Duiven is ontstaan op een rivierduin (donk) op enige afstand van de toenmalige Rijnloop. De eerste bebouwingssporen dateren uit de IJzertijd. Tot 1800 groeit Duiven vrijwel niet en ook tot het midden van de 20e eeuw blijft de groei achter bij het Nederlands gemiddelde. Vanaf de jaren zeventig groeit Duiven echter spectaculair vooral wanneer het in 1981 samen met Westervoort aangewezen wordt als groeikern voor de regio Arnhem.
Duiven: Snel door de tijd
838 Thuvine en
Gruosna (Duiven en Groessen) worden genoemd, gelegen in Pagus
Leomeriche (Liemers).
![]() |
Nederzettingen in onze
streek omstreeks 1200
Aswen (Azewijn) en Theodem (Didam) worden genoemd in 828; Thuvine (Duiven), Gruosne (Groessen), Theodem (Didam) in 838; Harawa (Herwen) in 897; Eltnon (Elten) in 944; Berga ('s Heerenberg) in 1105; Sydehem (Zeddam) in 1142; Lengel in 1144; Loel (Loil), Wele (Wehl) en Waverlo (Dijk) in 1178; Beek in 1206 en Stockem (Stokkum) in 1240.
|
840 Westervoort, Duiven en Groessen bezitten reeds een kerkje.
900 Omstreeks het jaar 900 wordt voor het eerst melding gemaakt van het Duivense landgoed Magerhorst.
![]() |
Magerhorst in 1742 (Jan de Beijer)
|
970 Graaf Wichman van Hamaland schenkt in 970 het onder Duiven gelegen Hof van Eltingen aan de door hem gestichte Abdij van Elten. Tot in de Franse tijd bezit deze abdij rondom Duiven vele pachtbezittingen waaronder de Eltingerhof. In 1802 komen alle abdijbezittingen in het bezit van Pruissen en bij de overgang van Duiven naar het Koninkrijk der Nederlanden in 1816 wordt de Dienst der Domeinen de nieuwe eigenaar.
1000 In het Liemerse land zijn nederzettingen maar nog geen dijken. De rivieren en stroompjes treden voortdurend buiten hun oevers maar echt hoge waterstanden komen vrijwel nooit voor, omdat het water zich door het ontbreken van dijken vrijelijk kan verspreiden.
1138 De Utrechtse bisschop Andreas van Cuyck maakt de kerkgemeenschap van Duiven los van Groessen en verheft Duiven tot een zelfstandige parochie.
1150 Halverwege de 12e eeuw wordt in het Liemerse land een begin gemaakt met de aanleg van dijken. Het zijn lage "zomerdijken" om het zomerwater te keren. Ruim honderd jaar later komen in de "Lijermersch" de eerste winterdijken.
![]() |
Dijkaanleg met eenvoudige hulpmiddelen is een onvoorstelbaar omvangrijke klus, die naast vakmanschap vooral ook veel logistiek inzicht vraagt. |
1255 Graaf Otto II van Gelre koopt het goed te Eltingen (onder Duiven) van de Keulse abdij Deutz. Een jaar later verwerft hij middels een grote aankoop een goed te Zevenaar, bestaande uit hof, hoeven, landerijen, weiden, visrechten en woeste gronden, van het kapittel van Sint-Marie in Utrecht. Beide aankopen passen in de zuidelijk gerichte expansiepolitiek van Otto II.
1290 Aan het eind van de dertiende eeuw is Doesburg verreweg het belangrijkste centrum in onze regio. De gehele Liemers tot aan Emmerik ressorteert onder het ambt Doesburg.
1300 De graven van Gelre en van Kleef (Kleve), die beiden gezag uitoefenen in onze omgeving, verkopen het Groessense en Duivense Broek aan een 26-tal hoevebezitters.
1325
Omstreeks deze tijd is er in Duiven reeds een huis met
de naam "Ploen". |
|
![]() Huize "De Ploen", midden 19e eeuw ![]() Boerderij "De Ploen", begin 20e eeuw |
|
1328 De graven van Kleve (Kleef) en Gelre regelen in een Landbrief het beheer van dijken, weteringen en sluizen. Dit kan gezien worden als het allereerste begin van de georganiseerde waterbeheersing in onze streek. Er zou echter nog een lange weg van vele eeuwen te gaan zijn alvorens de bewoners van de Liemers gevrijwaard zijn van overstromingen.
1339 Gelre, waartoe ook Duiven in deze tijd behoort, wordt door de keizer van Beieren tot hertogdom verheven. Het is een zeer groot en belangrijk hertogdom; het omvat naast de huidige provincie Gelderland, grote delen van de huidige provincie Limburg (met ondermeer Venlo, Venray en Roermond) en delen van het huidige Noord-Rijnland-Westfalen met ondermeer het stadje Geldern waarnaar het hertogdom Gelre en de latere provincie Gelderland zijn genoemd. Het hertogdom Kleve vormt een wig tussen de Noordelijke en de Zuidelijke delen van Gelre. De zelfstandigheid van Gelre eindigt in 1543.
![]() |
Omstreeks 1350 omvat het hertogdom Gelre: |
1340 Uit een rekening van de rentmeester van de graaf van Gelre blijkt, dat in deze tijd Weel (Wehl), Betburg (Babberich), Zevenaar, Angeroy (Loo), Westervoort, Beek en Zeddam, Duiven en Groessen tot de Lijmers gerekend worden.
1342 In de maand juli overstroomt een gebied tussen Lobith en Westervoort. Tot in de nazomer van het volgende jaar (1343) blijft land onder water staan.
1355 Vanaf 1355 neemt de macht van Kleef in de Liemers sterk toe ten koste van Gelre. ![]() |
Bezittingen
van Gelre en Kleef (Kleve) in de Liemers omstreeks 1350
|
1382
In zowel 1382 als in 1406 wordt
Zevenaar en omgeving verpand aan het naburige Kleef (Kleve).
Doordat de laatste keer geen inlossing van het pand plaatsvindt,
blijft de Zwanenburcht in Kleef eeuwenlang het bestuurscentrum van
de Kleefse enclaves in de Liemers waartoe naast Zevenaar onder
meer ook behoren Wehl, Duiven, Groessen en Loo.
De Zwanenburcht in Kleve (Kopergravure van Pieter Jan Liender (1727 -
1779) naar een tekening van Jan de Beijer)
Vele
eeuwen is de Zwanenburcht het bestuurscentrum van ambt Liemers,
waartoe onder meer behoren Zevenaar, Duiven, Groessen, Loo
en Wehl
1383 Pastoor van Duiven is de heer
Sweder. Hij is de oudste pastoor van Duiven waarvan wij in onze
tijd de naam weten.
1406 Ambt Liemers (o.a. Zevenaar, Duiven,
Loo, Groessen, Wehl) van oorsprong Gelders grondgebied, wordt door
Reinoud IV van Gelre aan het graafschap Kleef (Kleve) verpand.
![]() |
De
bestuurlijke situatie in onze regio aan het begin van de 15e
eeuw Duiven,
Groessen, Loo, Zevenaar, Huissen Wehl en Lobith zijn Kleefs
gebied.
|
1410 Omstreeks
deze tijd wordt de Duivense havezate Magerhorst genoemd
als leen van de abdij van Elten. |
![]() Magerhorst omstreeks 1742 |
1417 Het graafschap Kleef, waartoe ook Duiven inmiddels behoort, wordt tot Hertogdom verheven.
Gezicht op Kleef (Kleve) omstreeks 1570, gravure Frans Hogenberg
Het ambt Liemers, dat in 1406 wordt verpand aan Kleve, zou tot het
begin van de 19e eeuw Duits blijven.
1432 Na een extreem koude winter overstroomt de Liemers na het invallen van de dooi. De stad Arnhem stuurt haringen naar de slachtoffers.
1449 De Loohorst in Duiven wordt voor het eerst genoemd. In 1670 wordt de Loohorst voor het eerst vermeld op een landkaart. In de 18e eeuw is de familie Jochems pachter. Naar deze familie is de Jochemstraat in Duiven genoemd. Aan deze weg is De Loohorst gelegen totdat de boerderij in 1997 gesloopt wordt om plaats te maken voor een bedrijventerrein.
1487 Het Kleefse drostambt Lymers, waartoe ondermeer behoren Duiven, Groessen, 't Loo en Zevenaar, wordt gesplitst in de stad Zevenaar en Ambt Lymers. Deze situatie zal ruim driehonderd jaar tot het begin van de Franse tijd (1795) blijven bestaan.
1492 In Zwolle overlijdt Arnt Beeldsnider (1460 - 1492). Hij wordt gerekend tot de allerbelangrijkste beeldhouwers van zijn tijd. Hij heeft beelden en altaren gemaakt in een gebied dat zich uitstrekt van Zwolle tot Keulen. In de Liemers is hij de vervaardiger geweest van het corpus van een kruisbeeld in de kerk van Duiven en twee heiligenbeelden, voorstellende Catharina en Barbara, in Oud-Zevenaar.
1503 De zomer van 1503 verloopt zinderend heet en kurkdroog. Het is ook voor de inwoners van Duiven een ware beproeving.
1517 Maarten Luther slaat zijn 95 stellingen aan de deur van de slotkerk in Wittenberg.
1522 De uit Duiven
afkomstige Derk Rembolts wordt de allereerste pastoor van de Zevenaarse
Andreaskerk.
1540 Wolter van Weze is pastoor van Duiven.
1557 De vermaarde
cartograaf Christiaan sGrooten, geograaf van de Spaanse koning
Philips II, brengt het gewest Gelderland in kaart.
![]() |
In de omgeving van Duiven zien we o.a. Westerfort (Westervoort), Groyssem (Groessen), Sevenaer (Oud-Zevenaar), Halsaff (Babberich), Dyem (Didam) en Dymer Bosch (Didamse bos).
|
1559
Uit een landkaart (1559) blijkt dat Zevenaar, Duiven,
Groessen en Loo een enclave vormen, die staatkundig tot het
hertogdom Kleve behoort.
|
|
1565 Uitzonderlijk
strenge winter waarin half december 1564 de vorst intreedt. Op 2e
Kerstdag vriest de Rijn dicht en tot in maart blijft het ijs begaanbaar.
1568 Begin van de Tachtigjarige Oorlog.
De strijd tussen Spaanse en Staatse troepen brengt de bevolking in de Liemers
regelmatig tot wanhoop.
De staatkundige indeling van de Liemers en de omgevende gebieden in de
16e eeuw
Geel: Kleefs gebied Groen: Gelders / Staats gebied
Licht Groen: Berghs gebied Wit: zelfstandig gebied
Duiven is in deze tijd Kleefs gebied.
1570 De
periode 1570 tot 1600 is in de Liemers (en Achterhoek) een uiterst
onrustige tijd. De bevolking is wanhopig
door rondtrekkende plunderende troepen: De ene keer Staatse en de andere
keer Spaanse troepen en daar tussendoor rondtrekkende muitende bendes.
Ook Duiven en omgeving gaan gebukt onder de terreur.
Plundering
van een dorp geschilderd door Pieter Molijn (Frans Halsmuseum,
Haarlem)
Vooral tijdens de eerste helft van de Tachtigjarige Oorlog gaat de
bevolking van het Gelders - Kleefs grensgebied regelmatig gebukt
onder de wreedheden en plunderingen van Hollandse en Spaanse soldaten.
1572 Begin juli worden 19 katholieke priesters
uit Gorcum ontvoerd naar Den Briel. Als ze daar niet bereid zijn het
katholieke geloof af te zweren worden ze een voor een opgehangen. De
herinnering aan dit gebeuren, dat bekend staat als een van de
dieptepunten in de opstand tegen Spanje, blijft tot ver in de 20e eeuw
bij veel katholieken, ook in de Liemers, levend.
|
Links:
Martelaren van Gorcum worden in een schuur terechtgesteld
(19e eeuws schilderij van Cesare Fracassini)
|
![]() |
1573 Reeds eind oktober begint in de Liemers een lange zeer strenge
winter, waarin vrijwel alle wintervoorraden verloren gaan met grote
tekorten en honger tot gevolg.
1581 De
periode 1581 tot 1603 verloopt voor de bevolking in het Gelders -
Kleefs grensgebied rampzalig. De Tachtigjarige Oorlog, een
meedogenloze strijd tussen Spaanse en Staatse troepen, maakt veel
slachtoffers onder de bevolking. Zowel Staatse als Spaanse
soldatenbendes trekken regelmatig plunderend en brandstichtend rond. De
terreur wordt mede veroorzaakt door de slechte betaling van vooral de
Staatse soldaten.
1586 Van december 1586 tot september 1587 is er een ongekende koudegolf. In het laatste kwart van de 16e eeuw is het in Europa kouder met winters met veel sneeuw en ijs en koele zomers met herfstachtig weer. Het lijkt wel een "kleine ijstijd" te zijn geweest. Onderzoek van het KNMI heeft inmiddels aangetoond dat het laatste kwart van de 16e eeuw waarschijnlijk de koudste is geweest van de afgelopen duizend jaar.
1590 Het
hertogdom Kleef, waartoe o.a (Oud-)Zevenaar, Duiven,
Groessen en Wehl behoren, protesteert in Den Haag tegen de woeste
Staatse (Hollandse) soldaten die in Kleefs gebied rondtrekken. Er is
sprake van "rooven, plunderen, vangen, spannen, branden,
brandschatten, rantsoeneren, doodslaen en andere onchristelijke ende
tirannieke, barbaarse tortuuren". De Staten Geneneraal
antwoorden: "Wij moeten een vuur koelen van een brand waarvan het
onvermijdelijk is, dat er vonken op de daken van de buren vallen".
1598 Van de Groessense pastoor Jacob Vallick verschijnt in Hoorn een herdruk van zijn zeer vermaarde publicatie "Tooveren".
|
Titelblad van de publicatie "Tooveren" van
Jacob Vallick Het boek "Tooveren" is geschreven in de vorm van een dialoog tussen Elizabeth aan de ene kant en haar buurvrouw Mechtilde en een pastoor aan de andere kant. Elizabeth wijdt de ziekte van haar echtgenoot, haar koeien en paarden aan hekserij, en beschuldigt ook een specifieke heks. Mechtilde en de pastoor vermanen haar echter, dat een dergelijke reactie op tegenslag een teken van geestelijke zwakte is. |
1608 Een ontstellend
koude
winter zorgt voor grote problemen. In januari en februari vriest
het zo hard dat zelfs de oudste mensen zich niet kunnen herinneren dit
ooit eerder te hebben meegemaakt.
1609 Het Kleefse hertogelijke geslacht is
uitgestorven. Het hertogdom Kleef komt door vererving in het bezit van
de keurvorst van Brandenburg. De Kleefse gebieden in de Liemers
(o.a. Zevenaar, Wehl, Duiven, Huissen) worden deel van Brandenburg.
Zes generaties hertogen
van Kleve met op de achtergrond het historische Kleve
v.l.n.r.: Adolph IV (1417 - 1448), Johann I (1448 - 1481), Johann II
(1482 - 1521), Johann III (1521 - 1539), Wilhelm (1539 - 1592) en Johann
Wilhelm (1592 - 1609)
1610 Op vrijdag 22 januari wordt onze regio getroffen door een zware storm. Bij Rees breekt de dijk door. Veel land rondom Elten staat onder water.
1612 In 1612 ontstaat als middelzand, door een watergeul gescheiden van de Pannerdense Waard, een eiland in de rivier. Het eilandje, dat aanvankelijk de naam Peppelgraafweerd draagt, wordt omstreeks 1675 Candia genoemd. Deze naamsverandering vindt plaats onder invloed van de verovering van Candia of Kreta door de Turken. De verovering heeft kort tevoren plaatsgevonden en grote indruk nagelaten. In 1816 wordt Candia bij de gemeente Duiven ingedeeld.
1620 Omstreeks deze tijd wordt Steven van Dijk pastoor in Groessen. Hij blijft dit bijna veertig jaar tot 1657. Gedurende een periode van twintig jaar namelijk van 1622 tot 1642 neemt hij ook de zielzorg in Duiven op zich.
