle Rixtel. De nieuwe klokken
vervangen de meer dan twee eeuwen oude klok uit 1644.
1884 Een
uitzonderlijk zwaar onweer maakt in juli een einde aan een zeer droge
periode. Beek en Stokkum worden zo zwaar getroffen, dat overal
in de omgeving inzamelingen worden gehouden om de getroffenen te
helpen.
1884 Bakker
Johan Gerardus Reijers bouwt een watermolen, die wordt gevoed
door water uit een aangelegde modderkolk met de naam 't
Peeske. In latere jaren vanaf het begin van de 20e eeuw wordt
't Peeske in Beek een gezellige uitspanning in het
Bergherbos. In onze tijd vermeldt de ANWB 't Peeske als het
"enige Nederlandse bergmeer".
Het Peeske
1885 De
Beekse pastoor Antonius Grijs dient een verzoek in om de
patroonheilige (Sint-Martinus) van de Beekse R.K. kerk te mogen
vervangen door die van Sint-Petrus omdat het allereerste kapelletje in
Beek in het jaar 969 ook aan Sint-Petrus is toegewijd geweest.
Het verzoek van de pastoor wordt door het bisdom echter niet
ingewilligd.
1886 Na
een zeer droge en warme periode valt het regenwater vanaf eind juli
met bakken uit de hemel waardoor lager gelegen weilanden onder water
komen te staan en het vee opgestald moet worden. Veel boeren zijn niet
in staat om hun vee voldoende bij te voeren. Bij dit alles komt nog
een epidemie van mond- en klauwzeer waardoor 1886 voor veel boeren in
onze omgeving de geschiedenis ingaat als een rampjaar.
1887 Tussen 1878 en 1895 treft een enorme
landbouwcrisis Europa. Deze is het gevolg van de invoer van enorme
hoeveelheden goedkope landbouwproducten uit de Verenigde Staten en
Canada waardoor prijzen sterk dalen en boeren arbeiders moeten
ontslaan. Werkeloosheid en armoede nemen daardoor sterk toe. Veel
mensen uit Beek en omgeving proberen in het Duitse
Ruhrgebied werk te vinden om het hoofd enigszins boven water te
houden.
1889 Hevige
hagelbuien veroorzaken op maandag 3 juni een hagelramp. Alleen in
Beek zijn van de ene op de andere dag al veel meer dan vijftig
gezinnen van de oogst beroofd.
1890De
winter van 1890 / 1891 is uitzonderlijk streng. De decembermaand
spant de kroon, want sedert het begin van de temperatuurmetingen in 1706 is het alleen in
december 1788 nog kouder geweest.
Op 25 november 1890 gaat de wind uit het
noordoosten waaien en dat is het begin van een langdurige strenge
vorstperiode. De gemiddelde ijsdikte in sloten is in de
loop van december ongeveer 65 cm, plaatselijk wordt zelfs een dikte
van 70-80 cm bereikt. Mens en dier gaan gebukt onder extreme koude. Op
19 december vriest bij Elten een grensbeambte dood.
1891 Op 11 maart besluiten 101 Liemerse
boeren (68uit Didam, 19 uit Zeddam en 14 uit Wehl) tot de
oprichting van een cooperatieve roomboterfabriek, waardoor Didam
de primeur heeft van de allereerste cooperatieve roomboterfabriekbuiten Friesland. Het kapitaal wordt verkregen door
uitgifte van aandelen van f 50,- (22,50 euro) aan ieder van de
deelnemers. De fabriek is al snel een groot succes en omgevende plaatsen
volgen: Doesburg in 1892, Zevenaar in 1893, Angerlo in 1894 en Wehl in
1894.
De Didamse
roomboterfabriek, omstreeks 1900
1891 De
"Middelsteweg", die van zuid naar noord door Beek loopt, wordt
met slak (sintels uit de tijd van de middeleeuwse ijzerindustrie)
verhard. Deze weg van Beek naar Loerbeek wordt daarom al snel de
"Slakweg" genoemd. De verbetering bevalt zo goed, dat inwoners van Beek
de gemeente voorstellen om ook de weg van de Beekse kerk tot de grens
bij Elten met slak te verharden.
1892 Op maandag
22 augustus overlijdt in Gendt op 72-jarige leeftijd Godefridus van
Woerkom (1819 - 1892). Hij was pastoor in de parochie (Loer)Beek
van 1864 tot 1874. Tijdens zijn pastoraat is de kerk in Beek
uitgebreid met twee zijbeuken aan weerszijden van het schip naar plannen
van architect J.H. Wenneker uit Zwolle.
1894 Eind
juli 1894 brengt een hevig noodweer gepaard met onweer, storm en
slagregens grote schade toe aan de veldgewassen.
1895 Bij algemene
politieverordening voor de gemeente Didam wordt bepaald dat geen
lijken naar de begraafplaats vervoerd mogen worden anders dan in
behoorlijke en goed gesloten kisten en dat het graf binnen twee uur weer
gesloten moet worden.
1896 In Beek wordt
schuttersvereniging De Eendracht opgericht.
Schutterij De Eendracht Beek. omstreeks 1905
1897 Op 10 mei
wordt het treinstation Babberich geopend. Het is dan het laatste
Nederlandse station voor de Duitse grens. Ook arbeiders uit Beek,
die in Duitsland werken, maken er vooral bij slecht weer gebruik van.
Het stationnetje is een eenvoudig houten gebouwtje, in de volksmond 't
Halt genoemd, dat gelokaliseerd is bij de overweg in de Beekseweg.
Omdat er vermoedelijk veel gesmokkeld wordt, is in latere jaren het
stationnetje uitgebreid met een ruimte waarin lijfsvisitatie kan
worden verricht.
Spoorwegwachtershuisje in Babberich,
omstreeks 1965 Hoewel Babberich het laatste Nederlandse
treinstation voor de grens is, blijven de douaneformaliteiten na
1897 gewoon in Zevenaar afgehandeld worden. Ongeveer 35 jaar
later op 22 mei 1932 wordt het station Babberich
gesloten.
1897 In 's Heerenberg wordt de R.K. Pancratiuskerk
ingewijd.
Interieur van de R.K. Pancratius in 's Heerenberg De
kerk is gebouwd in 1895 - 1897 naar een
ontwerp van de bouwmeester Afred Tepe. Het meubilair en de
kruiswegstaties komen uit de ateliers van W. Mengelberg.
In de toren hangen de drie klokken, die in 1496 door Geert
van Wou zijn gegoten. In het kerkgebouw boven het
priesterkoor hangt een kruis, dat in de volksmond het
botterkruus (boterkruis) wordt genoemd, omdat het is
geschonken door iemand, die erg rijk is geworden van de
botersmokkel.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn de
pastoor van de Pancratiuskerk (Galama) en de kapelaan (Van
Rooyen) in het concentratiekamp Dachau vermoord. Uit
respect en ter nagedachtenis zijn er na de Tweede
Wereldoorlog enkele glas-in-lood ramen over hun deportatie
en moord in de kerk aangebracht.
1898
Peter Meisters (1875 - 1938) wordt rentmeester van het landgoed
Byvanck bij Beek. Met de (Loer)Beekse (hoofd)onderwijzer
Henri Vermeulen en de Beekse pastoor Van Angeren vormt zich aan
het begin van de 20e eeuw een innige vriendschap en worden ze in
de plaatselijke gemeenschap wel de "Drie Goden"
genoemd.
Peter Meister (r) en Henri Vermeulen, twee Beekse Goden,
tijdens de jacht op Byvanck omstreeks 1934
1898 Johan
(J.G.) Reijers (1846 - 1924) uit Beek maakt in 't Peeske
een zwembad met een badhuis dat op een vlot is geplaatst. Met
het zwembad loopt hij zijn tijd vooruit. Het zwembad wordt
echter geen succes omdat er door de lage temperatuur van het
ijskoude bronwater weinig belangstelling is. Enkele jaren later
wordt het zwembad daarom alweer gesloten.
1900 In
het najaar vindt de internationale wielerwedstrijd Terborg, Etten,
Zeddam, Beek, Didam, Zevenaar, Bingerden, Angerlo, Doesburg,
Drempt, Keppel, Doetinchem, Terborg plaats. De wedstrijd wordt gewonnen
door J. Dop uit Lochem.
1902 In de winter
van 1902 wordt de Didamse onderwijzer J. Jongbloed ernstig ziek.
Hij lijdt aan de gevreesde tuberculose (t.b.c.). Het Didamse
gemeentebestuur wil hem ontslaan, maar zijn collega's vragen om dit niet
te doen. De onderwijzersorganisatie biedt bovendien aan het salaris voor
een plaatsvervanger te betalen. Desondanks wordt onderwijzer Jongbloed
ontslagen zonder enige financiele uitkering. Enkele dagen later
overlijdt hij. Hoezo goede oude tijd?
1902Op 14
februari wordt Johannes van Angeren pastoor van Beek. Hij
blijft meer dan 25 jaar pastoor van Beek tot zijn dood op vrijdag
6 juli 1928. Het pastoraat van de legendarische pastoor Van
Angeren zou het hoogtepunt vormen van het Rijke Roomse leven in de
parochie Beek.