1624 In de eerste helft van de 17e eeuw komen vertegenwoordigers van veel Liemerse dorpen waaronder Groessen, Hoeselarij, Duiven en Ooy regelmatig voor het gerecht om gronden te verpanden. Dit is het gevolg van herhaalde inkwartiering van soldaten en veel oorlogsgeweld waardoor een enorme verarming onder de bevolking heeft plaatsgevonden.
1625 Boerderij de Poeldijk in Duiven wordt gebouwd. Deze boerderij aan de Ploenstraat, gelegen tussen de havezaten Ploen en Magerhorst, staat er heden ten dage nog altijd. Onderstaande foto is van 1964.
In 1880 kopen de over-over-overgrootouders van Sam, Simon en Sjef van
Keulen: Theodorus
Jurrius (1837 - 1900) en zijn vrouw Maria
Wilhelmina Cunera Jurrius-Peters (1854 - 1920) de Poeldijk.
Ze blijven er tot hun dood wonen.
Opmerking: Op zaterdagavond 18 oktober 2008 verwoest een grote uitslaande
brand, die bestreden wordt door de brandweercorpsen van Duiven, Arnhem en
Zevenaar, het woonhuis van de Poeldijk (zie
tijdsbalk: Jaar 2008).
1638 Het ambt Liemers, waartoe ondermeer Zevenaar, Duiven, Groessen en Loo behoren, krijgt het als gevolg van de Paltse inkwartiering zwaar te verduren. Veel soldaten maken zich schuldig aan beroving en ook als gevolg van drankmisbruik wordt grote schade aangericht.
1648 Einde van de Tachtigjarige Oorlog: Vrede van Munster. De Republiek der Nederlanden wordt door Spanje als een zelfstandige staat erkend. Duiven en veel andere plaatsen in de Liemers zullen pas vanaf 1 juni 1816 definitief deel uitmaken van Nederland. |
![]() Grens van de Republiek in 1648 Merk op dat het grootste deel van de Liemers (L) geen deel uitmaakt van de Republiek, maar behoort tot het Duitse Rijk. |
1652 De Gelderse landmeter
Nicolaas van Geelkercken brengt ondermeer de Lymers in kaart.
![]() |
De omgeving van Seventer (Zevenaar), Duven
(Duiven), des Heerenberg ('s Heerenberg), Dydam (Didam) en
Doesburg zoals getekend door N. van Geelkercken.
|
1661 De
Duivense havezate Magerhorst, die in het begin van de vijftiende
eeuw wordt genoemd als leen van de abdij van Elten, wordt
gekocht door de familie Van Pallandt. |
![]() Magerhorst omstreeks 1965 |
1662 De hofstede Loohorst in Duiven wordt bewoond door Godert Spaens, die het in pacht heeft van ridder R. Huigens. In de 18e eeuw is deze boerderij verpacht aan de familie Jochems. Naar deze familie is de Jochemstraat genoemd, waaraan de Loohorst gelegen is totdat deze in 1997 afgebroken wordt om plaats te maken voor een bedrijventerrein.
1667 De dorpskerk
in Duiven krijgt haar eerste orgel. Het is een klein orgel dat
voor de eerste keer wordt bespeeld op St. Martinusdag, vrijdag 11
november 1667. De aanschaf van het orgel is mogelijk gemaakt door een
gift van Anna Leijdsheer.
Enige jaren later laat Johannes Pael, die een halve eeuw koster is
geweest, een bedrag na van 300 Kleefse daalders. Dit biedt het Duivense
kerkbestuur de mogelijkheid om orgelbouwer Robert Ringelberg uit het
Rijnstadje Grieth een groter orgel te laten bouwen, waarvoor een prijs
van 400 Kleefse daalders wordt overeengekomen.
1670 De Loohorst in Duiven wordt voor het eerst vermeld op een landkaart. De term "horst" wijst op een hoger gelegen plek. In 1676 wordt de Loohorst verkocht door jonkvrouwe Louise Huigens aan Daniel Gijsberts en Wijerken Spaens. Daarna komt het huis door vererving in het bezit van de geslachten Kleyman en Van Rossum, die het in de 18e eeuw verpachten aan de familie Jochems. Naar deze familie is de Jochemstraat genoemd, waaraan de Loohorst gelegen is totdat deze in 1997 afgebroken wordt om plaats te maken voor een bedrijventerrein.
1672 Het Franse leger trekt bij Tolhuis in Lobith de Rijn over en bezet onze regio. De Franse bezetting van de Kleefse gebieden duurt ongeveer twee jaar. Het is een periode die, de arme bevolking lang zal heugen. Men gaat gebukt onder de verplichte inkwartiering van soldaten, afpersingen, plunderingen en mislukte oogsten als gevolg van vertrapte akkers. Ook worden afkoopsommen opgelegd waarvoor de inwoners eigendommen moeten verpanden. Het zal meer dan twee eeuwen duren alvorens de in deze periode aangegane pandschap volledig is ingelost. Pas in 1833 is het de gemeente Duiven, die de totale pandschap inlost.
1675
Omstreeks
deze tijd verhuist het gezin van jonkheer Von Hertefelt van Huis
Campwijck in Zevenaar naar havezate Magerhorst in Duiven.
1676 Omstreeks deze tijd krijgt het eiland in de rivier dat in 1612 is ontstaan en in eerste instantie Peppelgraafsweerd is genoemd de naam Candia. Deze naamsverandering vindt plaats onder invloed van de verovering van Candia of Kreta door de Turken, die kort tevoren heeft plaatsgevonden en grote indruk heeft nagelaten. In 1816 wordt Candia bij de gemeente Duiven ingedeeld.
1682 Ernstige wateroverlast in de Liemers.
1684 De winter van 1683 - 1684 verloopt ontstellend koud. Zelfs oude mensen kunnen zich niet herinneren zo'n extreem koude winter ooit eerder meegemaakt te hebben. De koude valt ver voor kerstmis 1683 in en duurt tot medio februari 1684. De rivieren vriezen volledig dicht en ijsdikten tot twee Rijnlandse voeten (63 cm) worden gemeten. De winter zorgt voor veel overlast.
1689 Zoals zo vaak tijdens oorlogen wordt ook tijdens de Negenjarige Oorlog (1688 - 1697), tussen Frankrijk en ondermeer Pruisen, de lokale bevolking door de machthebbers geterroriseerd. Zo beveelt de Pruisische overheid in januari 1689 dat het Ambt Liemers, waartoe ondermeer Zevenaar, Oud-Zevenaar, Loo, Groessen, Duiven en Wehl behoren, grote hoeveelheden haver, rogge, stro en hooi moet leveren ver beneden de marktprijs. Of de bewoners het kunnen missen wordt niet gevraagd.
1701 De keurvorst
van Brandenburg mag zich koning van Pruisen noemen, waardoor Duiven
en het Ambt Liemers onderdeel worden van het Koninkrijk Pruisen,
dat uitgroeit tot een machtige staat.Tot 1806 blijft Duiven
onder Pruisisch/Brandenburgs bestuur. Daarna breekt voor de inwoners van
de Kleefse enclaves, waaronder Duiven, een onrustige tijd aan met in een
korte periode talloze machtswisselingen: van 1806 - 1808 onderdeel van
het groothertogdom Berg, van 1808 - 1810 onderdeel van het Koninkrijk
Holland, van 1810 - 1813 onderdeel van het keizerrijk
Frankrijk en van 1813 - 1816 onderdeel van Pruisen. In
1816 gaat Duiven over naar het Koninkrijk der Nederlanden. De
inwoners van Duiven kunnen niet anders dan dit alles gelaten te
accepteren.
1702 Dysenterie, een ernstige darmaandoening gepaard gaande met hevige waterdunne bloederige diarree ("rode loop"), maakt in Duiven vijf dodelijke slachtoffers.
1704 Johannes
Hansen start in 1704 in Duiven een bierbrouwerij. Omdat de
stad Zevenaar sedert 1487 het alleenrecht in de Liemers bezit om
commercieel bier te brouwen, moet hij jaarlijks 12 rijksdaalders
afdragen aan Zevenaar.
In 1740 verkoopt Hansen de brouwerij aan Peter Heijdendaal, die
het op zijn beurt in 1797 overdraagt aan zijn schoonzoon Evert Nass.
In 1876 komt de brouwerij in het bezit van de uit Limburg afkomstige
familie Otten. In de 20e eeuw wordt het bedrijf omgevormd tot
een drankenhandel voor de regio, die eigendom is van Heineken.
Omstreeks 1960 wordt deze verplaatst naar de Plaksestraat en de
oorspronkelijke brouwerij wordt enkele jaren later afgebroken. Waar eens
de brouwerij heeft gestaan bevindt zich in onze tijd de Action.
1709 Zeer strenge winter vanaf Driekoningen (6 januari); veel vee doodgevroren.
1710 De Kleefse
regeringsraad Von Hymmen koopt de Duivense havezate Ploen.
Van deze oude havezate is in onze tijd niets meer over omdat deze in de
19e eeuw door de toenmalige eigenaar baron Van Voorst tot Voorst,
burgemeester van Duiven, is afgebroken waarna er een nieuwe
boerderij is gebouwd.
1710 De Kleefse
regeringsraad Von Hymmen koopt de Duivense havezate Ploen.
Van deze oude havezate is in onze tijd niets meer over omdat deze in de
19e eeuw door de toenmalige eigenaar baron Van Voorst tot Voorst,
burgemeester van Duiven, is afgebroken waarna er een nieuwe
boerderij is gebouwd.
1711 In het voorjaar zijn er diverse
dijkdoorbraken zoals de IJsseldijk bij Lathum en de Boterdijk bij
Lobith. Veel voedselvoorraden gaan verloren, weiden blijven lang
onbruikbaar en op grote schaal wordt honger geleden.
"In
Duiven is geen morgen winterzaad behouden".
1714 Veepest veroorzaakt in de Liemers de dood van veel runderen en grote armoede onder de bevolking.
1715
Op
dinsdag 12 februari wordt in Duiven geboren Geertruijd Wiggers
(1715-1773). Op zaterdag 27 juli 1748 trouwt zij in Duiven met Jan van
Brandenburg (1702-1788) uit Westervoort. Geertruijd Wiggers en Jan van
Brandenburg zijn voorouders (8 generaties) in de directe lijn van Sam,
Simon en Sjef van Keulen.
1717 Bij Koninklijke Verordening van 28
september 1717 wordt in Pruisen, waartoe in deze tijd ook Ambt Liemers
(en dus Duiven) behoort, de leerplicht ingevoerd voor kinderen
van 5 tot 12 jaar. In de zomer wanneer veel kinderen op het land werken
mag volstaan worden met 1 dag school per week. In de praktijk wordt aan
deze verordening niet echt de hand gehouden waardoor de leerplicht in de
praktijk een wassen neus is.
1726 Uit een volkstelling blijkt dat landbouw en
veeteelt verreweg de belangrijkste bronnen van bestaan zijn. Naast
zeer veel boeren en dagloners treffen we blijkens deze
volkstelling de volgende beroepen aan: 5 timmerlieden, 4
kleermakers, 4 vissers, 3 pastoors en 3 kosters, 3 schippers, 3
smeden, 2 kasteleins, een herder, een schout (vergelijkbaar met
onze politieman), een edelman, een schoenmaker, een kuiper, een
wever, een strodekker en een veerman.
1729
In de parochie Duiven heerst van juli 1729 tot januari
1730 een pokkenepidemie waaraan 15 mensen bezwijken.
1729 De uit Zevenaar afkomstige Henr. van der
Veeken wordt pastoor in Duiven. Hij blijft dit bijna vijftig
jaar tot 1777 wanneer hij wordt opgevolgd door Ph. Heydendaal uit
Groessen. Opvallend is dat in de Liemers, althans in zoverre het onder
Kleef valt en er dus godsdienstvrijheid bestaat, veel pastoors uit de
eigen omgeving komen.
1730 Omstreeks deze tijd tekent de befaamde Amsterdamse tekenaar / kunstschilder Cornelis Pronck (1691 - 1790) het "Gezicht op Duven" (Gezicht op Duiven).
|
|
1735 Op zondag 7 augustus wordt in de R.K. kerk van Duiven gedoopt: Hendrina Wolters (1735-1784). Zij is de dochter van Bernardus Wolters (1699-1765) en zijn vrouw Henrica van Baer (Baar). Vijfentwintig jaar later op dinsdag 16 september 1760 trouwt Hendrina in Duiven met Elbert van Huet (1716-1788). Hendrina en Elbert zijn directe voorouders (8 generaties) van Sam, Simon en Sjef van Keulen.
1736 De Duivense
pastoor H. van der Veeken kan het in deze tijd slecht vinden met zijn
koster. Zo schrijft hij in zijn aantekeningen: "den tegenwoordigen
custer (koster) is een slodderig mens ten eenenmale vervallen tot den
voesel (jenever)". Ook moet de pastoor de koster wat betreft het kerkhof
regelmatig tot de orde roepen omdat de koster handelt alsof hij de baas
is van het kerkhof. Zo heeft de koster ten gunste van zichzelf op het
kerkhof een dubbele rij appelbomen geplant en wil hij niet dat er
dichtbij deze bomen begraven wordt. Pastoor Van der Veeken kan hier
natuurlijk niet mee akkoord gaan.
1739 In april 1739 is in Ambt Liemers waartoe ook Duiven behoort,
sprake van een uiterst deerniswekkende toestand. Door voortdurende
regen-, hagel- en sneeuwbuien is zowel buiten- als binnendijks sprake
van een grote watervlakte. De inwoners weten door het ontbreken van
voedsel en de koude niet hoe ze hun vee in leven moeten houden. Het
winterkoren is verdronken. De gewone mensen hebben nauwelijks te eten.
1740 De winter van 1740 is zeer koud. Na een relatief zachte december 1739 wordt januari 1740 extreem koud. In de periode van zaterdag 9 tot en met dinsdag 12 januari wordt het zelfs overdag in Duiven niet warmer dan 10 graden onder nul. De barre winter wordt gevolgd door een extreem koud voorjaar. Door armoede hebben veel huizen nauwelijks of geen verwarming. Op zaterdag 7 mei sneeuwt het nog. Ook de zomer verloopt zeer koud waardoor de oogsten volledig mislukken. Het duurt jaren voordat men het rampzalige jaar 1740 te boven is.
1740 De familie Hansen verkoopt de brouwerij aan de "hoge weg" in Duiven aan de familie Heydendahl. In de 19e eeuw wordt deze brouwerij een van de belangrijkste in de provincie en wordt "Duivensch bier" een begrip.
|
|
1740 Frederik II volgt zijn vader Frederik I op als koning van Pruisen, waartoe ook Duiven in deze tijd behoort. Frederik II, die ook Frederik de Grote wordt genoemd, blijft heerser van Pruisen tot zijn dood in 1786. Een belangrijke verdienste van hem is dat hij een zeer belangrijke rol speelt bij de invoering van de aardappel als volksvoedsel. Op 24 maart 1756 vaardigt hij het befaamde "Kartoffelbefehl" uit, waarin hij beveelt dat al zijn onderdanen met de aardappel bekend gemaakt dienen te worden en deze op iedere beschikbare plek moet worden verbouwd. |
|
1741 Een in economisch opzicht voor de Liemers belangrijke verandering betreft de wijziging van de postroute Arnhem - Keulen. De postwagens rijden niet meer via Doesburg, Doetinchem, Anholt en Wezel naar Keulen maar worden vanaf 1741 geleid via Westervoort, Duiven, Zevenaar, Elten, Spijckse veer , Kleef, Kalkar en Xanten.
![]() |
De postwagen zoals deze vanaf 1741 moet hebben gereden van Arnhem via Westervoort, Duiven, Zevenaar en Elten naar Emmerich. Door de komst van de postwagens moet de weg door de Westervoortse polder worden verlegd en verbeterd voor de somma van 30.000 daalders. |
1742 In de parochie
Duiven heersen vanaf de zomer in 1742 tot de zomer in 1743
de pokken, waarbij elf dodelijke slachtoffers te betreuren
zijn. |
|
1742 In Westervoort wordt, vlakbij de grens met Duiven, de schans "Geldersoord" aangelegd. Het is een verdedigingswerk waartoe ook een inundatiesluis in de Rijndijk behoort. Met deze sluis kan het land voor de schans onder water worden gezet.
|
|
1743 In het voorjaar staat de Liemers onder
water. Tientallen paarden en meer dan honderd runderen overleven
het niet.
1743 Duiven wordt
getroffen door de pokken.
1744 Omstreeks 10 maart komt geheel Pannerden onder water te staan als gevolg van een doorbraak in de Kanaaldijk. Ook een groot deel van Ambt Lijmers heeft te maken met de wateroverlast. Alleen de stad Zevenaar blijft droog, maar het juist bij de stad gelegen Zevenaarse Grieth komt onder water evenals grote delen van Duiven, Groessen, Angerlo, Giesbeek, Lathum en Westervoort. Tot overmaat van ramp is er in de Liemers in 1744 een zeer ernstige veeziekte.
1747 Een nieuwe golf van veepest veroorzaakt bittere armoede.
1749 Op maandag 10 februari spoelt de Nieuwgraafse sluis uit de dijk, waardoor het gehele gebied tussen Westervoort en Doesburg onder water komt te staan.
1750 In de jaren na 1750 daalt in onder meer Duiven de huwelijksleeftijd van vrouwen met bijna 2 jaar, van bijna 29 naar bijna 27 jaar. Omdat het aantal buitenechtelijke kinderen zeer gering is, neemt bij afwezigheid van geboortebeperking de kans op kinderen toe naarmate mensen langer getrouwd zijn. Op grond hiervan is voor de gemeente Duiven berekend dat in de tweede helft van de 18e eeuw ongeveer 140 kinderen meer geboren worden dan wanneer de huwelijksleeftijd ongewijzigd zou zijn gebleven.
1753 Op woensdag 19 december vindt dijkdoorbraak plaats bij de buurtschap Leuven / Leuffen (buurtschap tussen Oud-Zevenaar en Groessen). Een zeer omvangrijk gebied tot Steenderen komt onder water.
Doorbreken van de Rhijndijk in 1753
Meer dan drie maanden, tot eind maart 1754, blijft het water door de
Leuvense doorbraak naar binnen stromen;
tot in oktober 1754 werkt men dagelijks met honderd karren aan het
herstel van de dijk.
1754 Uit een kerkrekening komt naar voren dat de pastoor van de St. Remigiusparochie in Duiven in 1754 twintig gulden besteedt aan het trakteren van de buurtgeestelijken, die op kermiszondag geassisteerd hebben bij de plechtigheden in de processie op de laatste zondag in september. Hieruit blijkt dat Duiven halverwege de 18e eeuw een kermis kent.
1756 Op woensdag 24 maart vaardigt Frederik de Grote (1712 - 1786), koning van Pruisen, waartoe ook Duiven behoort, het befaamde "Kartoffelbefehl" uit waarmee hij de in deze tijd nog weinig populaire aardappel als volksvoedsel tracht in te voeren. Zaadgoed wordt gratis verdeeld en veldwachters zien er op toe dat met het verbouwen van aardappelen wordt begonnen want de aardappel heeft (voor een deel terecht) de naam giftig te zijn waardoor veel boeren aanvankelijk tegenstribbelen. Tot in de huidige tijd liggen op het graf van Frederik de Grote enige aardappelen. |
|
1756 Het begin van de Zevenjarige Oorlog tussen Pruissen (waartoe ondermeer Zevenaar, Duiven, Lobith, Herwen, Huissen en Wehl behoren) enerzijds en Rusland en Oostenrijk anderzijds. Jonge mannen uit de Liemerse enclaves vluchten de grens over naar de Republiek om zich te onttrekken aan de Pruisische dienstplicht.
1756 Op zaterdag 11 december 1756 begint het streng te vriezen en de intense koude duurt onafgebroken tot maandag 7 februari 1757. De langdurige en intense koude is ook voor de inwoners van Duiven een enorme kwelling.
1757 Op zondag 30 januari ziet men op het Gelders
eiland de eerste tekenen van ijsgang. Het opgestuwde water
stijgt, waardoor het nog dezelfde dag twee voet over de dijk loopt en
de dijk ter hoogte van de Pannerdenschen Waerd breekt. Ruim een week
later, op 9 februari, breekt de Herwense dijk op vijf plaatsen
tegelijk door. Door het opnieuw kruiende ijs volgen ook bij Pannerden
nieuwe doorbraken. Ook de dijk bij Leuven, tussen Oud-Zevenaar en
Groessen breekt in deze rampzalige maand.
![]() |
Door vele dijkdoorbraken, als gevolg van waterstuwing door het kruiende ijs, staat in februari 1757 de Liemers grotendeels onder water. Velen vertoeven dagenlang op zolders of daken van hun huis. Ook gaan veel huizen door de watermassa verloren. |
1758 Dysenterie slaat opnieuw toe
in de Liemers; ondermeer Lobith (35 doden), Duiven (12 doden) en
Zevenaar (10 doden) worden getroffen door deze besmettelijke ziekte, die
vooral in de 18e eeuw een echte volksplaag is.
1758 De zomer is
uitzonderlijk nat waardoor vrijwel alle landerijen onder water komen
te staan en een groot tekort aan hooi ontstaat.
1758 Tijdens de Zevenjarige Oorlog (1756 - 1763) bezetten Franse troepen in 1758 het Kleefse land, waartoe ook Duiven behoort. De bevolking heeft het zwaar te verduren en leeft op de rand van de hongersnood. De bezetters eisen bij voortduring brood, graan, meel stro, hooi, brandhout en inkwartiering. Ook worden bewoners gesommeerd voor de bezetters te werken. Boeren en landarbeiders worden opstandig en velen vluchten voor het oorlogsgeweld naar de republiek.
![]() |
De Kleefse enclaves. (Uit: Graswinckel, De rechterlijke archieven der voormalige Kleefsche enklaves, 1543 - 1816, 's-Gravenhage, 1927) |
1760 Op woensdag 23 april wordt in Haan (Nordrhein-Westfalen) geboren Johann Wilhelm Koch (1760-1833). In 1813 wordt hij de allereerste burgemeester in de geschiedenis van de gemeente Duiven.
1760 Op dinsdag 16 september trouwt in Duiven Elbert van Huet (1716-1788) met Hendrina (Henrica) Wolters (1735-1784). Zij zijn directe voorouders (8 generaties) van Sam, Simon en Sjef van Keulen.
1761 Op zondag 19 juli wordt in de R.K. kerk van Duiven gedoopt: Wilhelmina van Huet (Huut). Zij is de dochter van Elbert van Huet (1716-1788) en Henrica Wolters (1735-1784). Twintig jaar later op 10 oktober 1781 trouwt Wilhelmina in Duiven met Jacobus Beerns (Berentzen / Beerndse), die in 1759 in Arnhem is gedoopt en in 1818 in Loo (Duiven) overlijdt. Wilhelmina van Huet (1761-1839) en Jacobus Beerns (1759-1818) zijn de over-, over-, over-, over-, overgrootouders van Sam, Simon en Sjef van Keulen.
1763 De stad Arnhem slaat bij Westervoort een schipbrug over de IJssel, waarna de weg Babberich - Zevenaar - Duiven - Westervoort relatief belangrijk wordt.
![]() |
De schipbrug over de IJssel bij Westervoort |
1763 De Zevenjarige Oorlog eindigt met de Vrede
van Parijs. Pruisen is door de oorlog uitgeput; ontstellende armoede
is het gevolg. Bovendien heeft een half miljoen soldaten en burgers,
ongeveer 10% van de bevolking, het leven verloren; desondanks is
de machtspositie van Pruisen in Europa voor lange tijd verzekerd, maar
daar heeft de gewone man in de Pruisische enclaves in de Liemers
(Zevenaar, Duiven, Wehl, Huissen, Lobith, Herwen en Aerdt)
weinig aan.
1763 Op zaterdag 20 augustus 1763 overlijdt de 22-jarige Mechteld Stelterman uit Duiven op tragische wijze aan de gevolgen van hondsdolheid. Zeven weken eerder was ze door een hondsdolle hond in haar hand gebeten.
1764 In februari vinden dijkdoorbraken plaats bij Rees en Herwen waardoor ondermeer Westervoort, Duiven, Angerlo, Ooy en Lathum onder water komen te staan.
1764 Duiven wordt getroffen door de pokken Alleen al in de parochie Duiven zijn er tien dodelijke slachtoffers.
1766
Als gevolg van de zeer hoge waterstand breekt in juli 1766 de
zomerdijk in Herwen door. Het binnenstromende water slaat via een
weggespoelde sluis in Pannerden gaten in de Deukerdijk en in de
zomerdijk bij Candia. De oogst gaat volledig verloren. De
armoede en de tekorten in de winter die komt, zijn onbeschrijflijk.
1769 Omstreeks deze tijd heerst de veepest.
Opvallend is het grote verschil in bestrijding van de ziekte
tussen naburige plaatsen. |
|
1770 Rampjaar.
Van november 1769 tot mei 1770 vinden in de Liemers talloze
overstromingen, als gevolg van dijkdoorbraken, plaats.
De afbeelding rechts laat een aantal doorbraken van Liemerse dijken zien in de 18e en 19e eeuw. |
![]() |
1770 Bij een dijkdoorbraak in december wordt een groot deel van Loo weggevaagd. Hierbij ontstaat een waai, die bij de wederaanleg van de dijk aan de rivierzijde komt te liggen.
Voor het Gelders eiland en de gehele Liemers is 1770 door vele dijkdoorbraken
een echt rampjaar.
Vooral bij de onverwachte dijkdoorbraken op 2 en 3 december 1770 bij
Zevenaar en Loo is het menselijke leed onvoorstelbaar.
1771 In het
voorjaar regent het gedurende vijf weken onophoudelijk, waardoor ook Duiven
met een ernstige wateroverlast te maken heeft.
1771
In Huissen wordt eind november 1771 Maria
Gerritsen (Geretzen) geboren. Zij is de dochter van
Hendrik Gerritsen en Wilhelmina van Driel en trouwt met
Joannes Peters (1776 - 1843), zoon van
Peter Peters en Anna Holmans, die in Candia bij Loo wonen.
Na een lang
leven overlijdt Maria in de ouderdom van 96 jaar en drie
maanden op dinsdag 25 februari 1868 in Duiven.
Maria en Joannes zijn voorouders in rechte lijn (7 generaties) van Sam, Simon en Sjef van Keulen. |
|
1772 In de
Remigiuskerk in Duiven wordt het honderd jaar oude
Ringelberg-orgel vervangen door een nieuw orgel dat gebouwd wordt door
de in latere jaren zeer vermaard geworden orgelbouwer Jacob Courtain.
.
1773 Op dinsdag 21 december overlijdt in Duiven
Geertruijd Wiggers (1715-1773), echtgenote van Jan van
Brandenburg (1702-1788). Geertruijd en Jan zijn voorouders (8
generaties) in de directe lijn van Sam, Simon en Sjef van
Keulen.
1773 Omstreeks deze tijd bouwt de in latere jaren zeer vermaard geworden orgelbouwer Jacob Courtain een orgel voor de kerk in Duiven. Na het bouwen van dit orgel ontwikkelt zijn carriere zich bijzonder succesvol en bouwt hij onder meer de orgels voor de kerk van Hoog-Elten, de St. Algondiskerk van Emmerik, de Lutherse kerk in Arnhem, de Dom van Xanten, de Dom van Osnabruuek en de Lambertuskerk van Oldenburg.
1780 Op dinsdag 15 februari 1780 overlijdt in Emmerich de vermaarde tekenaar Jan de Beijer (1702 - 1780), die ook in onze omgeving vele kerken, dorpsgezichten en kastelen voor het nageslacht heeft vastgelegd.
![]() |
Gezicht op het dorp Duven (Duiven) in 1742, getekend door Jan de Beijer
|
||
1780
In het dorp Duiven overlijden in 1780 vier kinderen aan een
kwaadaardige variant van de zeer besmettelijke kinderziekte mazelen.
Enkele jaren later in 1784 eist de aandoening in het dorp Duiven drie
slachtoffertjes.
1781 Duiven wordt wederom getroffen door de
pokken.
1783 In de parochie Duiven
overlijden in het najaar 23 personen, waarvan 9 mensen afkomstig uit
Westervoort, aan dysenterie (rode loop: een hevige infectieuze
bloedende diarree). Alleen al bij de familie Diesvelt in Nieuwgraaf bij
Duiven overlijden dat jaar zeven personen aan de gevreesde
aandoening.
1783 De steenoven in Leuffen
(buurtschap tussen Oud-Zevenaar en Duiven) start met het bakken
van stenen.
1784 Een felle en
langdurige vorstperiode zorgt dat de rivieren tot op de bodem met ijs
bedekt zijn. In februari zet de dooi in en in de middag van zondag 29
februari breken bij Spijk dijken door. Een dag later zijn er
dijkdoorbraken in Oud-Zevenaar. Begin maart staat een gebied
tussen 's Heerenberg en Doesburg onder water.
1786 Duiven wordt gekweld door de pokken. In de periode februari tot juni 1786 sterven zeven mensen in de parochie Duiven aan deze vreselijke aandoening.
1786
Op zondag 2 april trouwt in Zevenaar Johann W.
Koch (1760 - 1833) met de uit Loo afkomstige Louise Albertine
Uhlenbruch (1753 - 1819). |
|
1787 In
Ambt Liemers worden in 1787 voor het eerst brandspuiten aangeschaft.
De oudst bekende bergplaats van brandspuiten in het Ambt is voor
Oud-Zevenaar havezate Poelwijk, voor Duiven en Loo de havezate
Ploen en voor Groessen de R.K. pastorie.
De aanschaf van de brandspuiten in de Liemers in 1787 vindt plaats
ruim een eeuw na de ontdekking van de brandspuit in 1671 door Jan en
Nicolaas van der Heijden. Na deze uitvinding wordt een effectieve
brandbestrijding mogelijk.
1787 In de parochie Duiven sterven in de periode september 1787 tot februari 1788 vijf kinderen aan kinkhoest (pertussis), een aandoening gepaard gaande met kramphoest, die vooral bij zuigelingen levensbedreigend kan zijn.
1788 Om verspreiding van ziekten te voorkomen
bepaalt de Kleefse overheid op 11 april dat voortaan twee
begrafenisgebruiken achterwege dienen te blijven te weten:
* het afleggen van het lijk
door een groot aantal vrouwen uit de verre omtrek
* het meerijden van vele
vrouwelijke familieleden op de lijkwagen.
1788 Op zaterdag 12 april overlijdt in Duiven aan een "verstopping van de luchtpijpen" Engelbertus (Elbert) Johannes van Huet (1716 - 1788), voorouder in rechte lijn (8 generaties) van Sam, Simon en Sjef van Keulen.
1788 Johannes Wilhelmus Koch (1760 - 1833), zoon van Johannes P.C. Koch, schoolmeester in Kleef (Kleve), wordt benoemd tot schoolmeester van de Gereformeerde Gcmeente in Zevenaar. Later zou hij tot 1818 burgemeester-secretaris van Duiven zijn.
|
Johannes Wilhelmus (Johann Wilhelm) Koch (1760
- 1833) wordt in 1788 schoolmeester in Zevenaar. Later wordt
hij burgemeester-secretaris van Duiven. Hij trouwt met
Louise Uhlenbruch (1755 - 1819), dochter van de pachter op de
Loowaard, zij krijgen 6 zoons: Johann (1786 - 1875), Carel (1788 -
1862), Friedrich (1790), Giesbert (1791 - 1872), Christiaan (1794
- 1856) en Jan Wilhelm (1786 - 1875). De jongste zoon Jan Wilhelm wordt vrijwilliger in het Nederlandse leger tijdens de opstand van Belgie in 1830. Deze opstand ontstaat vanuit een streven van de Belgen naar onafhankelijkheid alsmede door verschillen in godsdienst, door de uiterst starre houding van koning Willem I en door Franse intriges. In 1839 na de vrede met Belgie keert hij terug naar Duiven en trouwt in 1844 met Anna Barten-Moorrees, de zeer welgestelde weduwe van Hermanus Barten. Jan Wilhelm en Anna bouwen in Duiven een groot huis. In dit huis, Regina Pacis, zouden in latere jaren de paters Oblaten wonen. |
1789 Diverse dijkdoorbraken waardoor de Liemers weer onder water komt te staan.
1789 De Pruisische regering verbiedt vanwege de vele ongelukken, die er bij gebeuren de sint-jansvuren. Bij dit gebruik, dat jaarlijks plaatsvindt op 24 juni, dansen jongens en meisjes in een kring om het vuur en springen over vlammen. Niet zelden vatten hierbij de kleren vlam. De traditie van de sint-jansvuren gaat terug op de verering van Balder, de Germaanse god van de midzomer. Ondanks het in 1789 ingestelde verbod vinden de sint-jansvuren tot in het begin van de 20e eeuw in de Liemers plaats.