Pastoor van Angeren
Het centrum van Beek met het eeuwenoude
logement "de Roos" en op de achtergrond de parochiekerk in 1902
omstreeks de komst van pastoor van Angeren.
1902 Eind
juni branden in Beek de huizen van de families Duis en Helmes
volledig af.
1906 De gemeente
Bergh heft de Beekse Tol per 1 januari 1906 op.
Dit tolhuis, gelegen aan de rand van het Bergherbos ter hoogte
van waar nu de Berkenlaan van de N335 afsplitst, heeft bijna een
halve eeuw, van 1859 tot 1906 dienst gedaan. Omdat de alleerste
tolgaarder Derk Giezenaar was, stond dit tolhuis ook bekend als
het Tolhuis van Giezenaar.
1906 In januari
zoekt de Rijkspolitie uit de omtrek en de marechaussee van Zevenaar
versterkt met manschappen van andere brigades gedurende vele weken in
de bossen naar Dorus Driesen. Hij is lid van de beruchte familie
Driesen want naast Dorus worden ook zijn broers Antoon en Bernard bij
voortduring gezocht en veroordeeld. Op dinsdagmiddag 23 januari 1906
lukt het eindelijk om Dorus Driesen te arresteren. Hij wordt
overgebracht naar het arrestantenlokaal in Didam en de hele nacht
zorgvuldig bewaakt uit vrees dat zijn broers hem zullen bevrijden. De
volgende dag wordt Dorus overgebracht naar de gevangenis in Arnhem
waar hij een straf van 9 maanden moet uitzitten.
1907 Op woensdag 16 oktober 1907 overlijdt op 82 jarige
leeftijd Carolus A. L. Baron van Hugenpoth tot Aerdt (1825 -
1907). Hij was burgemeester van de gemeente Bergh, waartoe ook
Beek behoort, van 1856 tot 1894. Hij wordt op maandag
21 oktober op het R.K. kerkhof in 's-Heerenberg bijgezet in
het familiegraf.
In memoriam Carolus A.L.van
Hugenpoth tot Aerdt
burgemeester van Bergh van 1856 tot 1894
1908 Het gasthuis
/ ziekenhuis in de Didamse Raadhuisstraat gaat van start.
Het voormalige gasthuis in Didam aan de
Raadhuisstraat
1908
De tramlijn van Lichtenvoorde naar Zeddamwordt op 2 juli in
gebruik genomen. Plannen om deze lijn door de Liemers via Beek,
Didam, Zevenaar, Duiven en Westervoort door te trekken naar Arnhem
worden echter nooit verwezenlijkt.
1910 Op 22
september 1910 wordt in Beek geboren Alida Wolswijk (1910
- 1992). Op 29 april 1936 behaalt zij aan de Kweekschool voor
Vroedvrouwen in Heerlen haar diploma en nog in hetzelfde jaar
wordt zij de eerste vroedvrouw in dienst van de (toenmalige)
gemeente Bergh. In juli 1973 helpt zij voor de 10.000e keer een
baby ter wereld, waarvoor zij de eremedaille van de gemeente Bergh
ontvangt. In haar werkzame leven als vroedvrouw van 1936 tot 1980
helpt ze meer dan 11.000 kinderen ter wereld.
1912 Op
maandagochtend 12 februari wordt Beek en omgeving opgeschrikt
door een kindermoord, die de dag tevoren heeft plaatsgevonden.
Deze moord zou de gemoederen lange tijd bezig houden Een
zevenjarig meisje, Maria Hartjes, dat op zondagmiddag om ongeveer 4 uur
naar de winkel van Ten
Benzel wordt gestuurd om lucifers te halen, komt tot grote
ongerustheid van de ouders niet terug. De ouders zoeken tevergeefs. Om
tien uur wordt de marechaussee gewaarschuwd, die tot drie uur eveneens
zonder resultaat zoekt. De volgende ochtend wordt in het bos niet ver
van de ouderlijke woning het lijk gevonden. Het kind blijkt te zijn
misbruikt en gewurgd. Intensief politiewerk zou niet leiden tot
veroordeling van een dader.
Diverse betrokkenen bij de
afschuwelijk kindermoord in Beek
In de cirkel het vermoorde meisje: Maria Hartjes; 1 en 2: de ouders van
Maria; 3: de 25 jarige Christine Gottsman uit Emmerik, die een
veldarbeider als mogelijke dader vermoedt; 4: de heer Semmelink, die
belangeloos zijn auto ten dienste van het opsporingsonderzoek afstond;
5: een wachtmeester van de marechaussee de heer G. Kelder; 6: een Duitse
politiehondbegeleider; 7: journalist Themans; 8 commissaris van politie
Maixner uit Emmerik; 9 de heer H. Keuning, journalist uit
Doesburg
1912 De
Twentse textielfabrikant
dr. Jan Herman van Heek (1873 - 1957) koopt op 12 juli van
de vorst van Hohenzollern - Sigmaringen het dan sterk
verwaarloosde kasteel Bergh in het centrum van 's-Heerenberg. In
latere jaren wordt Van Heek algemeen gezien als de redder van
dit kasteel.
Dr. J. H. van Heek (omstreeks 1950)
1913 De
verkoop van eieren wordt een steeds belangrijker bron van inkomsten. Om
de prijsvorming in gunstige banen te leiden wordt in 1913 de Beekse
Eierbond opgericht door August Gerritsen (1872-1942).
Bestuur en medewerkers van de Beekse Eierbond
bij het 25-jarig jubileum in 1938
Zittend v.l.n.r. Gerhardus Hendriksen (secretaris), Johannes
Tiemessen (voorzitter), Augustinus Wilhelmus Gerritsen
(oprichter), Augustinus Alphonsus Gerritsen (boekhouder)
Staand v.l.n.r. J. Tomassen, A.Putman, Th. Kruus en A. Keurntjes
(pakker)
1914De Eerste Wereldoorlog breekt
uit. De Nederlandse regering wil ten koste van alles de
neutraliteit bewaren en afzijdig blijven. In 1917 begint Duitsland
echter zijn onbeperkte duikbotenoorlog en er worden vanaf toen ook
schepen uit neutrale landen, zoals Zweden, Nederland en de Verenigde
Staten, aangevallen. Omdat Duitsland bang is dat Nederland zich mede
daarom aan de kant van de geallieerden schaart, beginnen de Duitsers in
het bosgebied tussen Stokkum, Beek en Elten en rond Elterberg
met het aanleggen van 84 betonnen bunkers, permanent bemand en bewaakt
door enkele honderden Duitse infanteristen. Gelukkig blijft het hier bij
en ondergaat de regio niet hetzelfde tragische lot als de slagvelden van
Vlaanderen en Noord-Frankrijk. Na de Eerste Wereldoorlog mogen zich,
volgens het Verdrag van Versailles, in het Duitse Rijnland geen
militaire objecten meer bevinden en worden de betonnen bunkers door
Franse militairen opgeblazen. De brokstukken van deze bunkers zijn later
als bouwmateriaal voor het oorlogsmonument op de Eltenberg gebruikt.
1915
De in 1867 vergrote R.K. kerk van Beek, die inmiddels
veel te klein is geworden wordt opnieuw aanzienlijk vergroot. Op
woensdag 1 september 1915 wijdt de Utrechtse aartsbisschop Henricus
van de Wetering de vergrote kerk in.
R.K. Kerk in 1908 (voor
de verbouwing van 1915) Het huis van smid Leijzer (rechts op de afbeelding) wordt in 1914
afgebroken om de kerk te kunnen vergroten
1916
Door de oorlogssituatie (alle buurlanden zijn in de Eerste
Wereldoorlog verwikkeld) ontstaan tekorten, waardoor de prijzen
stijgen en de armoede onder de plaatselijke bevolking, ook in
Beek, snel toeneemt. Wanneer de geallieerden tot een
economische blokkade van Duitsland besluiten, neemt de smokkel vanuit
Nederland naar Duitsland sterk toe. Voor velen is de smokkelhandel een
manier om het hoofd enigszins boven water te houden. Vooral smokkel
van boter, thee, koffie, chocolade, vlees, graan en jenever vindt op
grote schaal plaats.
Smokkelaars aangehouden door douaniers Op de achtergrond Eltenberg, schilderij van Maximiliaan
Kitzinger (1871)
1917
Piet Pennards, beter bekend als "Piet van de Tol", wordt
eigenaar van "Hotel Juliana" in Zeddam. Deze op de kruising van
de wegen naar Beek, Terborg, 's-Heerenberg en Zeddam
gelegen uitspanning, die zich bevindt op de plaats waar tot het
begin van de 20e eeuw tol is geheven, wordt in latere jaren "Het
Tolhuis" genoemd. In de jaren dertig legt Piet een speeltuin aan
met ondermeer een carrousel, glijbaan, schommels, rekstokken,
uitkijktoren en draaitrommels.