1789 In Leuffen bij Duiven wordt door Arnold Bolck uit Oud-Zevenaar een steenfabriek opgericht, waarvan de oven zo groot is, dat daarin 340.000 stenen in een keer kunnen worden gebakken.
1790 In de parochie Duiven sterven in het voorjaar drie kinderen aan kinkhoest (pertussis), een aandoening gepaard gaande met kramphoest, die vooral bij zuigelingen levensbedreigend kan zijn.
1790 Op de omstreeks deze tijd gemaakte Hottinger Atlas wordt Duiven vermeld als "Duven". Het is net als Loo en Zeventer (Zevenaar) gelegen in een Kleefse enclave. |
|
1790 In Duiven worden kerkmeester Derck Hageman en rotmeester Henrich Borgers als brandmeesters aangesteld. Zij zijn de oudst bekende brandmeesters in Duiven, dat enkele jaren eerder voor het eerst de beschikking kreeg over brandspuiten, essentieel voor een effectieve bestrijding van branden.
1792 Het aantal inwoners van de gehele Liemers, inclusief de heerlijkheid Wehl, is gedaald tot 4.400. Een belangrijke oorzaak van de bevolkingsafname is dysenterie, een infectieuze darmziekte die gepaard gaat met een hevige bloederige diarree en daarom in de volksmond wel "rode loop" wordt genoemd.
1793 Pruisen verklaart Frankrijk de oorlog. De Duitse economie krijgt te maken met een enorme inzinking en de tabaksbouw in o.a. de Liemers krijgt een gevoelige tik.
1795 In Duiven overlijden 15 mensen aan tyfus ("rot en hete koortsen").
1795 Frankrijk bezet de Nederlanden. Het is het begin van de Franse tijd. De Kleefse gebieden waaronder Zevenaar, Duiven en Huissen worden als "departements belgiques" door de Franse republiek geannexeerd. Door de Franse overheersing verdwijnt de tabaksverbouw in de Liemers grotendeels.
|
|
Franse troepen trekken op 11 januari 1795 bij Gendt over de bevroren Waal. |
1798 Omstreeks deze tijd herstelt de teelt van tabak, die we in onze omgeving vanaf de 17e eeuw kennen. Vooral in Duiven en Groessen wordt relatief veel aan tabaksteelt gedaan. In de loop van de 19e eeuw neemt het belang van de tabaksteelt geleidelijk af.
1799 Na een zeer koude winter wordt de Liemers opnieuw getroffen door een grote overstroming.
1799
De
toestand waarin de dorpsschool in Duiven verkeert is
erbarmelijk. Door het ontbreken van vensterglas zijn de leerlingen (en
de meester) onderhevig aan regen, wind en 's winters koude. Veel ouders
sturen hun kinderen daarom naar de (Hervormde) school in Westervoort.
Pas in 1818 wordt het in verval geraakte schooltje enigszins
hersteld.
1800 Het begin van de 19e eeuw verloopt voor
het gebied rondom Zevenaar, Huissen, Duiven en Wehl, de zogenaamde
Kleefse enclaves in de Liemers, zeer bewogen. Tot 1806
behoren de enclaves bij Kleef (Kleve), dat tot Pruisen behoort. In de
daarop volgende tien jaar behoort het gebied achtereenvolgens tot het
Groothertogdom Berg, het Koninkrijk Holland, het Franse Keizerrijk,
enkele weken weer onder Nederlands bewind, dan weer Pruisisch
bewind om tenslotte in 1816 aan Nederland toe te vallen.
Machthebbers beschouwen de Liemers vaak als een wingewest en
vooral tijdens de indeling bij het Groothertogdom Berg wordt de
bevolking uitgezogen.
1800 Op zondag 9 november teistert een hevige storm de Liemers. Ook in Duiven is de schade enorm.
1801 Aan de
molendwang in ambt Liemers komt een eind. Door de molendwang
mochten de inwoners van ambt Liemers (o.a. Duiven, Loo, Groessen
en Zevenaar) alleen van de Zevenaarse Buitenmolen gebruik maken.
1802 In de parochie Duiven sterven in
mei / juni drie kinderen aan kinkhoest (pertussis), een
aandoening gepaard gaande met kramphoest, die vooral bij zuigelingen
levensbedreigend kan zijn.
1802 In de zomer van 1802 wordt het in de regio bekend dat de Kleefse enclaves (met o.a. Zevenaar, Duiven, Huissen, Malburgen en Wehl) op termijn over zullen gaan naar Nederland. Velen overvalt dit bericht en vrijwel alle hoofdgeerfden van de streek richten zich in een verzoekschrift tot de koning van Pruissen om in het belang van de ingezetenen de enclaves te behouden. Voorstanders van de overgang naar Nederland zijn er echter ook. Zij worden aangevoerd door de Zevenaarse Carel Herman van Nispen.
1803 Op dinsdag 25 oktober 1803 wordt een overeenkomst ondertekend tussen Pruisen en de Bataafse Republiek, waardoor de Liemers, waartoe Duiven behoort, bij de Bataafse Republiek komt. Wanneer echter Napoleon de Oostenrijkers eind 1805 bij Austerlitz verslaat, krijgt de Liemers opnieuw een andere status en wordt zij onderdeel van het door Napoleon opgerichte hertogdom Berg, onder het bestuur van Murat.
1804 Nadat in
1801 in de Liemers een eind komt aan de molendwang, waardoor men in ambt
Liemers (o.a. Duiven, Loo, Groessen en Zevenaar) tot 1801 alleen
van de Zevenaarse Buitenmolen gebruik mag maken, wordt in 1804 in
Duiven aan de Eltensestraat in opdracht van molenaar Mattheus van der
Grinten een molen gebouwd. Deze korenmolen zal 140 jaar later in
de 2e Wereldoorlog op 7 oktober 1944 worden verwoest (opgeblazen).
![]() |
De Duivense molen, die op zaterdag 7 oktober 1944 door de Duitsers is verwoest, heeft gestaan aan de Eltensestraat.
|
||
1805 Het kerspel
(kerkelijke parochie) Groessen, waartoe behoren Groessen,
Husselarij en Leuffen, telt 171 gezinnen. Het aantal kinderen
tussen de vijf en dertien jaar bedraagt in Groessen 72, te Husselarij 87
en te Leuffen 18. Het schoolgeld varieert van 8 tot 10 stuivers "Cleefs"
per kind per maand. Van de 177 kinderen kunnen de ouders van 8 kinderen
het schoolgeld niet betalen. Het aantal kinderen, dat werkelijk de
school bezoekt, bedraagt ongeveer 70 in de winter en 25 in de zomer.
Het kerspel Duiven is veel kleiner dan Groessen en omvat 109
gezinnen in Duiven en Nieuwgraaf. Duiven telt 93 kinderen tussen
vijf en dertien jaar en Nieuwgraaf 13. Van deze 106 kinderen zijn de
ouders van 25 kinderen niet in staat om het schoolgeld, dat voor de
jongste 6 stuivers en de iets oudere kinderen 10 stuivers per maand
bedraagt, te betalen. Het aantal kinderen dat werkelijk naar school
gaat, ligt hier tussen de 30 en 40.
Het kerspel Loo telt 23 gezinnen met 26 kinderen tussen de vijf
en dertien jaar. Hiervan zijn de ouders van 5 kinderen niet in staat het
schoolgeld te betalen. De hoogte van het schoolgeld hangt in Loo af van
het onderwijs dat gevolgd wordt. Kinderen, die alleen leren spellen en
lezen, betalen 8 stuivers per maand en kinderen die schrijfles krijgen
12 stuivers. Het aantal kinderen dat werkelijk de school bezoekt,
bedraagt 14 in de winter en 6 in de zomer.
1806 Voor de inwoners
van de Kleefse enclaves, waaronder Duiven, breekt een onrustige
tijd aan met in een korte periode talloze machtswisselingen: van 1806 -
1808 onderdeel van het groothertogdom Berg, van 1808 - 1810
onderdeel van het Koninkrijk Holland, van 1810 - 1813 onderdeel
van het keizerrijk Frankrijk en van 1813 - 1816 onderdeel van Pruisen.
In 1816 gaat Duiven over naar het Koninkrijk der Nederlanden. De
inwoners kunnen niets anders dan al deze machtwisselingen gelaten
accepteren.
1808 Op 22 april komt Duiven bij overeenkomst in het bezit van Lodewijk Napoleon, koning van Holland.
1808 In de tweede helft van het jaar overlijden in de parochie Duiven vier mensen aan de zinkingskoorts (een vorm van tyfus).
1809 Opnieuw grote overstroming in de gehele Liemers als gevolg van dijkdoorbraken te Oud-Zevenaar en de buurtschap Leuven; zeven mensen verdrinken. Bij de St. Martinuskerk is de hoogste stand van het water meer dan 15 meter boven Nieuw Amsterdams Peil.
![]() |
IJsgang tussen Arnhem en Westervoort in
januari 1809 |
||
1809
Terwijl de Liemers nog onder water staat als gevolg van de
rampzalige dijkdoorbraak van enkele weken eerder en veel mensen daarom
nog provisorisch op de bovenverdieping van hun huis wonen, teistert eind
januari een zware storm de regio. Zowel de sterke wind als losgerukte
ijsschotsen beuken op de in het water staande huizen met rampzalige
gevolgen. Zo stort in de stormnacht van 30 op 31 januari omstreeks 4 uur
het huis van de familie Van Dijk in Duiven in. Hierbij komen
mevrouw Van Dijk, alsmede een inwonende weduwe met haar zoon om het
leven. Vader Van Dijk lukt het om hun enige koe los te snijden zodat
deze kan weg zwemmen. Hij kan daarna alleen nog zichzelf redden door in
een wilgenboom klimmen. Hij wordt hieruit 6 uur
later bevrijd. Hun jongste kind, dat nog door de moeder wordt
gezoogd en in een tobbe was gelegd om het tegen het water te beschermen,
is in de duisternis en consternatie uit het oog verloren. De vader, die
alles in het werk heeft gesteld om zijn kind te vinden, hoort pas 5
weken later op 5 maart dat het onder de modder in een sloot in
Steenderen is gevonden.
Begin maart komt een eind aan de noodsituatie en kan het herstel
beginnen. Uiteindelijk zijn zeven doden te betreuren. Ook in materieel
opzicht is de schade enorm.
1810 Op 1 juli wordt het Koninkrijk Holland en dus ook Duiven, ingelijfd in "het grote Franse Keizerrijk". Deze inlijving duurt tot 17 december 1813 wanneer Duiven weer Pruisisch gebied wordt, deel uitmakend van de zogenaamde Kleefse enclaves.
1811 De mannelijke beroepsbevolking boven 21 jaar in het dorp Duiven telt 57 daghuurders, 11 arbeiders, 37 boeren, 3 boerenzoons, 17 boerenknechts, 18 ambachtslieden, 5 herbergiers en enkele mensen in ambtelijke dienst. Het percentage van de beroepsbevolking dat boer (de zoons inbegrepen) is, bedraagt 25. Het percentage daghuurders en arbeiders is 33. Daarmee is er een opvallend verschil in sociale opbouw in vergelijking met Westervoort, waar deze percentages respectievelijk 15 en 55 bedragen.
1811 Voor de mairie (gemeente) Westervoort (la commune de Westervoort), waartoe in deze tijd behoren de dorpen Westervoort, Duiven, Groessen en 't Loo worden tien mannen benoemd als gemeenteraadslid. Het zijn:
- uit Duiven:
Gerrit Peelen (1758-1831), Hendrik van Brandenburg (1751-1822) en Peter
Nass (1790 - 1863)
- uit Groessen: Derk van Egeren (1757-1820), Lamert van Egeren
(1762-1831) en Arnold Mutter (1774-1855)
- uit Loo: Reinder Peelen
- uit Westervoort: Hendrik ten Bosch, Evert ten Bosch en Anthonij Buss (1770-1841)
1812 In Duiven gaan in de winter ongeveer 25 kinderen naar school. In de zomer is dit minder, ongeveer 15. 's-Zomers gaan veel minder kinderen naar school omdat dan op het land helpen. In het in deze tijd welvarender Groessen gaan 's-winters 100 kinderen naar school en in de zomer 80.
1813 Op 17 december zijn de Fransen door de Pruisen verslagen en wordt het oude ambt Liemers (Zevenaar, Duiven, Groessen, Loo, Wehl, Lobith, Tolkamer, Spijk, Herwen en Aerdt) weer een deel van Pruisen. Dit zal naar later blijkt slechts van korte duur zijn.
1813 De dorpen Duiven, Groessen en Loo worden een bestuurlijk geheel: Buergermeistery Duven. Johann Wilhelm Koch (1760 - 1833) wordt de eerste burgemeester van de nieuwe gemeente Duiven.
1814 Door ijsopstopping lopen eind januari de Rijndijken over. De gehele Liemers komt weer onder water te staan. In Duiven verdrinken 2 koeien en 34 huizen raken beschadigd.
1815 Het Weense Congres besluit dat het gebied tussen Emmerick en de (huidige) grens Duits wordt, in ruil voor Duitse enclaves Wehl, Liemers en Huissen, die tot Nederland gaan behoren. Lobith en Spijk worden vergeten en komen korte tijd later bij Nederland. Door dit besluit gaat Duiven in 1816 definitief bij Nederland horen.
|
In de Algemene Acte van het
Wener Congres van 9 juni 1815 worden de algemene grenzen bepaald
tussen het Verenigd Koninkrijk (Noord- en Zuid-Nederland),
Frankrijk en Pruisen.
|
1816 Na de val van Napoleon komt Duiven eerst onder Nederlands en daarna opnieuw onder Pruisisch bewind, totdat het op 1 juni 1816 definitief overgaat naar het Koninkrijk der Nederlanden.
In de Leeuwarder Courant van 31 mei 1816 wordt melding gemaakt van de overgave van Zevenaar, Huissen, Malburgen en de Lijmers waardoor het Koninkrijk der Nederlanden "met een niet onaanzienlijk met allervruchtbaarst bouwland en uitmuntende weiden beslagen en door nijvere inwoners bewoond territoir wordt vergroot".
1816 Uitgezonderd enkele dagen in augustus regent het in 1816 van half mei tot in november vrijwel onafgebroken. De Liemers verandert daardoor in een moeras. Ook in Duiven . Armoede is het gevolg en velen voeden zich met voedsel dat onder normale omstandigheden aan varkens gegeven wordt.
1816
Uitgezonderd enkele dagen in augustus regent het in 1816 van half mei
tot in november vrijwel onafgebroken. De Liemers verandert in een
moeras. Ook in Duiven en het Duivense Broek gaan oogsten
(o.a. aardappelen, tabak, koren en gras) verloren. Armoede is het
gevolg en velen voeden zich met voedsel dat onder normale
omstandigheden aan varkens gegeven wordt. Ook elders in Europa en de
wereld is 1816 een extreem jaar. Naar schatting 200.000 mensen
verhongeren in Europa. In veel landen breken voedselrellen uit. In
latere jaren wordt duidelijk dat de extreme weersomstandigheden het
gevolg zijn van de vulkaanuitbarsting van de Tambora op het eiland
Sulawesi in de Indonesische Archipel..
1817 Nadat het
gehele jaar 1816 het extreem slechte weer ook in Duiven voor
enorme problemen zoals honger en armoede heeft gezorgd, verschijnt
medio maart 1817 de zon, die zich daarvoor in dertien maanden vrijwel
niet heeft laten zien. Het gewone klimaat keert eindelijk weer
terug.