Piet Pennards
halverwege 20e eeuw
Advertentie van
Hotel Juliana
gelegen op de weg van Beek naar
Zeddam(1921)
Advertentie omstreeks 1934
Ansicht, jaren dertig
1918
Op 11 november komt een eind aan een onvoorstelbaar bizarre
en gruwelijkeoorlog (Wereldoorlog I). Een groot deel
van de Europese, vooral mannelijke jeugd, is afgeslacht. Naast de
ongeveer 9 miljoen(!) dodelijke slachtoffers, zijn vele miljoenen
levens geknakt en gezinnen kapot gemaakt. Nederland en ook de Liemers
zijn de dans ontsprongen, maar hebben wel de ontberingen
(armoede) van de oorlog gekend.
1918Op 27 mei meldt
het persbureau Reuter dat de Spaanse koning alsmede Spaanse ministers
lijden aan een geheimzinnige aandoening, die later de
geschiedenisboeken ingaat als de Spaanse griep van 1918. Een
aandoening waaraan wereldwijd 20 miljoen mensen sterven. Omstreeks 10 juli komt de Spaanse griep de Liemers binnen,
nadat in Elten en Emmerik enkele honderden gevallen van griep zijn
geconstateerd.
De wereldwijde influenza-epidemie teistert ook Beek.
De Graafschap-Bode van 19 november 1918 meldt: "Overal, in 't
binnenland hoort men van ziekte en sterven. In de dorpen luidt dag aan
dag de doodsklok".
1922 Op
3 januari wordt in Didam het nieuwe gebouw van de Land- en
Tuinbouwschool in gebruik genomen. Uit de verre omtrek komen vooral boerenzonen naar
deze school, die erg goed aangeschreven staat. In 1956 wordt
de naam van de school veranderd in "middelbare land- en
tuinbouwschool".
Land- en tuinbouwschool
in Didam (1922) |
In de jaren vijftig krijgt het gebouw een extra verdieping.
1924
Omstreeks deze tijd gaat de NV Lobitsche Auto-Dienst (L.A.D.)
van start, die een autobusdienst onderhoudt tussen Spijk,
Tolkamer, Lobith, Babberich en Zevenaar. Bussen van de L.A.D.
vervoeren onder meer ook werknemers uit Beek naar de
Philipsfabriek in Doetinchem.
1924 Jan
Steijntjes begint een cafeetje in het gebouw bij het bergmeertje
't Peeske in Beek. In de decennia hierna ontwikkelt 't
Peeske zich onder diverse huurders geleidelijk tot een
uitspanning met een grote regionale bekendheid zeker na de komst
van een tweede vijver waarop men kan waterfietsen en de aanleg
van een speeltuin.
1925 Een legendarisch
noodweer, bekend onder de naam stormramp (ook wel cycloon) van
Borculo, trekt in de vroege avond van 10 augustus over
Brabant, via Nijmegen, Liemers en Achterhoek naar Twente en uiteindelijk
naar Duitsland. Borculo wordt geteisterd door een onvoorstelbare tornado
met een diameter van tussen een en twee kilometer. Er vallen vier doden
en tachtig gewonden. Ook de buurtschap Dijk bij Didam wordt zwaar
getroffen.
Het dagblad "Het
Vaderland" schrijft op 11 augustus: "Het hevige noodweer heeft
gisteravond de buurtschap Dijk nabij Didam eveneens
ernstig geteisterd. De bewoners van deze buurtschap zagen plotseling
een hooge grijze zuil, welke steeds nader kwam, en welke op haar weg
alles meesleurde. Niet minder dan elf woningen werden vernield. Een
man en een vrouw werden tientallen meters weggeslingerd." De avondeditie van het NRC schrijft, ook op 11 augustus 1925:
"Gisteravond heeft zich in de omgeving van Didam een
noodweer ontlast, zooals zelden in ons land is voorgekomen. Tegen
halfzeven kwam de bui uit het Zuiden aanzetten. Een hevig onweer,
gepaard met een slagregen, was de inleiding. Daarna kwam een stevige
wind opzetten, die allengs in kracht toenam. Plotseling bemerkten de
verschrikte bewoners van Didam, dat van de Zuidzijde, van den kant
van de Babbericher Allee, een hoos kwam aanzetten, een wervelwind,
die met geweldige kracht alles wat hij op zijn weg tegenkwam, in het
rond smeet."
1925 Henri
Vermeulen wordt hoofdonderwijzer van de R.K. school in Beek.
De oorspronkelijk uit het Limburgse Venray afkomstige Vermeulen
(1880 - 1984) is van 1898 tot 1925 (hoofd)onderwijzer in
Loerbeek. Vanaf 1925 is hij vervolgens 15 jaar hoofdonderwijzer
in Beek tot zijn pensionering in 1940. Tot zijn
dood in 1984 blijft Vermeulen in Beek wonen, waar hij
van grote betekenis blijft voor de dorpsgemeenschap.
Tussen pastoor Van Angeren, boswachter Peter Meisters en Henri
Vermeulen ontstaat in de loop der tijd een hechte vriendschap
waardoor het gelijkgezinde trio door menig dorpeling wel "de
drie Goden" wordt genoemd.
Het gezin van hoofdonderwijzer Vermeulen (1926),
geheel rechts dochter Jo Vermeulen (1917 - 2010) die van 1940
tot 1977 onderwijzeres in Loerbeek is
1927 De
legendarische pastoor Van Angeren viert dat hij 25 jaar pastoor in
Beek is. Zijn pastoraat vormt een hoogtepunt van het Rijke Roomse
leven in de parochie Beek.
Bij het 25-jarig pastoorsfeest van de Beekse
pastoor Van Angeren in 1927 marcheert schutterij Eendracht mee
in de optocht. De ereboog is opgesteld bij cafe Ten Bensel.
1927 Rijkswaterstaat ontwikkelt plannen voor de
aanleg van de "Provinciale Weg" (huidige Arnhemseweg), die Beek
moet verbinden met Babberich en Zevenaar. Als blijkt dat deze weg door
landgoed "de Bijvank" zal lopen, maken inwoners van Beek zich
sterk voor een alternatief dat de Bijvank spaart. In 1933 zal blijken dat hun inspanningen succesvol zijn
geweest.
1928 Op vrijdag 6 juli overlijdt de legendarische Beekse
pastoor Van Angeren. Hij wordt op 3 augustus 1928 opgevolgd door
Henricus Peters, die tot 8 oktober 1940 pastoor in Beek
blijft.
Pastoor Peters (1883 - 1963)
1928 Op 13 september wordt het
Theresiaziekenhuis aan de Hofstraat in 's Heerenberg geopend.
Het Theresiaziekenhuis aan de Hofstraat
in 's Heerenberg is genoemd naar de moeder van Pastoor van
Sonsbeeck uit Stokkum, omdat de pastoor 10.000 gulden schonk.
1929 Een
van de zwaarste winters van de 20e eeuw; de hevige koude
duurt van januari tot half maart. Er zijn vele meldingen van
afgevroren oren en ledematen. Op 11 februari vriest in
Steenderen een melkrijder tijdens zijn dagelijkse rit op zijn
wagen dood. De problemen zijn overal groot, ook al door de
veelal eenvoudige niet geisoleerde huizen, waardoor de snijdende
vrieswind naar binnen waait.
Een beeld van de dichtgevroren Rijn bij Pannerden
in 1929. Ook met auto's wordt over de Rijn gereden.
1929 Op 14 juli
wordt in Beek voetbalclub R.K.B.V.C. (Rooms
Katholieke Beekse Voetbalclub) opgericht. Tot de
oprichters behoren de heren J. Claus en Jac. Beening. Aanvankelijk is de
Beekse pastoor Peeters fel gekant tegen het voetballen in korte broeken
maar door tussenkomst van de 's-Heerenbergse kapelaan Marinus Van
Rooyen schuift pastoor Peeters zijn bezwaren terzijde. Omdat in
de omgeving van Beek meerdere clubs zijn met een ongeveer
gelijkluidende naam wordt na de Tweede Wereldoorlog de naam BVC
veranderd in 't Peeske.
Het elftal en
bestuursleden van BVC omstreeks 1933 eerste rij v.l.n.r.: B. Jansen,
J. Weijenbarg en A. Roes,
tweede rij v.l.n.r.: W. Fielt, W. Limbeek, A. Kruus
derde rij v.l.n.r.: W. Beening, B. Zweden,
1929 De positieve ontwikkelingen van de jaren
twintig worden bijzonder wreed verstoord door de beurskrach op
29 oktober: Het begin van een langdurige wereldwijde recessie /
depressie. Ook in de Liemers is er in de dertiger jaren sprake van grote
economische malaise waardoor hoge werkeloosheid en bittere armoede
ontstaan.
1930De vereniging "Kevelaersche Processie de Lijmers"
viert in oktober haar 60-jarig jubileum. De Utrechtse
aartsbisschop J.H.G. Jansen zet met zijn komst naar de Liemers
het jubileum luister bij. Maria-bedevaarten naar het Duitse
Kevelaer zijn in deze tijd enorm populair onder de katholieken
in de Liemers.