Pas in de loop der 20e eeuw hebben wetenschappers vastgesteld dat de
tijdelijke klimaatverandering, die de wereld in 1816 heeft gekweld,
het gevolg is van de enorme vulkaanuitbarsting van de Tambora op het
eiland Sulawesi in de Indonesische Archipel. Aan het begin van de 19e
eeuw duurt het maanden tot jaren voordat nieuws van de andere kant van
de wereld onze omgeving bereikt maar ook als men het toen eerder
geweten had zou niemand een verband gelegd hebben tussen de
vulkaanuitbarsting en de tijdelijke klimaatverandering.
1817 In de gemeente Duiven wordt Mathias Peters (1817-1897), zoon van Jan Peters en Maria Geretzen (Gerritsen), geboren. Hij wordt evenals zijn vader landbouwer en trouwt op donderdag 30 januari 1840 in 's Bergh met Anna Herfkens (1817-1895). Mathias Peters en Anna Herfkens zijn voorouders in rechte lijn (6 generaties) van Sam, Simon en Sjef van Keulen. |
|
1818 Petrus S. Nass (1790-1863), eigenaar van brouwerij "de Star" en van boerderij "de Vergert" wordt burgemeester van Duiven. Hij blijft dit gedurende een periode van bijna een halve eeuw tot zijn overlijden op maandag 11 mei 1863. Hij wordt daarmee de langstzittende burgemeester uit de geschiedenis van de gemeente Duiven. |
|
1819 Een muizenplaag veroorzaakt ondermeer in Duiven grote schade.
1820 De tabaksteelt krijgt na de overdracht van de Kleefse enclaves aan het Koninkrijk der Nederlanden een gevoelige klap door de hoge invoerrechten die voor de export van tabak naar Pruisen geheven worden.
1820 In het
vroege voorjaar worden door de ongewoon hoge temperatuur massa's
smeltwater over de rivier aangevoerd, waarbij ten gevolge van de
instorting van de Babberichse overlaat (zie ook 1809) de Liemers
weer geheel en al overstroomt. De Liemerse bevolking voelt
zich geofferd en richt zich in een rekest tot koning Willem I met het
verzoek de overlaat op bandijkhoogte te brengen. In niet mis te verstane
bewoordingen schrijft men ondermeer: "dat alle bewoners der Lijmers
hun noodlot betreurende waartoe zij veroordeeld waren om als
grensbewoners opgeofferd te moeten worden voor het gewaande voordeel
der bewoners van het binnenrijk"
1823 Omstreeks deze tijd rijdt driemaal per week een diligence over de rijksweg van Arnhem via Westervoort, Duiven, Zevenaar, Babberich, Emmerik en Wesel naar Duesseldorf en vice versa. De diligence is in deze tijd het snelste en veiligste vervoermiddel. De ritprijs bedraagt ongeveer 75 zilver grosschen per mijl. Langs de route zijn diverse wisselplaatsen, waar verse paarden kunnen worden ingezet en reizigers zich kunnen verpozen. |
![]() De diligence zoals deze door Duiven kan hebben gereden |
1824 In Zevenaar wordt op 16 augustus geboren Benedictus Rosenboom, die in de tweede helft van de 19e eeuw ook in Duiven bekend staat als de rondtrekkende jood Bender (Bendel). |
|
Op de Liemerse wegen is Bendel vele decennia
een bekend figuur, die handelt in van alles en nog wat maar
vooral in oude metalen, lompen en horloges. |
1825 In plattelandsgemeenten wordt de titel van schout (voor het hoofd van de gemeente) veranderd in die van burgemeester.
![]() |
De Liemers en omgeving uit een aardrijkskundig schoolboek door J. van Wijk Roelands Zoon uitgegeven door H.C.A. Thieme te Zutphen in 1827. Vermeld worden o.a. Duiven, Groessen, Loh, Westervoort en Zevenaar. |
1826 Op 1 november wordt in Duiven de 76-jarige schoolmeester Hendrik Janssen eervol ontslagen met de toezegging van een jaarlijks pensioen van 150 gulden (omgerekend ongeveer 70 euro). Hij wordt opgevolgd door Joannes Rutjes uit Duiven. De omstandigheden op de Duivense school zijn verre van ideaal. Zo herbergt het schoollokaal met een oppervlakte van niet meer dan veertig vierkante meter in de winter tot wel 125 kinderen.
1829 Het begraven in de kerk is niet meer toegestaan. Elke gemeente met meer dan duizend inwoners wordt verplicht een begraafplaats buiten de bebouwde kom aan te leggen en het oude kerkhof om de kerk te sluiten.
1830 De
Belgische opstand leidt tot afscheiding van Belgie van Nederland.
Koning Willem I roept ook in de overwegend katholieke Liemers
(jonge)mannen op voor actieve militaire dienst. Velen voelen er echter
weinig voor om voor een protestante vorst te vechten tegen het
katholieke Belgie. Dit leidt ook in Duiven tot grote onrust. In
Lobith trekt zelfs een groep jongemannen door het dorp, die dreigt het
gemeentehuis in brand te steken. De gouverneur van Gelderland stuurt
daarop 90 soldaten om de rust te herstellen. Honderd (jonge)mannen, die
vervolgens worden gedwongen in militaire dienst te gaan, deserteren in
de winter van 1830 - 1831 en vluchten naar Pruisen.
1831 Op dinsdag 15 februari 1831 komt een strafexpeditie bestaande uit tweehonderd manschappen, onder leiding van majoor Schimmelpenninck, naar Zevenaar om orde op zaken te stellen en dienstweigeraars op te sporen. Ook Angerlo, Didam alsmede Herwen en Aerdt krijgen in februari 1831 met deze strafexpeditie te maken. Begin april is het de beurt aan Duiven, waar de strafexpeditie onwillige mannen, die niet in militaire dienst willen, inrekent.
1833 Johannes Rutjes, hoofd van de parochieschool en koster, opent in Duiven een Franse kostschool. De leerlingen krijgen les in de naast de kostschool gelegen Duivense dorpsschool.
![]() |
De voormalige kostschool in Duiven van
Johannes Rutjes omstreeks 1920 |
1833 Op woensdag 5 juni 1833 overlijdt in Zevenaar Johann Wilhelm Koch (1760 - 1833), vele jaren schoolmeester in Zevenaar en in 1813 de allereerste burgemeester in de geschiedenis van de gemeente Duiven. |
![]() De eerste burgemeester van Duiven (kleurbewerking: Herbert Fontein) |
1835 Een van de eerste voorvechters van katholiek onderwijs Th. Brouwer wordt kapelaan in Duiven. In 1837 / 1838 schrijft hij een aantal geruchtmakende publicaties waarin hij de openbare school aanvalt en de bijzondere (R.K.) school verheerlijkt. Brouwer is een befaamd publicist en redenaar, die omstreeks 1847 een aanbod om professor in Leuven te worden van de hand wijst. In 1846 wordt Brouwer pastoor in Pannerden en in 1848 deken-pastoor in Arnhem.
1836 De famillie Van Nispen tot Sevenaer koopt de Duivense havezate De Magerhorst, die vervolgens als boerderij wordt verpacht.
Olieverfschilderij van
De Magerhorst |
![]() |
1837 Op zondag 5 november wordt in Pannerden geboren Theodorus Jurrius (1837 - 1900), over-over-overgrootvader van Sam, Simon en Sjef van Keulen. Theodorus trouwt op dinsdag 23 september 1873 in Duiven met Maria Wilhelmina Cunera Peters (1854-1920), over-over-overgrootmoeder van Sam, Simon en Sjef van Keulen. Vanaf 1880 tot hun dood woont de familie Jurrius-Peters op boerderij Poeldijk in Duiven.
1837
Van Gend & Loos neemt de exploitatie over van de
postwagendienst Arnhem - Duiven - Zevenaar -
Emmerich. De postwagen vertrekt 's ochtends om zeven uur uit
Arnhem en is om elf uur in Emmerich. Bij logement Het
Hof van Berlijn in Zevenaar wordt van paarden gewisseld.
|
![]() Hof van Berlijn in Zevenaar waar vele decennia van paarden is gewisseld. Wanneer in Emmerich verder wordt gereisd, kan dat over Rees en Wesel naar Duisburg, waar men 's nachts om 24.00 uur arriveert, vervolgens naar Keulen (aankomst 's ochtends 7 uur), Bonn, Andernach, Koblenz (aankomst 's middags 16.30 uur), Mainz (aankomst 's nachts 2.30 uur) naar Frankfurt am Main (aankomst 's ochtends 6.30 uur). Het is ook mogelijk om in Emmerich over te stappen op de snelwagen naar Berlijn, de reisduur naar Berlijn bedraagt drie dagen en 17 uur. |
1838 Als gevolg van kruiend ijs, meer dan 7 meter hoge ijsbergen op 28 februari bij Spijk, zijn de dijken in groot gevaar. In de vroege ochtend van 1 maart om 2.30 uur breekt de dijk bij Rees door. Om 11.00 uur is het water de gemeente Wehl reeds genaderd en enkele uren later staan de buurtschappen Broek, Meerenbroek en Achterwehl volledig onder water. De volgende dag, 2 maart, bereikt het water ondermeer Zevenaar, Duiven en Westervoort. Aangezien ieder is gewaarschuwd blijft de schade beperkt.
1838 Polderdistrict Lijmers wordt gevormd. De belangrijkste doelstelling is de verbetering van de dijken langs de Oude Rijn en Rijn. Een begrijpelijke keuze gezien de zeer vele dijkdoorbraken.
1839 Bij de volkstelling van 1839 is maar liefst 89,7% van de inwoners van Zevenaar katholiek. In Duiven en Wehl zijn deze percentages zelfs nog hoger respectievelijk 97,8 en 94,4. In deze voormalig Kleefse gebieden heeft in tegenstelling tot de andere delen van Gelderland ten tijde van het ancien regime een volledige godsdienstvrijheid bestaan en zijn de inwoners in overgrote meerderheid katholiek gebleven.
1840 De oude Duivense dorpsschool wordt afgebroken en vlakbij wordt een groter schooltje in gebruik genomen, dat door bijna tweehonderd kinderen wordt bezocht.
1841 In het aardrijkskundig woordenboek (A. van der Aa, Gorinchem 1841) staat over Duiven ondermeer:
"De gemeente bevat de dorpen Duiven, Groessen en het Loo; telt 349 huizen, bewoond door 410 huisgezinnen, uitmakende een bevolking van ruim 2.300 inwoners, die het meest hun bestaan vinden in de landbouw. De R.K., ten getale van ongeveer 2.300, maken de staties van Duiven, Groessen en het Loo uit, en hebben in deze burgerlijke gemeente drie kerken. De Hervormden, wier getal 50 beloopt, worden tot de gemeente van Zevenaar gerekend. Men heeft in de gemeente Duiven drie scholen, een te Duiven, een te Groessen en een te Loo.
Men telt in de kom van het dorp ruim 700 inwoners en met de buurschap Nieuwgraaf ruim 800 inwoners. De R.K., die 800 in getal zijn, maken, met die van eenigen in de gemeente Westervoort, eene statie uit, welke tot het aartspriesterschap van Gelderland behoort, door eenen Pastoor en eenen Kapellaan bediend wordt".
1842 Op
vrijdagmiddag 26 augustus komt koning Willem II, komend vanuit
Ruurlo, door Duiven.
|
|
1843 In Duiven komt met de vestiging van Bernardus van Reijsen, heelmeester tevens vroedmeester, een definitief einde aan een eeuwenlange situatie dat men voor medische hulp op andere plaatsten zoals Zevenaar en Arnhem is aangewezen.
1843
Op
woensdag 24 mei sterft in Duiven op zeventigjarige leeftijd
priester Johannes Gerritsen, na 25 jaar pastoor van Duiven te
zijn geweest. De oorspronkelijk uit Ressen bij Bemmel afkomstige
Gerritsen heeft bovendien vanaf 1816 de functie van aartspriester in
Gelderland bekleed.
Overeenkomstig het testament van pastoor Gerritsen wordt na zijn dood
een stuk grond nabij de kerk vermaakt aan de Duivense Diaconie (armen
van Duiven) onder de uitdrukkelijke voorwaarde dat er nimmer huizen of
ander "getimmerten" op mag worden gebouwd. Deze voorwaarde wordt in de
loop der tijd blijkbaar terzijde geschoven want in onze tijd bevindt
zich op deze grond ondermeer het Remigiusplein alsmede het winkelcentrum
De Elshof.
1844 Op maandag 8 juli trouwt in Zevenaar Theodorus Berentzen (1798 - 1868), geboren in Duiven en van beroep kastelein en landbouwer met Helena Cornelissen (1816-1888) uit Elten. Zij zijn voorouders in rechte lijn (6 generaties) van Sam, Simon en Sjef van Keulen.
1845 Op 14 mei
1845, zes jaar na de opening van de eerste Nederlandse spoorlijn van
Amsterdam naar Haarlem, wordt de Rhijnspoorweg, die Arnhem via
Utrecht met Amsterdam verbindt, geopend. Ruim tien jaar later in 1856
wordt deze spoorverbinding via Duiven en Zevenaar doorgetrokken
naar Duitsland. De spoorverbinding geeft een economische impuls
aan ondermeer de Liemers.
Het op woensdag 14 mei 1845 geopende spoorwegstation in Arnhem dat voor de
inwoners van Duiven nog belangrijker wordt, wanneer in 1856 de
spoorverbinding via Westervoort en Duiven naar Zevenaar en
Duitsland wordt doorgetrokken.
1845 Overvloedige regenval heeft tot gevolg dat meer dan 75% van de oogst verloren gaat. De aardappelteelt verrot vrijwel volledig. Honger is het gevolg.
1850 De gemiddelde levensverwachting in de Liemers bedraagt 34 jaar. Dit is in het bijzonder het gevolg van de grote kindersterfte.
1851 De zomer verloopt voor de boeren rampzalig. Een lange periode van hitte en droogte eindigt met een hevig onweer met hagel en storm.
1852 In een heel jaar verdient een arbeider in de Liemers ongeveer 300 gulden (135 euro).
1853 Bij aartsbisschoppelijk decreet wordt het dekenaat Doesburg opgericht. Het dekenaat omvat de R.K. parochies: Doesburg, Lathum en Giesbeek, Westervoort, Duiven, Groessen, Loo, Zevenaar, Oud-Zevenaar, Lobith en Tolhuis, Herwen en Aerdt, Pannerden, Didam, Beek, 's-Heerenberg, Zeddam en Azewijn. Pastoor J. Willemsen van Duiven wordt de allereerste deken van het dekenaat Doesburg.
1855 Door ijsopstopping breken 3 maart de Rijndijken bij Bislich (in de omgeving van Wesel). Vanuit Zevenaar en Duiven wordt in de vroege ochtend van 5 maart het eerste rivierwater gemeld. Grote delen van de Liemers staan in maart 1855 blank.
![]() |
IJsgang op de IJssel voor Westervoort 1855 |
1856 Op vrijdag 15 februari wordt het treinstation Duiven officieel geopend. Van 1856 tot 1936 is Duiven halteplaats voor treinen. In 1980 wordt Duiven opnieuw opgenomen als halteplaats voor treinen.
Dienstregeling Ned. Rhijn-Spoorweg 1859
Reistijd Duiven - Amsterdam (110 km) in 1859 ongeveer 3 uur en 20
minuten
Het bij het station gelegen stationskoffiehuis in Duiven, in de huidige
tijd pannenkoekenrestaurant "De Snippenhof"
1857 De gemeente Duiven waartoe ook Groessen en Loo behoren telt in 1857 zeven personeelsleden, twee wethouders en vier gemeenteraadsleden. De totale uitgaven van de gemeente bedragen 1993 gulden. Burgemeester Nass is tevens brouwer; het gemeentesecretarie is in zijn brouwerij gevestigd en raadsvergaderingen vinden plaats in zijn herberg.
1858 Verschijning van Maria in Lourdes. Ook op de overwegend katholieke bevolking van de Liemers maakt dit diepe indruk.
![]() |
R.K.
Sint-Remigiuskerk te Duiven (foto: 1949)
|
1859 In het provinciaal verslag over 1859
wordt gemeld dat in de "geheele Lijmers, zooals doorgaans weinig
heerschende ziekten zijn voorgekomen". Het wordt toegeschreven aan de
"gezond ligging" van deze streek.
1860 De aan de Duivense Dorpsstraat gelegen bierbrouwerij, die inmiddels van de familie Heijendaal is overgegaan naar de familie Nass, wordt tot de belangrijkste van Gelderland gerekend. "Duivensch bier" is vooral in de 19e eeuw een begrip.
1861 In het
voorjaar van 1861 wordt door Johannes Rutjes een geheel nieuw gebouwde
kostschool betrokken. Het nieuwe pand heeft 40.000 gulden gekost, een
enorme investering die mogelijk is omdat de school met veertig
leerlingen zeer winstgevend is. De school heeft een erg goede naam en
wordt wel progymnasium genoemd. In de volksmond wordt ook wel
gesproken van de Franse school. Het schoolgeld bedraagt tweehonderd
gulden, een bedrag dat overeenkomt met een jaarsalaris van een
onderwijzer. Alleen zoons van rijke ouders kunnen dus naar deze
school.
Het is na de voltooiing van de nieuwbouw de bedoeling dat een zoon van
Rutjes, die onderwijzer is, hoofd van de kostschool wordt omdat Rutjes
Sr. na 35 jaar les te hebben gegeven afgetobd is. Helaas overlijdt
Rutjes jr. al na enkele maanden en gaat het met de school snel
bergafwaarts. In de 20e eeuw wordt de voormalige kostschool een
klooster voor de zusters en na hun vertrek koopt de gemeente Duiven
het pand dat vervolgens onderdeel van het gemeentehuis wordt.
![]() |
De voormalige kostschool in Duiven van
Johannes Rutjes omstreeks 1920 |
1861 Voorafgaande aan zijn studie aan het klein-seminarie Kuilenburg (vanaf 1863) bezoekt Hendrik van de Wetering (1850 - 1929) enige jaren de in 1833 gestichte kostschool van Johannes Rutjes aan de Rijksweg in Duiven. Van de Wetering is vanaf 1895 tot zijn overlijden in 1929 (aarts)bisschop van Utrecht. Gedurende deze periode worden in zijn bisdom 137 kerken geopend en 63 nieuwe parochies gesticht. In 1905 wordt hij voorzitter van de St. Radboudstichting. Vele jaren beheert hij persoonlijk het Utrechtse (nu: Nieuwegeinse) St. Antoniusziekenhuis. |
|
1862 Omstreeks deze tijd wordt Eduard Th. W. Daamen (1832-1893) gemeentelijk heel- en vroedmeester in Duiven. Hij is de opvolger van de naar de gemeente Wisch vertrokken heelmeester Van Reijsen. Eduard Daamen blijft tot zijn dood in 1893 werkzaam als geneesheer in de gemeente Duiven.
1863 Op maandag 11 mei 1863 overlijdt burgemeester Petrus Stephanus Nass (1790 - 1863). Bij zijn overlijden is hij ruim 45 jaar burgemeester van Duiven en gaat hij de geschiedenis in als de langstzittende burgemeester van de gemeente Duiven. Naast burgemeester was hij ook bierbrouwer en landbouwer. |
|
1863 Augustus E.D.F. baron Van Voorst tot Voorst wordt burgemeester van Duiven. In 1867 wordt hij opgevolgd door Hubertus J. Blaisse.
1864 In de zomer van 1864 wordt het gemeentehuis aan de Rijksweg in Duiven in gebruik genomen. Het pand doet ruim 125 jaar als zodanig dienst totdat in 1990 de gemeenteambtenaren verhuizen naar een nieuw onderkomen in de Kastanjelaan. In het oude gemeentehuis vestigt zich dan restaurant het "Oude Raedthuys". |
![]() |
1866 De gemeente Duiven telt 2.700 inwoners en heeft een omvang van 3.507 hectare.
Gemeente Duiven in 1866
1866 In diverse plaatsen in de Liemers maakt cholera (of braakloop) dodelijke slachtoffers maar in vergelijking met andere delen van Nederland blijft het aantal slachtoffers hier beperkt. In Duiven valt slechts 1 dodelijk slachtoffer te betreuren. Arnhem, waar maar liefst 428 mensen aan de aandoening overlijden, wordt in hevige mate door cholera geteisterd.
|
|
In veel plaatsen worden maatregelen genomen om de
verspreiding van cholera tegen te gaan. In Duiven,
Groessen en Loo worden de jaarlijkse kermissen afgelast
(advertentie Arnhemsche Courant, 8 mei 1866).
|
1867 Uit heel Europa, Canada en de V.S. gaan duizenden katholieke jongemannen, de zogenaamde Zouaven, naar Italie ter bescherming van de kerkelijke staat van Paus Pius IX; onder hen vele tientallen Zouaven uit de Liemers. De Nederlandse Zouaven verliezen het Nederlandse staatsburgerschap. In 1947 wordt hen dit echter teruggeven. Het betreft een posthuum eerherstel omdat de laatste Nederlandse Zouaaf in 1946 is overleden.
![]() |
Zouavenbeeld (Zouavenmuseum Oudenbosch)
Duiven telt slechts een Zouaaf; het is Wilhelmus Antonius Greven, in Duiven geboren op 17 januari 1834 als zoon van de arbeider Gradus Greven en Maria Linthorst. Het gezin waarin de toekomstige Zouaaf opgroeit woont in de Nieuwgraaf en telt zes kinderen, waarvan Willem de derde is. Willem wordt pauselijk Zouaaf op 18 februari 1867 en neemt dat jaar deel aan de veldtocht. Hij ontvangt daarvoor de Mentanamedaille. Hij overlijdt in het Militaire Hospitaal in Rome op zondag 6 september 1868. |
1867 Door runderpest gaat het grootste deel van de veestapel verloren. Ook de oogst is slecht waardoor 1867 als rampjaar ervaren wordt.
1868 In Duiven overlijdt op dinsdag 25 februari op 96 jarige leeftijd Maria Peters-Gerritsen (1771-1868), weduwe van Joannes Peters (1776-1843) van Candia. Zij zijn voorouders in rechte lijn (7 generaties) van Sam, Simon en Sjef van Keulen. |
|
1868 Extreme droogte in de Liemers veroorzaakt voedseltekort. |
|
1869 De Begrafeniswet treedt in werking, waardoor voor het eerst in de geschiedenis de termijn van ter aarde bestelling in het hele land dezelfde wordt. Doden mogen voortaan niet eerder dan 36 uur en niet later dan de vijfde dag na overlijden worden begraven.
1871 Duiven, in het bijzonder de buurtschap Husselarij, wordt getroffen door een van de hevigste pokken-epidemieen uit haar geschiedenis. In een periode van drie maanden lijden 174 personen aan de ziekte waarvan er 33 sterven; hieronder pastoor Joannes Peters uit 't Loo. Als dank voor zijn inspanningen schenkt het gemeentebestuur van Duiven heelmeester E. Daamen ("die dag en nacht met zelfopoffering aan de lijders zijn diensten te wijden") een fraaie pendule.
1873 In september eist dysenterie (rode loop) in Duiven twee mensenlevens.
1873 In Duiven trouwen op 23 september Theodorus Jurrius en Maria Wilhelmina Cunera Peters (over-over-overgrootouders van Sam, Simon en Sjef van Keulen).
![]() |
De Remigiuskerk in Duiven waar op 23 september 1873 de kerkelijke bevestiging plaatsvindt van het huwelijk tussen Theodorus Jurrius en Maria Peters. |
|
|
1875 In de periode 1875 - 1895 is door de landbouwcrisis sprake van grote werkeloosheid. Ook inwoners van Duiven zoeken werk in het Duitse Ruhrgebied.
1876 Op vrijdag 7 april 1876 wordt op de Hagemanshof in de Ploenstraat in Duiven geboren Johannes (Jan) Wilhelmus van Keulen, over-overgrootvader van Sam, Simon en Sjef van Keulen. |
|
1876 Petrus
Geubbels wordt de nieuwe hoofdonderwijzer in Duiven.
Vijftien jaar later, in 1891 koopt hij een aan de Rijksweg gelegen pand
van oud-burgemeester Libourel. Na een verbouwing en na zijn functie als
hoofd van de openbare school te hebben neergelegd start hij vervolgens
het later befaamd geworden Instituut Geubbels.
1876 De aan de Duivense Dorpsstraat
gelegen bierbrouwerij wordt door de familie Nass verkocht aan de
weduwe Otten uit het Noord-Limburgse Bergen, ten behoeve van haar zoon
Coenraad. De brouwerij krijgt de naam "de Star".
![]() |
Stoombierbrouwerij "de Star", in het begin
van de 20e eeuw |
![]() |
De Dorpsstraat in Duiven omstreeks 1900
met rechts de brouwerij van Otten |
1877 Op zaterdag 22 december overlijdt in
Duiven Henricus van Keulen (1833-1878), echtgenoot van Maria
Elisabeth (Betje) de Wit (1851-1887). Bij zijn dood in december 1877 is
hun zoon, de over-overgrootvader van Sam, Simon en Sjef van
Keulen, Johannes (Jan) Wilhelmus van Keulen (1876-1952)
pas 20 maanden oud en moet hun tweede kind Henricus (Hend) Theodorus van
Keulen (1878-1957) nog geboren worden.
1880 De over-over-overgrootouders van Sam, Simon en Sjef van Keulen: Theodorus Jurrius (1837 - 1900) en zijn vrouw Maria Wilhelmina Cunera Jurrius-Peters (1854 - 1920) kopen de boerderij Poeldijk, gelegen tussen de havezaten Ploen en Magerhorst aan de Ploenstraat in Duiven. Ze blijven er tot hun dood (in respectievelijk 1900 en 1920) wonen.
![]() |
Achterzijde van de boerderij Poeldijk in 1964 Opmerking: Op zaterdagavond 18 oktober 2008 verwoest een grote uitslaande brand, die bestreden wordt door de brandweercorpsen van Duiven, Arnhem en Zevenaar, het woonhuis van Poeldijk (zie tijdsbalk: Jaar 2008).
|
1880 De Zevenaarse stalhouder Chr. Weijers, die de nachtelijke postrit Arnhem - Duiven - Emmerik onderhoudt, klaagt over de slechte berijdbaarheid bij nacht van sommige delen van de weg, waardoor zowel mens als paard gevaar lopen. Weijers is verplicht om de afstand Arnhem Emmerik (32 km) binnen 2 uur en een kwartier af te leggen. Hoofdingenieur De Bruijn Kops antwoordt op de klacht "dat bij zulk een hard rijden bij duisternis de geringste oneffenheden hinderlijk, ja gevaarlijk worden".
|
![]() De Dorpsstraat in Duiven, vele eeuwen de doorgaande weg van Arnhem naar Emmerik |
1881 De katholieke dorpsschool in Duiven wordt opgeheven. De kinderen gaan naar de openbare school.
1881 Op
woensdag 15 juni 1881 overlijdt in Nijmegen op bijna 74-jarige
leeftijd Augustus E.D.F. baron van Voorst tot Voorst. Enkele
dagen later wordt hij in het familiegraf in Duiven
bijgezet. In de perioden 1850 tot 1858 en 1862 tot 1863 was hij
wethouder van Duiven en van 1863 tot 1867 burgemeester
van deze gemeente. |
|
1882 In Duiven wordt aan de Rijksweg door de doortastendheid van hoofdonderwijzer P. Geubbels een modern nieuw schoolgebouw geopend. Leerlingen van deze school zijn onder meer Jan van Keulen (1876 - 1952) en Anna Jurrius (1876 - 1942), de betovergrootouders van Sam, Simon en Sjef van Keulen.
![]() |
Marmeren steen in 1882 geplaatst met de tekst: |
De lagere school in Duiven (omstreeks 1925) met aan de rechterzijde het huis van hoofdonderwijzer J.H. Beerling. |
![]() |
1883 De aardappeloogst gaat voor het tweede achtereenvolgende jaar door wateroverlast verloren.
1885 Tussen 1878 en 1895 treft een enorme landbouwcrisis Europa. Dit is het gevolg van massale import van goedkope landbouwproducten uit de Verenigde Staten en Canada waardoor prijzen sterk dalen. Ook in de gemeente Duiven besluiten bewoners noodgedwongen naar het buitenland te vertrekken zoals naar het Duitse Ruhrgebied. Voor sommigen is dit vertrek tijdelijk, anderen vertrekken definitief waardoor we vanuit onze omgeving in Duitsland namen aantreffen als: Derksen, Derkzen, Heuveling, Peters, Sanders, De Kinkelder en Wieleman. Andere mensen zoeken heil in de Verenigde Staten en Canada zoals uit onze streek leden van de families Van Keulen, Koch en Sanders.
1886 Een rampjaar voor veel boeren: Na een uitzonderlijk warme en droge voorzomer volgt een overvloed aan regen waardoor veel weilanden onder water komen en het vee opgestald moet worden. Veel boeren hebben onvoldoende mogelijkheden om de dieren bij te voeren. Tot overmaat van ramp heerst een epidemie van mond- en klauwzeer.
1887 Jan Willem Conrad Koch (1825-1913), jarenlang pachter van de Loowaard, moet in 1887 noodgedwongen de pacht opgeven. De opbrengsten van de landbouwproducten zijn door de heersende landbouwcrisis zo laag dat ook hij de pacht niet meer kan opbrengen. Het toont hoe diep de crisis ook in de gemeente Duiven toeslaat. Een ander gevolg van de crisis is dat men elders bestaansmogelijkheden moet zoeken. Sommigen gaan voor werk naar het Duitse Ruhrgebied anderen emigreren naar de USA of Canada. Zo zijn twee zoons van Jan Willem C. Koch te weten Theodor (1854-1940) en Heinrich reeds in 1884 naar de USA geemigreerd. Kort na 1887 vertrekken ook de zoons Frederik (1859-1949) en Louis (1861-1947) naar Minnesota (USA). Het worden allen succesvolle ondernemers in de USA, die door de crisis in Europa helaas hun heil elders hebben moeten zoeken. Een overzeese emigratie betekent in deze tijd vrijwel altijd een levenslang afscheid van de streek, waar men is opgegroeid. |
|
1887 Op
woensdag 30 maart overlijdt in Duiven op 36 jarige
leeftijd Maria Elisabeth de Wit (roepnaam: Betje). Zij
is de over-, over-, overgrootmoeder van Sam, Simon en Sjef
van Keulen. |
|
1888 Omdat het weer niet altijd meezit tijdens de processie op kermiszondag verzoekt pastoor Westerman de gemeenteraad van Duiven om de kermis, die sinds mensenheugenis plaatsvindt op de laatste zondag van september, voorafgaande aan het feest van de kerkpatroon op 1 oktober, te verplaatsen naar de laatste zondag van augustus. Het verzoek van de pastoor wordt gehonoreerd waarna de jaarlijkse kermis plaatsvindt op de laatste zondag van augustus in plaats van de laatste zondag van september.
1888 Omstreeks deze tijd wordt melding gemaakt van een dorpsgek, die in de wijde omgeving regelmatig grote consternatie veroorzaakt. Het is Hendrik Lekses, die in Duiven bij zijn moeder inwoont maar soms ook naar een "krankzinnigengesticht" wordt overgebracht. In De Liemers veroorzaakt hij beroering "door in vrouwenkleederen allerlei vreemde handelingen" te verrichten en ook door in priesterkleding te lopen. |
|
1889 Op 24 september viert de Duivense R.K pastoor J. Westerman, tevens deken van Doesburg, zijn vijftigjarig priesterschap. |
|
1890 In Duiven wordt op 19 oktober Jozef (Jan) Theodorus Gerrits (1890 - 1965) geboren. Jan Gerrits wordt onderwijzer en in 1921 het eerste hoofd van de dan nieuwe jongensschool (lagere school) en Mulo-school in de Nieuwe Doelenstraat in het centrum van Zevenaar. Jan Gerrits blijft meer dan 30 jaar een markant en imponerend hoofd van de Zevenaarse Andreasschool (lager onderwijs en M.U.L.O.).