1931 Begin
augustus wordt in Beek jeugdherberg "Wolkenland" van het
Amsterdams Lyceum door brand verwoest. De brand is
ontstaan doordat vonken vanuit
de keuken op het rieten dak zijn gekomen.
"Wolkenland" in 1931 kort voor voor de verwoestende brand
"Wolkenland" kort na de herbouw in 1932
1931 Op
vrijdag 15 mei viert Hermanus J. Smit, burgemeester van de
gemeente Bergh waartoe in deze tijd ook Beek behoort,
zijn 25 jarig ambtsjubileum. Smit is burgemeester van Bergh van
15 mei 1906 tot 31 augustus 1935.
Foto t.g.v. het 25 jarig ambtsjubileum van burgemeester Smit op
vrijdag 15 mei 1931
1932
Na 35 jaar dienst te hebben gedaan, wordt op 22 mei het
treinstation Babberich, gelegen bij de overweg
aan de Beekseweg gesloten. Het is tot dan het laatste
Nederlandse station voor de grens. Van deze halteplaats is
vooral gebruik gemaakt door arbeiders, ook uit Beek,
die in Duitsland werken. Velen komen op klompen, vandaar dat
wel gesproken wordt van "klompentrein".
Het eenvoudige houten stationnetje van Babberich
Pentekening M. Wenting Giesen
1933 Op 19 juni
wordt bekend dat bij de nieuw aan te leggen "Provinciale Weg" (huidige
Arnhemseweg) het landgoed "De Bijvank" wordt gespaard. Hiermee worden de
inspanningen van veel inwoners van Beek, waaronder pastoor Jan
van Angeren, boswachter Peter Meisters en meester Harrie Vermeulen,
beloond.
Aanleg van de Provinciale weg Meester Harrie Vermeulen poseert trots bij de aanleg van de
weg, die mede door zijn inspanningen het landgoed "De Bijvank"
spaart.
1934
Door pastoor Peters wordt de Beekse sacramentsprocessie
ingesteld. Deze wordt jaarlijks gehouden totdat pastoor Van
Ewijk deze halverwege de jaren tachtig afschaft.
Tijdens de sacramentsprocessie draagt de pastoor het Heilig
Sacrament, ook genoemd het Allerheiligste", in een monstrans
onder een baldakijn van stof (afbeelding rechts). Tot het
midden van de 20e eeuw vindt de processie plaats op het R.K
kerkhof omdat deze tot dan op de openbare weg niet is
toegestaan.
1934
In de dertiger jaren veroorzaakt het toenemende motorische
verkeer regelmatig ongevallen zoals in 1934 op het kruispunt
bij cafe - restaurant Ten Benzel in Beek.
1935
Op vrijdag 24 mei 1935 wordt in Beek de R.K. Harmonie
Volharding opgericht. De oprichting geschiedt vanuit het
"werkliedenverbond". Tot de medeoprichters behoren pastoor
Peters (1883 - 1969) en kapelaan Sterneberg (1907 - 1974). De
eerste dirigent is Louis Jansen, grootvader van Martin Jansen
jr., die in latere jaren dirigent van Volharding
is.
1935 Er bestaan gevorderde
plannen om het Twente-Rijnkanaal door de Liemers te
leiden.
Realisatie van het Twente-Rijnkanaal door de
Liemers kan de lokale industrie een impuls geven. Het kanaal (zie
plantekening) moet lopen ten zuiden van Wehl, Didam en Zevenaar en
tussen Pannerden en Lobith uitmonden in de Rijn.
Het plan is nooit gerealiseerd wellicht mede door
de naderende Tweede Wereldoorlog.
Ongeveer zeventig jaar later zal een in
economisch opzicht uiterst omstreden plan "de Betuwelijn"
wel geeffectueerd worden en de westelijke zijde van de
Liemers splijten.
1936 Op woensdag
15 april brandt in Beek het dubbelwoonhuis bewoond door bakker
Gademan en rijwielhandelaar Jansen, volledig af. Gademan was verzekerd,
Jansen niet.
1936 In Beek
wordt het 500-jarig bestaan gevierd van het Sint-Jansgilde,
dat stamt uit de middeleeuwen. Tot de oorspronkelijke taken van een
gilde behoorden het beschermen van leden van de buurschap in hun rechten
door regels te maken voor een ordelijke gang van zaken, alsmede het
bescherming bieden tegen vijandige aanvallen van buiten.
Het bestuur van het Sint-Jansgilde in 1936 bij
het 500-jarig jubileum
Staand v.l.n.r.: Neijenhuis, Hansen, A. Hendricksen, Kruus, Wools,
H. Hendricksen en Van Boxem; zittend v.l.n.r.: Heuijnk, Janssen,
Splithof, Lambooij, Hendriksen en Lammers.
1937 Op
dinsdagavond 16 februari veroorzaakt een hevige wervelwind in Beek
grote schade. Van het huis van de familie Bosman wordt het dak afgerukt.
1937
Op woensdag 10 maart overlijdt Gradus Neijenhuis (1859 -
1937). Vele jaren heeft hij leiding gegeven aan het in 1857
door zijn vader Hendrikus Neijenhuis in Beek
gevestigde aannemersmaatschappij Neijenhuis.
Een grote bijzonderheid is dat Gradus in samenwerking met
molenaar Kreeftenberg een molen in de Zaanstreek in zijn
geheel heeft afgebroken en vervolgens op twintig boerenwagens
over een afstand van 125 km heeft vervoerd naar Beek
en daar weer heeft opgebouwd.
.
1937 In
oktober viert katholiek Didam dat de Sint Martinuskerk honderd
jaar geleden is ingewijd. Het initiatief voor de viering gaat uit van de
Didamse pastoor-deken Reuvekamp. Enige prominente Didamse katholieken (omstreeks 1920)
V.l.n.r: kapelaan G.C. Smit, H. Verhey (directeur landbouwschool),
kapelaan van der Heijden, pastoor Reuvekamp, A. van Romondt (notaris) en
kapelaan Buve.
1938 De
legendarische priester-redenaar Henri de Greeve SJ (1892 - 1974)
richt de "Bond zonder Naam" op om de naastenliefde te
bevorderen. Voor zijn wekelijkse K.R.O-radio-uitzending (het lichtbaken
genoemd) op zaterdagavond blijven veel katholieken ook in Beek
graag thuis.
1938 Op
woensdag 6 februari maakt een Duits militair vliegtuig een
noodlanding bij Beek. Het toegestroomde publiek wordt
door de Beekse veldwachter Moorman op afstand gehouden. De
piloot krijgt de volgende dag toestemming op te stijgen en
terug te keren naar de basis in Gelsenkirchen.
Tweede van links: veldwachter Moorman
1938 Met de huisvesting is het in de eerste helft van
de 20e eeuw ook in Liemerse gemeenten soms nog erg slecht gesteld, zoals
blijkt uit ondermeer de Graafschap-Bode van 1938.
Uit de Graafschap-Bode (1938): "In de gemeente Wehl aan een
smal wegje naar Nieuw-Wehl staat een steenen schuurtje: vier
muren en een dak. Een vloer bezit het kot niet, evenmin
behoorlijke vensters, of men zou de met planken dichtgespijkerde
gaten voor zoodanig moeten houden. Van de dakpannen zijn er
velen door de lieve jeugd stuk gegooid en de deuren kan men
kwalijk nog zoo noemen ( ). Reeds ongeveer 10 jaar leeft Dien
Damen hier ( )."
Vergelijkbare toestanden kan men in de eerste helft van de 20e
eeuw nog overal aantreffen.
1938 Theet Kaal wordt eigenaar van 't
Peeske in Beek en ontwikkelt het tot een regionaal
uitgaanscentrum. Er komt een speeltuin en op het meertje komen
waterfietsen en roeiboten. Kaal blijft eigenaar tot hij in 1958
restaurant 't Hazepad (in onze tijd "De Bourgondier") aan de
Arnhemseweg in Beek bouwt.
bergmeertje 't Peeske met
de kinderen Kaal (1948)
speeltuin 't
Peeske met spelende kinderen (1 september 2012)
1939 In verband
met het dreigend oorlogsgevaar kondigt de Nederlandse regering op
maandag 28 augustus de algemene mobilisatie af. Honderden extra
treinen worden ingezet en binnen enkele dagen zitten 280.000 soldaten op
hun post. De bevolking krijgt een verbod om te hamsteren.
Bij de afkondiging van de mobilisatie is het eind augustus juist
kermis in Beek. Aangezien ook alle dienstplichtigen uit Beek
onder de wapenen moeten, duurt
de kermis van 1939 maar tot maandag.
1940 De
legendarische hoofdmeester Henri Vermeulen gaat met
pensioen.
De oorspronkelijk uit het Limburgse Venray afkostige Vermeulen
kwam in 1898 naar de Liemers, waar hij zijn verdere (lange)
leven woonachtig blijft en van grote betekenis is voor de (Loer)Beekse
dorpsgemeenschap. Vermaard is in het eerste deel van de
20e eeuw de hechte vriendschap tussen pastoor Van Angeren,
boswachter Peter Meisters en Henri Vermeulen waardoor ze wel
de "drie Goden" worden genoemd.