Examengroep
Andreas-Mulo in 1949 met Jan Gerrits uit Duiven op de voorste
rij, vierde van links
Zittend derde van links naast Gerrits: Dapper (leraar Engels), vijfde
van links: Jansen (leraar Frans) en zesde van links: Hofmans (leraar
wiskunde), die Gerrits als schoolhoofd opvolgt.
Staand geheel links vooraan: Fini (Klein Hesselink-) de Graaff
1891 Op 11 maart besluiten 101 Liemerse boeren (68 uit Didam, 19 uit Zeddam en 14 uit Wehl) tot de oprichting van een cooperatieve roomboterfabriek waardoor Didam de primeur heeft van de allereerste cooperatieve roomboterfabriek buiten Friesland. Het kapitaal wordt verkregen door uitgifte van aandelen van f 50,- (22,50 euro) aan ieder van de deelnemers. De fabriek is al snel een groot succes en omgevende plaatsen zoals Doesburg in 1892, Zevenaar in 1893, Angerlo in 1894 en Wehl in 1894 volgen.
![]() |
De Didamse roomboterfabriek, omstreeks 1900 |
1891 Hoofdonderwijzer Petrus Geubbels koopt het aan de Rijksweg in Duiven gelegen pand van oud-burgemeester Libourel. Na een verbouwing en na zijn functie als hoofd van de openbare school te hebben neergelegd start hij het later befaamd geworden Instituut Geubbels.
![]() |
Het Instituut Geubbels zal tijdens haar
ruim vijftig jarig bestaan van 1891 tot 1943 een uitstekende naam
hebben; het onderwijsniveau wordt in den lande geroemd. Het
instituut wordt tot 1921 geleid door Petrus Geubbels en daarna
door zijn zoon Adrianus Geubbels. |
1892 Meester Geubbels, die ontslag heeft genomen als hoofdmeester van de lagere school in Duiven, wordt opgevolgd door meester Gerrits, die evenals zijn opvolger meester Van de Ven, gaat wonen in de woning bij de school. |
|
1893 Huize "De Ploen", gelegen aan de Ploenstraat tegenover het huis Magerhorst, wordt afgebroken en vervangen door een grote boerderij. |
![]() Huize "De Ploen", midden 19e eeuw |
![]() Boerderij "De Ploen", midden 20e eeuw |
1894 De gemeente Duiven besluit 300 gulden per jaar gedurende 45 jaar bij te dragen in de meerdere kosten welke de nieuwe spoorwegbrug bij Westervoort gaat kosten wanneer zij ook voor het algemene verkeer wordt ingericht. |
|
1895 In de periode mei 1894 tot februari 1895 worden in de gemeente Duiven 27 kinderen getroffenen door difterie; vijf kinderen overlijden aan deze aangrijpende bacteriele aandoening, die vaak gepaard gaat met een zo hevige benauwdheid dat kinderen kunnen stikken.
1896
Op woensdag 1 juli 1896 vinden in de gemeente Duiven
gebeurtenissen plaats die ook in de landelijke pers veel opzien baren.
Nadat de heer C.J. van Rijn, hoofd van de openbare school in Loo,
die ochtend gewoon les heeft gegeven ontvangt hij omstreeks het
middaguur bericht dat in een ingelaste gemeenteraadszitting besloten is
hem per direct niet eervol te ontslaan. Het schoolhoofd gaat
vervolgens naar het gemeentehuis in Duiven en vraagt de
burgemeester nadere informatie. Laatstgenoemde bevestigt het ontslag
maar weigert de reden van het ontslag te noemen. Nog dezelfde dag wordt
de school door de burgemeester, die vergezeld is van de veldwachter,
gesloten. Gedeputeerde Staten maakt het ontslag van Van Rijn echter
ongedaan. De ouders houden vervolgens hun kinderen (ongeveer 100) thuis,
waarna hij in 1898 alsnog eervol wordt ontslagen door gebrek aan
leerlingen. Van Rijn vertrekt naar Transvaal en gaat over tot de
Nederlands Hervormde Kerk.
1896 Op initiatief van W. Peters (1840 - 1925) wordt op zondag 26 juli 1896 de Duivense schutterij Onderling Genoegen opgericht met als doel: "Het geven van feestelijkheden tot veredeling van de genoegens der kermis te Duiven".
|
![]() |
1897 Baron Van Dorth tot Medler (1869-1973) laat een statige villa, genaamd Welleveld, bouwen. Ook in onze huidige tijd neemt Welleveld, gelegen aan de Van Dorth tot Medlerstraat, een bijzondere plaats in. |
|
1898 Baron van Dorth tot Medler (1869-1973) wordt burgemeester van de gemeente Duiven. Met hem gaat de dan nog agrarische gemeente de 20e eeuw in. Hij blijft meer dan veertig jaar tot 1939 hoofd van de gemeente. |
|
1899 Op zaterdag 7 januari 1899 overlijdt in Huissen op 67-jarige leeftijd Hubertus J. Blaisse. Vanaf 1867 was Blaisse gedurende 14 jaar burgemeester van de gemeente Duiven, waartoe ook Groessen en Loo behoren. In 1881 vestigde hij zich als notaris in Huissen. |
|
1900 Op zaterdag 16 juni overlijdt in Duiven Theodorus Jurrius (1837-1900), echtgenoot van Maria Wilhelmina Cunera Peters (1854-1920). Theodorus Jurrius en Maria Peters zijn over-, over-, overgrootouders van Sam, Simon en Sjef van Keulen. |
|
1900 In
december brengt Paul Kruger, president van Zuid-Afrika per
trein een bezoek aan Nederland. De ontvangst is overal
gigantisch en overweldigend. |
|
1903 Burgemeester Z.Th.J.F. Baron van Dorth tot Medler van Duiven richt in zijn gemeente een Boerenleenbank op. Hij blijft gedurende zestig (!) jaar tot 1963, hij is dan 94 jaar, leiding geven aan deze bank. |
|
1903 Op donderdag 30 april 1903 trouwen in Duiven Jan van Keulen en Anna Jurrius, over-overgrootouders van Sam, Simon en Sjef van Keulen.
![]() |
Jan van Keulen (1876 - 1952) en Anna Jurrius (1876 - 1942), omstreeks 1935 Jan en Anna zijn voor hun huwelijk buurkinderen; ze wonen schuin tegenover elkaar: Jan woont in Duiven in de Ploenstraat op de Hagemans Hof en Anna woont in de Ploenstraat op Poeldijk. Na hun huwelijk betrekken ze een boerderij in Pannerden en krijgen daar 11 kinderen, waarvan er twee in het eerste levensjaar overlijden. In 1927 verhuizen ze naar een boerderij aan de Pannerdenseweg in Ooy bij Zevenaar.
|
1904
Martinus van de Ven (1869-1922), hoofd van de Openbare Lagere
School in 't Loo, wordt in 1904 benoemd tot hoofd van de Lagere
School in Duiven. Martinus is getrouwd met Dorothea G.l.
Wansink, die in 1867 in Huissen is geboren. Het echtpaar krijgt
zeven kinderen. |
|
1904 Halverwege tussen Duiven en Westervoort wordt in opdracht van W. Heling het Hotel-Cafe -Restaurant "Halfwegen" gebouwd. De familie Heling blijft bijna 70 jaar eigenaar. In 1973 wordt het pand verkocht aan de familie v. d. Loo, waarna de naam verandert in Hotel "de Wijnberg". Halverwege de jaren negentig richt een felle brand een grote verwoesting aan waardoor de oorspronkelijke staat van het pand grotendeels verloren gaat. In de huidige tijd is er een Chinees restaurant in gevestigd.
|
|
1905 Het jaarloon in Duiven voor een inwonende boerenknecht bedraagt 80 tot 180 gulden; een inwonende meid ontvangt 60 tot 125 gulden. |
|
1906 Tijdens de kermis van zondag 26 tot en met dinsdag 28 augustus 1906 viert de Duivense schutterij "Onderling Genoegen" haar tienjarig jubileum. Een feestcommissie zorgt voor volksvermaken. Op zondag geeft "Fanfare Excelsior" uit Duiven een concert met als afsluiting een spetterend vuurwerk. Op de beide kermisdagen hierna is er 's morgens om negen uur een schuttersoptocht, waarna het overal bal is tot 's avonds elf uur.
|
![]() |
1908 De tramlijn van Lichtenvoorde naar Zeddam wordt op 2 juli in gebruik genomen. Plannen om deze lijn door de Liemers via Didam, Zevenaar, Duiven en Westervoort door te trekken naar Arnhem worden echter nooit verwezenlijkt.
1910 De R.K. Remigiuskerk in Duiven wordt vergroot met een neogotisch presbyterium, een verhoogd deel voor in de kerk. |
|
1910 In Utrecht opent aartsbisschop Van de Wetering het R.K. "Sint Antoniusgasthuis". Medeoprichter is zuster Maria Otten (kloosternaam: zuster Remigius) zus van gemeentesecretaris Otten uit Duiven. In de beginjaren telt het gasthuis 150 bedden. In latere jaren krijgt het de naam "St. Antoniusziekenhuis". Met name na de Tweede Wereldoorlog maakt het ziekenhuis een enorme groei door onder meer op het gebied van long- en hartchirurgie. In 1983 verhuist het ziekenhuis van Utrecht naar Nieuwegein. |
|
1913 Op zaterdag 20 december 1913 bestaat de gemeente Duiven exact een eeuw. Het is dan precies honderd jaar geleden dat een bestuurlijk gebied met de naam "Buergermeistery Duven" een bestuurlijke eenheid werd onder Pruisisch bestuur. In tegenstelling tot het tweehonderd jarig bestaan van de gemeente Duiven in 2013 wordt aan het eeuwfeest in 1913 voor zover bekend geen aandacht besteed.
1914 Op vrijdag 31 juli om 12.10 uur kondigt de Nederlandse regering een militaire mobilisatie aan. Korte tijd later breekt een weerzinwekkende oorlog (W.O. I 1914 - 1918) uit, waarin meer dan 10 miljoen mensen op beestachtige wijze omkomen. Hoewel Nederland buiten het oorlogsgeweld blijft, gaat ook in Duiven de bevolking gebukt onder angsten, onzekerheid, tekorten, ondervoeding, werkeloosheid en bittere armoede als gevolg van de oorlog in de buurlanden. |
|
1915 Door de oorlogssituatie (alle buurlanden zijn in de Eerste Wereldoorlog verwikkeld) ontstaan tekorten, waardoor de prijzen stijgen en de armoede ook in Duiven snel toeneemt. |
|
1917 De oorlog in Europa veroorzaakt ook in Duiven extreme armoede en werkeloosheid. Elders in Europa is de burgerellende nog veel groter. |
![]() |
1918
Op 27
mei meldt het persbureau Reuter dat de Spaanse koning alsmede Spaanse
ministers lijden aan een geheimzinnige aandoening, die later de
geschiedenisboeken ingaat als de Spaanse griep van 1918; een
aandoening waaraan wereldwijd 20 miljoen mensen sterven. Omstreeks 10 juli komt bij Zevenaar de Spaanse griep de Liemers
binnen, nadat in Elten en Emmerik enkele honderden gevallen van griep
zijn geconstateerd.
De wereldwijde influenza-epidemie teistert ook Duiven.
De Graafschap-Bode van 19 november 1918 meldt: "Overal, in 't
binnenland hoort men van ziekte en sterven. In de dorpen luidt dag aan
dag de doodsklok". Enkele voorbeelden: in Angerlo: 14 doden, in
Herwen en Aerdt 30 doden en in Zevenaar 16 doden a.g.v. influenza.
1918 Op maandag 11 november komt een eind aan een onvoorstelbaar bizarre en gruwelijke oorlog (Wereldoorlog I). Een groot deel van de Europese, vooral mannelijke jeugd, is afgeslacht. Naast de ongeveer 9 miljoen(!) dodelijke slachtoffers zijn vele miljoenen levens geknakt en gezinnen kapot gemaakt. Nederland en ook Duiven zijn de dans ontsprongen maar hebben wel de ontberingen (armoede en spanningen) van de oorlog gekend. In Duiven wordt het einde van de oorlog gevierd met een optocht met fakkels en vlaggen.
1919 Brouwerij "De Star" van de familie Otten aan de Dorpsstraat in Duiven verkrijgt een agentschap van Heineken en gaat naast het eigen "Duivensche Bier" ook bier van Heineken verkopen. |
![]() |
1920
In Duiven vestigt zich de arts Rokus Barendrecht Visser (1891
- 1950). Hij blijft in Duiven als arts bijna dertig jaar tot 1949
werkzaam, veel langer dan al zijn voorgangers. In november 1944 speelt
hij een belangrijke rol bij de evacuatie van de bevolking naar
Varseveld.
1920 Op zaterdag 20 november 1920 overlijdt in Duiven op boerderij Poeldijk, waar zij veertig jaar heeft gewoond, Maria Wilhelmina Cunera Peters (1854 - 1920), weduwe van Theodorus Jurrius (1837 - 1900). Zij zijn voorouders in rechte lijn (5 generaties) van Sam, Simon en Sjef van Keulen. |
![]() |
1921 Een groepje Duivense jongeren richt in het koffiehuis van Det Mom de Fanfare "Welvaart" op. Door geldgebrek heeft de fanfare maar een kort bestaan en is reeds in 1925 ter ziele. Enige jaren later wordt in 1929 de fanfare "Sint-Remigius" opgericht. |
|
1921 Op 17 april passeert een wel zeer bijzondere trein Duiven. Het betreft de begrafenistrein op weg van het Nederlandse Maarn naar het Duitse Potsdam met daarin het stoffelijk overschot van de op 11 april overleden Keizerin Augusta van Schleswig-Holstein (1858 - 1921). De keizerin, in ballingschap overleden in het Nederlandse Doorn (bij Maarn), wordt op 19 april in Potsdam begraven, waar ongeveer 250.000 mensen haar de laatste eer brengen.
|
|
1921 In Zevenaar wordt bij de viering van het 400-jarig bestaan van de St. Andreasparochie op 23 september de R.K. Jongensschool en MULO-school geopend. Beide scholen staan onder leiding van de uit Duiven afkomstige heer J.Th. Gerrits (1890 - 1965), die vanwege zijn imposante voorkomen in de volksmond wel "lange Jan" genoemd wordt. Gedurende bijna een halve eeuw gaan ook leerlingen uit Duiven naar deze MULO-school.
![]() |
R.K. Jongensschool en MULO-school in de Nieuwe Doelenstraat in Zevenaar (foto jaren twintig) Dit schoolgebouw is omstreeks 2000 afgebroken. Op de plaats van de vroegere school bevindt zich nu een parkeerterrein tegenover de COOP-supermarkt. In de periode 1937 - 1951 is Louis van Keulen (overgrootvader van Sam, Simon en Sjef van Keulen) als onderwijzer in dit gebouw werkzaam. |
1922 Op 3 januari wordt in Didam het nieuwe gebouw van de Land- en Tuinbouwschool in gebruik genomen. Uit de verre omtrek, ook uit Duiven, gaan vooral boerenzonen naar deze school, die erg goed staat aangeschreven. In 1956 wordt de naam van de school veranderd in "middelbare land- en tuinbouwschool". |
|
1923
Op
1 januari 1923 wordt de openbare school in Duiven officieel een
katholieke school. De heer Beerling is hoofdmeester. De school wordt
genoemd naar de heilige Remigius, die leefde omstreeks het jaar 500 en
het christendom in onze omgeving heeft gepredikt.
Omdat pastoor van Schaik een sterk voorstander is van gescheiden
onderwijs voor jongens en meisjes wordt enkele jaren later, in 1925, een
muur gemetseld in de gang van de school en komt er een hek dwars over de
speelplaats. Ook komt er een aparte ingang voor jongens en meisjes
waarna het onderwijs gescheiden geschiedt. Deze situatie heeft geduurd
totdat enkele jaren later kloosterzusters in Duiven komen en het
onderwijs aan meisjes gaan verzorgen op de Mariaschool. Tot 1954 blijven
jongens en meisjes gescheiden onderwijs krijgen .