Ook na zijn pensionering blijft Vermeulen zich inzetten voor
de plaatselijke gemeenschap. Enkele dagen voor zijn 104e
verjaardag overlijdt de (Loer)Beekse oud-hoofdonderwijzer op
zondag 29 januari 1984.
Het onderwijzend personeel van de lagere school in Beek
met pastoor Peters en meester Vermeulen met echtgenote
A.Vermeulen-Reijers
1940 Op 10 mei vallen de Duitsers Nederland
binnen.
In de strijd aan de Grebbelinie bij Rhenen
sneuvelt Willem Berntzen uit Loerbeek. In de omgeving van Leerdam
sneuvelt op 12 mei bij een luchtaanval de
24 jarige dienstplichtige soldaat Bernard Rexwinkel, van beroep
slagersknecht en vanaf 1938 wonend op het adres Beek 204. Rexwinkel wordt
dezelfde dag nog begraven in een militair graf op de algemene
begraafplaats in Leerdam. Op 4 juni 1940 wordt hij herbegraven op de
algemene begraafplaats in Dinxperlo en op 7 december 1999 volgt nog een
herbegrafenis op het Militaire Ereveld Grebbeberg.
Wim Berntsen (foto bidprentje) geboren te
Loerbeek op 2 augustus 1920 sneuvelt op de Grebbeberg op 13 mei
(Tweede Pinksterdag) 1940 op 19-jarige leeftijd. Als oudste van de
negen kinderen van het molenaarsgezin Berntsen is hij voorbestemd
zijn vader als molenaar op te volgen, maar het lot beslist anders.
Reeds op 12 mei staan de Duitsers onderaan de
Grebbeberg en wanneer die nacht een voorhoede van de SS via de weg
over de Grebbeberg doorbreekt tot in Rhenen, leidt dit tot grote
paniek. Hoewel de Nederlanders zich enigszins hebben kunnen
hergroeperen, waardoor de voorhoede van de SS afgesneden raakt van
de hoofdmacht, is de weerstand op de Grebbeberg dan eigenlijk al
gebroken.
Wim sneuvelt op 13 mei, een dag voor de
capitulatie van het Nederlandse leger; zijn lichaam wordt
donderdag 16 mei gevonden juist ten oosten van de (huidige)
ingang van Ouwehands dierentuin. Een dag later wordt hij begraven
op het Militair Ereveld Grebbeberg, dat toen aan het ontstaan was.
De doden zijn op het Ereveld begraven in de volgorde waarin ze
aangevoerd werden. Wim is begraven in de eerste rij, graf 55.
1940 Op 8 oktober wordt Albertus Hendrix (1887 - 1961) de
nieuwe pastoor van Beek als opvolger van pastoor Peters.
Hendrix blijft bijna 9 jaar tot 8 april 1949 pastoor in Beek.
Pastoor Hendrix (links) wordt in Beek ingehaald. Naast hem
kapelaan Oosterbaan.
1941 Op 13 januari
richt kardinaal De Jong zich in een schrijven tot de Nederlandse
katholieken. Met nadruk verklaart hij dat zij geen lid mogen zijn van de
N.S.B. Ook is het hen niet toegestaan openlijk te sympathiseren met deze
partij. Het N.S.B.-lidmaatschap wordt dus expliciet verboden. Een
buitengewoon dappere taal in oorlogstijd. Voor de overwegend katholieke
bevolking van Beek is dit een extra argument verre te blijven
van de N.S.B.
1941
In de loop van zondag 26 januari treedt de overlaat bij
Spijk in werking waardoor enorme hoeveelheden water in de
Oude Rijn worden gestuwd. Een groot deel van de Liemers
komt in de daarop volgende dagen onder water te staan.
Spijkse overlaat
1942 De 's
Heerenbergse pastoor Galama en zijn kapelaans M. van Rooijen
en R. Hegge, die de plaatselijke bevolking waarschuwen tegen de
leer van de NSB, worden door de Duitsers opgepakt. Jan Galama en
Marinus van Rooyen overlijden in 1942 in Dachau na vele mishandelingen
te hebben ondergaan. Naar Martinus van Rooyen
wordt na de oorlog de voetbalclub MvR genoemd. Kapelaan
Regnerus Hegge is door de Duitsers overgebracht naar het
concentratiekamp Bergen Belsen, waar hij ernstig is mishandeld, maar
in mei 1945 wordt bevrijd.
Op
bovenstaande foto (1935) t.g.v. een onderwijsjubileum zien
we ondermeer pastoor Galema en kapelaan van Rooyen.
Zittend v.l.n.r. kapelaan Kloppenborg, kapelaan van Rooyen
(vermoord in Dachau in 1942), onderwijzeres Mensing, Els
Egbers (dochter van het hoofd der school), juffrouw
Renee (vriendin van Vallinga), juffrouw Vallinga
(onderwijzeres), G.J. Egbers (hoofd der school), pastoor
Galema (vermoord in Dachau in 1942) en de heer J. Thuis
(schoolbestuur). Staand v.l.n.r.:
Louis van Keulen, onbekend, mevrouw A.M.
Egbers-Tielkes (echtgenote van het schoolhoofd) en onderwijzer
Ten Velde. Informatie ontvangen september 2009 van dhr. H. Egbers uit
Baarle-Nassau, zoon van het hoofd der school, waarvoor
hartelijk dank.
1942/1943 In
de winter 1942/1943 sneuvelt Gert Bosman uit Beek op
18 jarige leeftijd tijdens de gruwelijke slag om Stalingrad.
Gert is de zoon van Wilhelm A. Bosman en Grada M. van Boxem.
Aangezien de vader van Gert de Duitse nationaliteit heeft,
moet hij conform de nazi-wetten in Duitse militaire dienst.
Dit wordt hem noodlottig. Zijn laatste teken van leven is een
handgeschreven afscheidsbrief, die hij nog uit de ingesloten
stad heeft kunnen meegeven.
Gert Bosman uit Beek in 1942
1943 Op
vrijdag 12 maart stort een door de Duitsers
neergeschoten Engelse bommenwerper op de boerderij van de
familie Giezen-Jordens aan de Zuidermarkweg in Beek. Hierbij
komen naast de acht bemanningsleden van het vliegtuig ook
Johannes Giezen (50 jaar) en zijn zoons Wim (18 jaar) en
Bernard (16 jaar) om het leven.
Giezens vrouw en de vier jongste kinderen, Toon, Lies, Mieneke
en Jan, overleven de ramp.
Lionel Binning, een van de acht omgekomen bemanningsleden,
geboren in Pilton (Somerset) en overleden op 12 maart 1943 in (Loer)beek
Johannes Giezen en zijn zoons Bernard en Wim
(rechts)
Bij de ramp gaat alles van het gezin Giezen in vlammen op. Om toch
een tastbare herinnering te hebben aan hun overleden familieleden
zijn hun pasfoto's opgevraagd bij een ministerie in Den Haag. Aan
de hand daarvan is het gezamenlijk portret van vader Giezen en
zijn twee zoons getekend, dat hiernaast is weergegeven.
Aangetrokken door het geronk van de aanstormende
bommenwerper is Giezen met zijn oudste zoon Wim naar buiten gerend
om poolshoogte te nemen. Bernard gaat even later ook naar buiten,
maar is waarschijnlijk nog binnen wanneer het toestel neerstort.
Hij wordt de volgende dag (13 maart) dood gevonden. De stoffelijke
resten van zijn vader en broer worden pas later gevonden. Allen
zijn op zaterdag 20 maart begraven op het rooms-katholieke kerkhof
van Beek, naast de acht omgekomen bemanningsleden van het
vliegtuig.
1943 In de ochtend van 22 juni omstreeks
9.30 uur wordt bij Beek een Amerikaanse B-16 bommenwerper
door Duitse jagers neergeschoten. De bemanning kan zich in
veiligheid stellen maar wordt door de Duitsers krijgsgevangen gemaakt.
1943 De drie kerkklokken, die in 1883 in Beek
zijn opgehangen,
worden op last van de
Duitse bezettersverwijderd.
1944 Op zaterdag 7
oktober wordt in de verre omtrek de lucht donker tijdens het
vreselijke geallieerde bombardement op
Emmerich dat binnen een uur voor 97% verwoest wordt door
honderden Lancasters van de Royal Air Force. Meer dan 2.400 gebouwen
worden daarbij getroffen en er vallen vele honderden doden. Ook in Beek en Loerbeek is
de luchtdruk van de ontploffende bommen duidelijk te voelen en
overal dwarrelen stukjes papier door de lucht.
Op 28 oktober sneuvelt Jan Hendriksen uit Beek, die door de
Duitsers te werk is gesteld in Loo, bij het graven van versperringen
en op 6 december wordt mevrouw Gerritsen - Aaldering in haar huis in
Beek dodelijk getroffen door een verdwaalde kogel uit een
vliegtuig.
1944 Tijdens
een razzia op dinsdag 24 oktober 1944 in Enschede worden enige
duizenden mannen door de Duitsers opgepakt en op transport
gesteld naar Bergh en omgevende plaatsen waar ze moeten werken
aan de Duitse verdedigingslinie, de zogenaamde Westwall. Na de
oorlog betuigen deze dwangarbeiders hun dank aan de lokale
bevolking. Zo verschijnt op vrijdag 31 augustus 1945 een
dankbetuiging van Westwallarbeiders, die in (Loer)beek
ondergebracht zijn geweest.
Dankbetuiging van Westwallarbeiders aan inwoners van
(Loer)beek in Kerkblad voor Bergh op 31 augustus 1945
1944 Op 26
december 1944 wordt "Wolkenland", een schoolbuitenhuis in Beek
van het Amsterdams lyceum door Britse jachtbommenwerpers in
brand gestoken omdat vermoed wordt dat zich daar een radarpost
van de Duitse Luftwaffe bevindt. Na de oorlog wordt het pand
herbouwd en is in de huidige tijd nog altijd een
schoolbuitenhuis van het Amsterdams lyceum.
1945 Op
maandag 22 januari wordt de 19 jarige Beekse verzetsstrijder
Wim Moorman in het Friese Dokkumbij het
verrichten van verzetsactiviteiten door de Duitsers dood
geschoten. Ondanks
zijn jonge leeftijd heeft hij vele honderden vaak uiterst
riskante verzetsdaden verricht. Op 22 januari 1945 wordt hem
dit noodlottig.Op 26 mei 1945 wordt Wim Moorman op het kerkhof in Beek
herbegraven. Wim wordt in 1972 voor de derde keer begraven. Dit
keer in graf 339 van vak D op het Ereveld Loenen
Wim Moorman (1925 - 1945)
Op 26 mei 1945 wordt Wim Moorman op het kerkhof in Beek herbegraven.
1945
Op vrijdag 16 februari 1945 komt bij een
geallieerd bombardement op het Duitse Rees op de dag na zijn 21e
verjaardag Gerardus J. A. Maas (1924 - 1945) om het leven. De in Beek
wonende jongen, adres Beek 184, van beroep machinebankwerker, was door
de Duitse Todt gedwongen te werkgesteld in Rees.
1945
Op zondag 1 april, Eerste Paasdag, komt in Beek door
de komst van soldaten van het Canadese Eerste Leger een eind aan
bijna vijf jaar Duitse bezetting.
Tanks
van het Canadese Eerste Leger rijden zondagochtend 1 april
's Heerenberg binnen.
1945 Op
koninginnendag 31 augustus, (geboortedag van koningin
Wilhelmina) wordt bij het gildegebouw in Beek een
monument onthuld als eerbetoon aan de Canadese soldaten, die bij
de bevrijding van (Loer)beek en omgeving gesneuveld
zijn.
Monument voor de gesneuvelde Canadese soldaten
dat in latere jaren (helaas) weer wordt afgebroken
1946 Uit
dankbaarheid voor het behoud van de Beekse parochie gedurende de
oorlogsjaren wordt door de afdeling Jonge Boeren van Beek
een Mariakapel opgericht. Dit kapelletje wordt op 15 augustus
1946 ingewijd. De Mariakapel van (Loer)Beek staat aan de
Zuidermarkweg / hoek Kerkhuisstraat en is een gemeentelijk
monument.
1947 Met 86
vorstdagen is 1947 de strengstewinter van de 20e eeuw.
Sinds mensenheugenis veroorzaken koude winters grote problemen. De
snijdende vrieswind waait door de eenvoudige niet geisoleerde woningen
en dorpen worden onbereikbaar. Vaak wordt melding gemaakt van afgevroren
oren en ledematen, soms ook van mensen die doodvriezen. Andere zeer
koude winters sedert 1870 zijn 1871, 1880, 1891, 1929, 1940, 1942, 1956
en 1963.
1947 Op 3
augustus sneuvelt op 22-jarige leeftijd in Banjaranyar (Indonesie)
soldaat Wim Godschalk uit Beek. Op de voorlaatste
dag van de Eerste Politionele Actie wordt Wim getroffen door
vijandelijk vuur. Hij wordt op 5 augustus te Tegal (Indonesie)
begraven en later herbegraven op het Nederlandse ereveld Candi in
Semarang, vak B, graf 47.
Wim Godschalk
(1924 -1947)
1948 De firma
Eysbout - Lips uit Asten plaatst drie klokken in de kerktoren
van Beek. Ze vervangen de drie door de Duitsers in 1943
geroofde klokken.
R.K. Kerk in Beek met H. Hart beeld (2013)
1949 Meer
dan zevenduizend bezoekers uit de Liemers luisteren op een
stralende zondag (14 augustus) op een terrein in Nieuw-Dijk bij
Didam in de openlucht naar een preek van de uiterst
populaire priester-redenaar Henri de Greeve. Een van de
vermaarde uitspraken van pater
de Greeve is: "Verbeter de wereld, begin bij jezelf".
Henri de Greeve (1892 - 1974), priester, publicist,
radiospreker en oprichter van de Bond Zonder Naam (B.Z.N.)
1950 In
de tweede helft van de twintigste eeuw verandert er ook in Beek
op boerenbedrijven veel. In snel tempo worden landarbeiders,
boerenknechten en trekdieren vervangen door machines. Ook het
trekpaard verdwijnt uit het straatbeeld. Veel werk gaat
verricht worden door loonbedrijven.
Het maaien van rogge in de Liemers (1936)
1951 Omstreeks deze
tijd wordt het in Beek weer toegestaan om R.K.
sacramentsprocessies op de openbare weg te houden. In eerdere
jaren vonden deze processies noodgewongen doorgaans plaats op
het kerkhof plaats.
Tijdens de sacramentsprocessie draagt de priester het Heilig
Sacrament, het Allerheiligste genoemd, in een monstrans onder
een baldakijn van stof (afbeelding).
In de jaren tachtig wanneer de R.K. parochie Beek zich aansluit
bij de parochies Wehl, Nieuw-Wehl en kilder worden de jaarlijkse
processies afgeschaft. Het markeert het einde van het "Rijke
Roomse Leven", ook in Beek.
1952 Uit een door J. H. A van Heek gepubliceerde studie
"De ijzerkuilen van Montferland" blijkt dat het uiterst aannemelijk
is dat de langgerekte kuilen in de bossen van Montferland groeven waren
met klapperstenen, een bruin ijzererts, dat de grondstof vormde voor de
vroeghistorische ijzersmelterijen in onder meer Beek, Kilder en
Wehl.
1953
De IJssellinie, een reactie van
de NAVO op de Russische dreiging ten tijde van de
koude oorlog, is operationeel en blijft dit tot
1964. Deze linie, die in de beginjaren vijftig is
aangelegd, omvat een complex aan stuwen, die het
mogelijk maakt om het bij Lobith binnenkomende
Rijnwater door de IJssel naar het IJsselmeer
te laten stromen waardoor een groot gebied waaronder
vrijwel de gehele Liemers, en dus ook Beek,
onder water komt te staan. Op deze manier moet een
eventuele invasie van het Russische leger worden
bemoeilijkt. Gelukkig is de IJssellinie nooit in
gebruik gesteld.
Pas in de jaren negentig na de val van de
Sovjet-Unie wordt de tot dan toe geheime informatie
over de IJssellinie door de Nederlandse regering
vrij gegeven.
1953Johannes
Walraven wordt op 4 september pastoor in Beek. Hij
zou dit acht jaar blijven tot 1961 wanneer hij pastoor in
Bilthoven wordt. Gedreven door moderniseringsijver verhuizen in
de periode dat Walraven pastoor in Beek is veel
kerkbeelden naar de zolder.
Beek 1955 (Ad
Dekkers, Liemers Museum) Beek en R.K. kerk ten tijde van pastoor Walraven
1954
Pastoor Janssen wijdt in Didam de nieuwe Sint Martinus Mulo
(later MAVO) in. De school vervult een streekfunctie, ook uit
Beek, Loerbeek en Wehl komen leerlingen naar deze
school.
De leerkrachten van de Didamse Mulo in 1966 Zittend v.l.n.r: Raats, Breukers (hoofd), Bramer
en Van Roosmalen
Staand: kapelaan Vernooy, Jaspers, Hemmelder, Harmsen, Schonis
(hoofd vanaf 1972) en Wapereis.
1955 In de
jaren vijftig worden door de voortschrijdende mechanisatie de
vertrouwde trekpaarden vervangen door landbouwtrekkers. Sinds
mensenheugenis hebben paarden het zwaarste werk gedaan maar dat
wordt nu ook in Beek verleden tijd.
1956De spoorverbinding Arnhem -
Zevenaar - Emmerich - Oberhausen, die aan de Liemers een
economische impuls heeft gegeven, bestaat honderd jaar. In
de periode 1897 tot 1932 heeft Babberich een eigen
station, waarvan veel inwoners van Beek gebruik
hebben gemaakt .
Vooral aan het eind van de 19e eeuw en het begin van de
20e eeuw is de spoorverbinding ook van groot belang
geweest voor het vervoer van de talrijke arbeiders, die
vanuit de Liemers in het Duitse Ruhrgebied werkten.
Velen van hen vertrokken op maandag in alle vroegte om
zaterdagavond weer thuis te komen.
Als tienjarig jongetje herinner ik me de doorkomst van deze
feesttrein nog als de dag van gisteren
1957
Er komt een eind aan het welbestede leven van Dr.
Jan Herman van Heek, sedert 1953 ereburger van
de gemeente Bergh, waartoe ook Beek behoort.
Dr. J. H. van Heek (1873 - 1957)
1959
De zomer van 1959 verloopt gortdroog. Ook in Beek is de
extreme droogte voor velen een kwelling. Vooral voor de
landbouwers is de droogte een beproeving. De problemen
verergeren nog omdat ook september extreem zonnige en droog is.
1961 Op zondag
10 september neemt voetbalvereniging 't Peeske het gemeentelijk
sportterrein aan de St. Martinusstraat officieel in gebruik waardoor
"stadion 't Bergmeertje", waar 't Peeske decennia lang heeft
gevoetbald, verlaten kan worden.
1963 Op 1 augustus
1963 treedt een Nederlands-Duits verdrag in werking waardoor
de gescheiden grenscontroles van beide landen worden
samengevoegd. Het betreft ondermeer de grensovergangen: Spijk
- Elten, Lobith-Elten, Babberich-Elten en Beek-Elten.
Grensovergang Elten, begin 20e eeuw, rechts de Nederlandse
en links de Duitse grenscontrole
1964 De ontdekking
van het Groningse aardgas in Slochteren in 1959 veroorzaakt in de
jaren zestig ook ingrijpende gevolgen voor de energievoorziening in de
Liemers, waardoor kolenkachels ook in Beek nu snel tot
het verleden behoren.
Minister Andriessen brengt op 9 juli 1964 een
werkbezoek aan het Zevenaarse Broek (Zweekhorst), waar op
dat moment een belangrijke aardgasleiding wordt
aangelegd.
1965 Op dinsdag
28 september vindt in Beek op de Arnhemseweg ter hoogte van
cafe "Roosendaal" een tragisch verkeersongeluk plaats waarbij vier
streekgenoten om het leven komen. De dodelijke slachtoffers zijn
G.L.J. Meijer (54) uit 's Heerenberg, K. Verweijen (40), J.
Groenesteijn (47) en A.G. Wiell (39) allen uit Elten.
1966 Op 59-jarige leeftijd
overlijdt de vermaarde meester (Antoon) Abbing, een streng
maar rechtvaardig schoolhoofd van de St. Martinussschool in
Beek sedert 1940 en tevens een soort ombudsman voor
velen in de dorpsgemeenschap.
Meester Abbing met klas 6 omstreeks 1944
1968 Op 1 mei vindt in Beek een bijzonder tragisch
ongeval plaats, waarbij drie mensen om het leven komen. Onder
de dodelijke slachtoffers de 29 jarige architect E. (Evert)
J.A. de Vries uit 's Heerenberg en zijn 23 jarige zwangere
vrouw Th. (Thea) H. M. de Vries-Kaal, geboren en opgegroeid in
Zevenaar. Het ongeluk is te wijten aan een bijziende Duitse
automobilist, die zonder zijn bril op rijdt. Hij wordt door de
politie in voorlopige hechtenis genomen.
"zoals God beschikte"
1969 In juni is
Beek enige dagen in de ban van rellen, die ontstaan doordat de
bevolking zich massaal keert tegen de afbraak van een door de familie
Hermsen illegaal gebouwd vakantiehuisje. Men vindt dat de gemeente
Bergh, met aan het hoofd de burgemeester, onjuist handelt.
1970 In Beek
krijgt een zijstraat van de Schoolstraat als naam "Tempelherenstraat".
Op deze manier wordt getracht de herinnering aan de sage van de
Tempelridders op de Bijvank bij Beek levend te houden. De sage
zegt dat hier eens in een ver verleden een burcht van de Tempelridders
of Tempeliers heeft gestaan. Deze zouden daar nog lang na hun dood
hebben rondgespookt.
1972 De moedige Beekse
verzetsstrijder
Wim Moorman, die kort voor de bevrijding door
de Duitsers is terechtgesteld, wordt op het Ereveld Loenen herbegraven. Ondanks zijn jonge
leeftijd, hij werd slechts 19 jaar, heeft Wim Moorman vele
honderden, vaak uiterst riskante, verzetsdaden verricht.
Wim Moorman in 1972 herbegraven in Loenen
graf 339, vak D
1973 De uit Beek
afkomstige vroedvrouw Alida Wolswijk (1910 - 1992)
verricht haar 10.000e bevalling en ontvangt de eremedaille
van de gemeente Bergh.
Op 1 november 1936 wordt A. Wolswijk vroedvrouw van de
gemeente Bergh. In juli 1973 helpt zij de 10.000 baby ter
wereld.
1978Voor het eerst in haar bestaan
promoveert de Beekse voetbalclub 't Peeske naar de
vierde klasse K.N.V.B.
Promotie van 't Peeske naar de vierde klas K.N.V.B. in
1978 V.l.n.r.
staand: H. van Aalst (trainer), Th. Verheij, H. Hansen,
J. Meulenbeek, H. Rosendaal (voorzitter), J.
Jansen. A. Gerritsen, A. ten Have, A. Keurntjes,
A. Hendriksen, H. Jansen (grensrechter), H. Sanders
(secr.) en N. Zweden (leider)
V.l.n.r: gehurkt: A. Hansen, Th. Jansen, H. Tomassen, S.
Kool, Fr. Stienissen, J. Maas, A. Jansen en K. Westerhof
(verzorger)
1980De familie van Nispen
verkoopt het landgoed Byvanck in Beek aan "de
Vereniging tot Behoud van Natuurmonumenten in
Nederland".
Byvanck
in Beek
1982 Op maandag
27 maart 1982 overlijdt op 80 jarige leeftijd Maria Giezen -
Bodde, weduwe van Jan Giezen. Bijna veertig jaar eerder, op
vrijdag 12 maart 1943, werd het gezin Giezen - Bodde
in diepe rouw gedompeld nadat een neergeschoten Engelse
bommenwerper hun boerderij aan de Zuidermarkweg in Beek verwoestte.
Bij deze tragische gebeurtenis kwamen naast de acht
bemanningsleden van het vliegtuig ook Jan Giezen en de zoons
Wim en Bernard om het leven.
Giezens vrouw en de vier jongste kinderen, Toon, Lies, Mieneke
en Jan, overleefden de ramp.
Grafmonument familie Giezen op R.K. begraafplaats in Beek
1984 Op zondag 29 januari overlijdt enkele dagen voor
zijn 104e verjaardag de (Loer)Beekse oud-hoofdonderwijzer
Henri Vermeulen. De oorspronkelijk uit het Limburgse Venray
afkomstige Vermeulen kwam in 1898 op 18-jarige leeftijd naar de
Liemers, waar hij zijn verdere leven woonachtig bleef en van grote
betekenis was voor de (Loer)Beekse dorpsgemeenschap.
Vermaard was de hechte vriendschap die zich in het eerste deel van
de 20e eeuw ontwikkelde tussen pastoor Van Angeren, boswachter Peter
Meisters en Henri Vermeulen. Zij werden wel de "drie Goden"
genoemd.
1986 HetSint-Jansgilde in Beek, dat
stamt uit de middeleeuwen, viert haar 550-jarig jubileum.
Tot de oorspronkelijke taken van een gilde behoorden het beschermen
van leden van de buurschap in hun rechten door regels te maken voor
een ordelijke gang van zaken, alsmede het bescherming bieden tegen
vijandige aanvallen van buiten.
Het bestuur van het Sint-Jansgilde in 1986
bij het 550-jarig jubileum
V.l.n.r.: Tiemesen, Raben, Franken, Hermsen en Hendricks
1987 De beelden, die in 1957 bij de moderniseringsgolf
uit de Beekse kerk zijn verwijderd, worden onder pastoor
Van
Ewijkweer in de kerk teruggeplaatst.
1988 Op 8 mei promoveert de
voetbalvereniging Babberich naar de hoogste klasse in het
Nederlandse amateurvoetbal: de hoofdklasse KNVB.
Het elftal van voetbalvereniging
Babberich, dat op 8 mei 1988 kampioen wordt in de 1e
klasse KNVB en daardoor promoveert naar de hoofdklasse KNVB.
1992
De smederij van de Loerbeekse smid wordt als
herinnering aan een ambachtelijke periode verplaatst naar
het Openlucht Museum in Arnhem. De smederij, voorzien van
speciale "explosieramen" die automatisch openklappen in
geval van een ontploffing, heeft onder de vloer een
opslagruimte voor carbid dat voor het lassen noodzakelijk is.
Loerbeekse smederij in het openlucht museum
1995
Op woensdag 3 mei 1995 overlijdt in Roermond op 75-jarige
leeftijd Netty Michels (1919 - 1995). Zij is in 1919 in Beek
geboren als dochter van Johan Michels en Catharina
Hetterscheid, die hotel en koffiehuis De Roos aan de Sint
Jansgildestraat hebben. Netty Michels ontwikkelt zich in de
loop der tijd tot een schilderes, die in haar schilderijen
vaak een harmonieuze wereld oproept, die door eenvoud en
simpele wijze van weergave charmant en ontroerend overkomt.
Gezin, olieverf op doek, Netty Michels
1997
Voetbalvereniging Babberich wint in de Rotterdamse Kuip de
landelijke amateurbekerfinale.
Het elftal
van voetbalvereniging Babberich, dat op 8 mei 1997 in
Rotterdam de bekerfinale wint.
1999
Op 7 december 1999 wordt Bernard Rexwinkel (1916-1940)
herbegraven op het Militaire Ereveld Grebbeberg in Rhenen.
De oorspronkelijk uit Dinxperlo afkomstige Bernard
Rexwinkel, van beroep slagersknecht en vanaf 1938 wonend in
Beek, is tijdens de Duitse inval in 1940 als
dienstplichtig militair ingedeeld bij de 115e batterij
luchtdoelartillerie. Op 12 mei wordt hij in de omgeving van
Leerdam bij een luchtaanval dodelijk getroffen en nog
dezelfde dag begraven.
2004
Op vrijdagmiddag 2 januari wordtonze regio
opgeschrikt door een lafhartige moord. De 56-jarige eigenaar
van het eeuwenoude Montferland in Zeddam, Henk Zinger, wordt
tijdens een brute overval door messteken gedood. De
33-jarige dader, afkomstig uit Havelte, wordt enige maanden
later veroordeeld tot 7 jaar gevangenisstraf en tbs.
Hotel Montferland / Graaf van den Bergh in Zeddam (2012)
2005's-Heerenberg, waartoe Beek behoort, houdt op een
zelfstandige gemeente te zijn. Ten gevolge van een
gemeentelijke herindeling wordt het samengevoegd met de
buurgemeente Didam
tot Montferland.
Beek wordt onderdeel van de nieuwe gemeente Montferland.
Montferland in grondoppervlak de grootste gemeente in de
Liemers
2006 Jo
Vermeulen (1917 - 2010), dochter van meester Henri Vermeulen
(1880 - 1984) onderwijzer / schoolhoofd in de periode 1898 -
1940 in (Loer)Beek, schenkt het overgrote deel van het
familiearchief aan het Liemers Museum in Zevenaar. In dit
archief, de collectie Vermeulen, bevinden zich ondermeer vele
foto's, die een goed inzicht geven op het Liemerse platteland
aan het eind van de 19e eeuw en de eerste helft van de 20e
eeuw.
Het gezin van hoofdonderwijzer Vermeulen (omstreeks1926) geheel rechts dochter Jo Vermeulen, van 1940 tot 1977
onderwijzeres in Loerbeek
2007
Op 27 december overlijdt in zijn woonplaats Velp de
vermaarde kinderboekenschrijver / onderwijzer Carel Beke
(1913 - 2007). Beke, die ongeveer honderd kinderboeken
schreef, verwierf zijn grootste bekendheid met de Pim
Pandoer-serie. Een van de boeken uit deze serie, Pimpandoer
de heks van 's Heerenberg, speelt zich af in onze omgeving:
's-Heerenberg, Elten, Zeddam, Beek en Montferland.
Cover van het boek dat gebaseerd is op Mechteld ten Ham, die
in het begin van de 17e eeuw op de brandstapel is verbrand
2008
De Beekse pastoor Degger viert zijn 60 jarige priesterfeest.
Een jaar later in 2009 wordt hij bij zijn afscheid als R.K.
pastoor van Beek benoemd tot lid in de Orde van Oranje
Nassau. Pastoor Degger gaat de geschiedenisboeken in als de
laatste eigen pastoor van Beek.
Pastoor Degger (2008)
priester gewijd in 1948 door kardinaal De Jong
2010
Door het grote tekort aan priesters wordt de R.K. Sint
Martinusparochie in Beek op 1 januari ondergebracht in
het parochieverband Didam - 's-Heerenberg - Wehl. De nieuwe
parochie krijgt als naam Parochie
Heilige Gabriel.
Een versierde kerk in Beek (midden 20e eeuw)
2010 Op
dinsdag 21 december vindt de officiele opening plaats van een
door Toon Abbing ingericht historisch klaslokaal in zijn
ouderlijk huis aan de St.Jansgildestraat in Beek. Het
betreft mede een hommage aan zijn vader, meester Abbing, hoofd
van de St. Martinusschool in Beek van 1940 tot 1966.
Meesterhuis
Abbing aan de St. Jansgildestraat in Beek (28-07-2011)
2011 Op
16 en 17 april viert het in 1436 opgerichte St.
Jansgilde te Beek het 575 jarig bestaan.
2011 Op
21 april (Witte Donderdag) overlijdt in zijn woning in
Zevenaar volkomen onverwacht de bekende streekhistoricus dr.
Ben Janssen. Hij is van grote betekenis geweest voor de
Liemers waar hij tal van boeken over heeft geschreven. Op 28
april vindt in de R.K. kerk van Lobith-Tolkamer, zijn
geboorteplaats, de uitvaartdienst plaats.
Dr. Ben Janssen
(1931 - 2011)
2011 In
het Bergherbos, tussen Beek en Elten op (voormalig)
Duits gebied, worden resten van oude verdedigingswerken zoals
bunkers en loopgraven uit de Eerste Wereldoorlog, hersteld. In
1921 zijn Duitse bunkers opgeblazen door de Fransen maar op
diverse plaatsen zijn de betonnen brokstukken nog aanwezig.
Ook oude loopgraven, inmiddels volledig dichtgegroeid, worden
weer zichtbaar gemaakt waardoor unieke cultuurhistorische
objecten voor het nageslacht zichtbaar blijven als herinnering
aan de gruwelen van de Eerste Wereldoorlog.
Nederlands-Duitse grens in
1915 bij Huize De Steeg (Beek)
2012
Op zaterdag 1 september vindt het middagprogramma van de
jaarlijkse Van Keulen-familiedag plaats rondom het
bergmeertje van uitspanning 't Peeske in Beek.
Bergmeertje 't
Peeske op een zonnige 1 september 2012
Uitspanning
't Peeske omstreeks 2010
2013 Op zondag 17 maart
besteedt de Nederlandse televisie (VPRO)
in een boeiende uitzending met als titel, Die
Liebe war Schuld daran (Tommy Wieringa), zeer uitvoerig aandacht
aan de Nederlands-Duitse grensstreek in de Liemers. (http://vimeo.com/62056112).
2014
In het Bergerbos bij Beek zijn aan beide zijden van de
grens unieke restanten van verdedigingswerken uit de Eerste
Wereldoorlog blootgelegd. Het loopgravenstelsel is door
Duitsers in 1917 aangelegd om een eventuele aanval vanuit het
toen neutrale Nederland af te weren omdat er rekening mee werd
gehouden dat Nederland alsnog de kant van de geallieerden zou
kiezen. Hoewel onze regio een catastrofale loopgravenstrijd
bespaard is gebleven en de verdedigingswerken in 1921 door de
Fransen grotendeels zijn verwoest, tonen de nu
gereconstrueerde restanten veel van de militaire techniek uit
die periode. De Fransen mochten de verdedigingswerken destijds
ontmantelen omdat volgens het Verdrag van Versailles Duitsland
geen militaire objecten meer mocht hebben.
Bemande loopgraaf
tijdens de Eerste Wereldoorlog
Een deel van de blootgelegde Duitse verdedigingswerken ligt nu
op Nederlands grondgebied vanwege een grenscorrectie in 1963.
2016 Op
maandagmiddag 11 januari wordt de nieuwe 27 meter hoge
uitkijktoren op de Hulzenberg in de omgeving van Beek geopend.
De uitkijktoren, die in opdracht van de gemeente Montferland
in samenwerking met Natuurmonumenten is gebouwd, biedt een
schitterend uitzicht over de wijde omgeving van de Veluwezoom
tot ver in het Duitse Rijnland. Bij helder weer is vanuit deze
unieke locatie de Stevenskerk in Nijmegen te zien.
2016
Op maandagavond 18 januari overlijdt na een kortstondige
ziekte op 93-jarige leeftijd in het Slingeland Ziekenhuis in
Doetinchem de befaamde streekhistoricus John Thoben (1922
- 2016).
Aanvankelijk wilde de in Raalte geboren John Thoben priester
worden maar na het Klein- en Groot-Seminarie in Apeldoorn en
Rijsenburg doorlopen te hebben liep het anders. Hij
ontwikkelde zich tot een enthousiast schrijver, uitgever,
publicist, genealoog en streekhistoricus en verhuisde in 1985
naar Bergh, waar zijn huis aan de Kellenstraat voor de door
hem opgerichte Werkgroep "Genealogie tussen Rijn en IJssel"
zowel kantoor als archief werd.
In 1999 verscheen van zijn hand het tweedelige boek over Beek
"Het kerspel Beek in de Liemers" waarin de complexe
dorpsgeschiedenis uitvoerig is beschreven.