1923 Baron van Dorth tot Medler (1869-1973) burgemeester van de gemeente Duiven viert begin mei 1923 zijn zilveren ambtsjubileum. Baron van Dorth is burgemeester vanaf 1898 en blijft dit ruim veertig jaar tot 1939. |
|
De Dorpstraat in Duiven tijdens de ambtsperiode van
burgemeester Baron van Dorth tot Medler |
|
1923 Op 10 september krijgt Duiven een eigen gemeentewapen. Het wapen omvat blauwe duiven en een roodkwartier waarin een karbonkel van goud dat afkomstig is van het wapen van het Duitse Kleef waarmee Duiven vele eeuwen intensief verbonden is geweest. Pas in 1816 komt de gemeente Duiven bij Nederland. |
|
1924
Op
vrijdag 2 mei 1924 wordt M.P. van Schaik gehuldigd bij zijn
installatie tot pastoor van de Remigiusparochie te Duiven.
|
![]() |
1924 Brouwerij
"de Star" van de familie Otten in Duiven houdt op met
zelf bier te brouwen. Het bier komt vanaf 1924 in fusten van
circa 100 liter op het station aan, vanwaar het met paard en
wagen naar de brouwerij aan de Dorpsstraat wordt vervoerd om
afgetapt te worden in beugelflessen. Het bedrijf, op de plaats
waar in de tegenwoordige tijd de Lidl is gevestigd, wordt in
1960 verplaatst naar "De Plak". |
|
1925 In
de hele gemeente Duiven, waar in deze tijd ongeveer
drieduizend mensen wonen, is het aantal automobielen nog zeer
gering. Alleen dokter R.B. Visser en steenfabrikant J.H.N. van
Sadelhoff zijn in het bezit van een personenauto. Daarnaast zijn
er nog een vijftal vrachtauto's ondermeer toebehorend aan
bedrijven zoals bierbrouwerij "de Star" van de familie Otten. |
|
|
|
1925 Op
17 augustus, een zeer zonnige zomerse
maandag, worden de kloosterzusters, die les gaan geven op de
nieuw te stichten Mariaschool in Duiven op grootse wijze
verwelkomd. Met de trein zijn de zusters vanuit Heerlen naar
Arnhem gereisd, waar ze worden opgewacht door twee open
rijtuigen, die hen op feestelijke wijze naar Duiven
vervoeren. Bij binnenkomst van het dorp vindt de verwelkoming
plaats door een feestcommissie, waarin naast pastoor van Schaik
ook leden van het gemeente- en kerkbestuur zitting hebben.
Ruiters te paard escorteren de zusters naar het klooster, waar
een grootse vendelhulde plaatsvindt. Vooral de vendelhulde laat
op de zusters een onuitwisbare indruk achter omdat ze dat nog
niet eerder hebben meegemaakt. |
|
1926 De autobusdienst "De Liemers" wordt opgericht waardoor Duiven een busverbinding krijgt met o.a. Arnhem, Westervoort en Zevenaar. In latere jaren wordt deze busdienst voortgezet door de firma Luc Hendriks en aan het begin van de tweede helft van de 20e eeuw komt deze in handen van de G.T.W. (Gelderse Tramwegen).
Trots voor de drie voertuigen vol passagiers staan v.l.n.r.
"Chef" Hendriks, Antoon Kok (van cafe de Unie), onbekend, Cremers
(geldschieter van het busbedrijf), Wenting, Nol van Swaay en Paul van Ee.
De chauffeurs van deze bussen zijn Luc Hendriks (uit Arnhem), Hent de Raef
(uit Babberich) en Joep Hetterscheit (uit Beek).
Buschauffeurs Baron Constant van Heeckeren van Brand(s)enburg uit
Zevenaar en Piet Driessen uit Duiven (midden 20e eeuw)
Bovenstaande foto is uit een tijd, waarin het er vaak gemoedelijk aan toe
gaat, getuige het feit dat de buschauffeurs de passagiers vaak ook
buiten de officiele haltplaatsen laten in- en uitstappen. Van chauffeur
Van Heeckeren gaat de anecdote dat deze eens is aangehouden voor een
verkeersovertreding. Wanneer de politieagent om zijn naam vraagt,
antwoordt hij: "Baron Constant van Heeckeren van Brandenburg". De
agent reageert vervolgens geirriteerd omdat hij veronderstelt in de maling
te zijn genomen met de term "Baron". Wanneer hij later op het rijbewijs
ziet inderdaad met een baron te maken te hebben, is deze zo sportief de
bekeuring voor de verkeersovertreding niet te geven.
Op bovenstaande foto van de Dorpsstraat in Duiven
komt Luc Hendriks, bijgeaamd "dikke Luc" net aanrijden met zijn
bus uit de richting Arnhem. Rechts op de foto is bierbrouwerij Otten
("de Star") nog net te zien.
1926 Watersnood in de Liemers als gevolg van een dijkdoorbraak in Pannerden.
In Pannerden staat alleen de hogergelegen boerderij van "Van Keulen" niet onder water. Op bepaalde plaatsen bereikt het water een hoogte van meer dan drie meter. Ook landelijk trekt de watersnood grote aandacht. Mariniers schieten de bevolking te hulp. Op 7 januari 1926 brengt koningin Wilhelmina een bezoek aan Pannerden om de situatie in ogenschouw te nemen. De bevolking van de Liemers is in het verleden vaak geconfronteerd met de gevolgen van hoog water. Andere hoogwaterjaren zijn 1882, 1883, 1906, 1914, 1920, 1930, 1946, 1948, 1952, 1955, 1957, 1865, 1966, 1970 en 1995. |
|
1926 Boerderij de Loohorst, die in 1905 door landbouwer H.B. Vuulink is gekocht, gelegen aan de Jochemstraat in Duiven, wordt bij een brand grotendeels in de as gelegd. Na de herbouw van de boerderij blijven leden van de familie Vuulink op de boerderij wonen totdat deze in 1997 wordt afgebroken om plaats te maken voor een bedrijventerrein aan de autoweg A12. De oudste vermelding van de Loohorst in Duiven dateert van 1449. .
1926 In september gaat het onderwijs in de nieuwe Mariaschool in Duiven van start. De school is gebouwd achter het klooster en is aanvankelijk drie-klassig. Korte tijd later komt er een kleuterklas bij, gevolgd door een naaiklas. Zuster Cecile heeft de 1e en 2e klas met 45 meisjes, zuster Cleta de 3e en 4e klas en zuster Loyola de 5e, 6e en 7e klas. Hoofd is zuster Loyola, die in 1933 wordt opgevolgd door zuster Cleta, die op haar beurt in 1946 wordt opgevolgd door zuster Jeanne-Louise. Laatstgenoemde wordt in 1951 benoemd tot hoofd van de te starten school voor voortgezet onderwijs (VGLO) in Duiven waarna haar voorgangster zuster Loyola weer hoofd van de Mariaschool wordt.
1928 Op
zondag 9 december 1928, zeven jaar na zijn pensionering, bieden
oud-leerlingen Petrus Geubbels (1848 - 1937) ter gelegenheid van
zijn 80e verjaardag een feestmaaltijd aan in Huize "De Bruyn" in
Arnhem. |
|
1929 Een van de zwaarste winters van de 20e eeuw; de hevige koude duurt van januari tot half maart. Er zijn vele meldingen van afgevroren oren en ledematen. Op 11 februari vriest in Steenderen een melkrijder tijdens zijn dagelijkse rit op zijn wagen dood. De problemen zijn overal groot, ook al door de veelal eenvoudige niet geisoleerde huizen, waardoor de snijdende vrieswind naar binnen waait. |
![]() |
Een beeld van de dichtgevroren Rijn bij Pannerden in 1929. Ook met auto's wordt over de Rijn gereden. |
1929 In Duiven wordt muziekvereniging St. Remigius, de voorloper van Liemers Harmonie Duiven, opgericht. Tijdens de Tweede Wereldoorlog wordt deze vereniging ontbonden om na de oorlog weer groots te herrijzen. |
Staand
v.l.n.r: Th. Kerkhof, A. Vuulink, B. Boss, P. Staring, A Gerritsen
G. Mulder, P. Staring, B. Kolks, H. Jansen, J. Brouwer |
1929 Op het terrein van het ziekenhuis in Zevenaar wordt het Maria paviljoen in gebruik genomen. Het is bestemd voor de verpleging van patienten met een besmettelijke ziekte. Deze patienten zijn afkomstig uit de gemeenten Zevenaar, Duiven, Westervoort, Herwen en Aerdt en Pannerden. Hiermee geven deze gemeenten uitvoering aan de in 1928 van kracht geworden Wet op de Besmettelijke Ziekten, waarin geregeld is dat alle gemeenten, alleen dan wel in samenwerking, dienen te beschikken over een barak voor de verpleging van besmettelijke zieken.
|
Voor het Maria paviljoen in Zevenaar bestaat gedurende de eerste jaren na de opening grote landelijke belangstelling, omdat het als model dient voor nieuw te bouwen inrichtingen. Het Maria paviljoen is de eerste inrichting in Nederland, waar het boxensysteem bij het verplegen van volwassen lijders aan besmettelijke ziekten consequent is doorgevoerd.
|
1929 De positieve
ontwikkelingen van de jaren twintig worden bijzonder wreed
verstoord door de beurskrach op 29 oktober: Het begin
van een wereldwijde crisis, die zijn weerga niet kent. |
|
1930 De 19-jarige Gerrit de Kinkelder wordt de
jongste koning uit de geschiedenis van de Duivense schutterij Onderling
Genoegen.
1930 De uit Arnhem afkomstige familie Driessen begint melkfabriek "De Volharding" te Duiven aan de huidige Van Dorth tot Medlerstraat. In het bedrijf wordt melk gepasteuriseerd en boter alsmede diverse soorten pap, waaronder gortepap en rijstepap, gemaakt. Men beschikt over een eigen minilaboratorium, waarin onder meer het vetgehalte van de melk wordt gemeten.
1930 De vereniging "Kevelaersche Processie de Lijmers" viert in oktober haar 60-jarig jubileum. De Utrechtse aartsbisschop J.H.G. Jansen zet met zijn komst naar de Liemers het jubileum luister bij. Maria-bedevaarten naar het Duitse Kevelaer zijn in deze tijd enorm populair onder de katholieken in de Liemers.
|
|
1931 Zondagavond 14 juni, het einde van een zeer warme zomerdag, treft het noodlot de familie Auping, van de bekende beddenfabrikant uit Deventer. Omstreeks 22.00 uur rijdt de auto van dhr. W.J.W. Auping, komende uit de richting Zevenaar juist voor Duiven met een te grote snelheid uit de bocht. De 22 jarige zoon Th. Auping, die achter het stuur zit, tracht te remmen maar de auto slipt en botst met de flank tegen een boom. De beide inzittenden vader en zoon Auping worden ernstig gewond naar het ziekenhuis in Zevenaar vervoerd, waar de zoon korte tijd later overlijdt.
1932 Omstreeks 1932 wordt de in zeer slechte staat verkerende rijksweg Zevenaar-Arnhem herschapen in een strakke basaltweg. In het centrum van het dorp Duiven moet over een grote lengte blauwe klei worden uitgegraven omdat deze te zacht is om er een weg op aan te leggen. De werkzaamheden worden verricht door de firma "N.V. De Geruischlooze" uit Heemstede.
Werkzaamheden aan rijksweg Zevenaar-Arnhem door arbeiders van wegenbouwmaatschappij "N.V. De Geruischlooze" uit Heemstede
1932 De in de Liemers immens populaire Zevenaarse arts Jan G. A Honig (1872 - 1958) wordt voorzitter van de Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter bevordering van de Geneeskunst (KNMG).
|
|
1933 De
gemeenteraad van Duiven spreekt zich vrijwel unaniem uit
tegen invoering van waterleiding. Het zal tot 1947 duren alvorens
Duiven besluit tot invoering van waterleiding.
1933 Dat ook in Duiven de wereldwijde crisis van de dertiger jaren toeslaat, blijkt ondermeer uit het feit dat in 1932 en 1933 geen festiviteiten van de plaatselijke schutterij plaatsvinden.
1934 In de gemeente Duiven gaat een zwemgelegenheid van start. In De Waay in Loo zijn kleedhokjes geplaatst waardoor Duiven over een heus natuurbad beschikt. Het initiatief hiertoe is in 1933 genomen door de heren J. de Kinkelder (Duiven), H. IJzermans (Loo), G. Lindeman (Groessen) en W. Nass (Groessen).
1934
Omstreeks deze tijd vindt het vervoer van zieken en gewonden
in onze omgeving plaats door de ambulance van Hent Palm uit Groessen.
In 1949 wordt dit vervoer overgenomen door de op de Zweekhorst
in Zevenaar wonende lanbouwer Bennie Aleven. |
![]() |
![]() |
1935 Halverwege de jaren dertig heeft de gemeente Duiven (Duiven, Groessen en Loo) 3800 inwoners en 33 winkels verdeeld over: 8 bakkers, 3 textielwinkels, 5 brandstoffenhandelaren, 7 rijwielhandelaren, 1 stoffeerderwinkel, 4 slagerijen met winkel en 5 overige winkels. Voor bijzondere aankopen moeten de inwoners naar Arnhem, Doetinchem of Emmerik.
1936 De Nederlandse Spoorwegen sluiten de stations in Duiven, Groessen en Westervoort.
![]() |
Station Duiven (foto omstreeks 1930) heeft als zodanig dienstgedaan van 1855 tot 1936. Van 1936 tot 1980 is het gebouw in gebruik geweest als woning. In 1980 is Duiven weer halteplaats voor treinen geworden. Het oude station is afgebroken en vervangen door een nieuw eenvoudig station. |
1937 Fanfare St. Remigius in Duiven krijgt een vaandel. De eerste vaandeldrager wordt Drikus Nijland. |
|
1937 In Duiven overlijdt op zondag 12 december op 89 jarige leeftijd Petrus Mathias Geubbels. Deze uit het Limburgse Arcen afkomstige onderwijzer is in 1891 de stichter geweest van het Instituut Geubbels in Duiven. Dit instituut, een alom geroemde kostschool voor jongens, heeft bestaan tot 1943. |
|
1938 Met de huisvesting is het in de eerste helft van de 20e eeuw ook in Liemerse gemeenten soms nog erg slecht gesteld, zoals blijkt uit ondermeer de Graafschap-Bode van 1938.
![]() Vergelijkbare toestanden kan men in de eerste helft van de 20e eeuw nog overal aantreffen.
|
|
1938 De legendarische priester-redenaar Henri de Greeve SJ (1892 - 1974) richt de "Bond zonder Naam" op om de naastenliefde te bevorderen. Voor zijn wekelijkse radio-uitzending het Lichtbaken genoemd op zaterdagavond blijven veel katholieken ook in Duiven graag thuis.
1939 Baron Sloet tot Everlo (1901 - 1993) wordt burgemeester van Duiven en blijft dit gedurende een periode van ruim een kwart eeuw. |
|
1939 In de nacht van 1 op 2 juni, na afloop van de feestelijkheden ter gelegenheid van de installatie van de nieuwe burgemeester van Duiven ontstaat in een plaatselijk cafe ruzie tussen enkele bezoekers. Daarbij wordt een schot gelost dat bij de 27 jarige B. Fonteyn uit Duiven in het onderlichaam komt. Het slachtoffer wordt naar het ziekenhuis in Zevenaar vervoerd waar hij enkele weken later overlijdt.
|
|
1939 Op zaterdag 24 en zondag 25 juni organiseert de Fanfare "St. Remigius" ter gelegenheid van haar tienjarig jubileum een groot nationaal muziekconcours op "De Vergert" te Duiven.
|
|
De rustige Dorpstraat
in Duiven juist voor de Tweede Wereldoolog
1940 Nacht 10 mei: Grote aantallen Duitse vliegtuigen komen over. Een onafzienbaar leger Duitse soldaten gaat via Zevenaar naar Westervoort. Na het opblazen van de Westervoortse brug ontstaat een file aan Duitse oorlogsvoertuigen van 20 km tot Emmerich.
|
Op vrijdag 10 mei wordt de Westervoortse brug in alle vroegte om 4.45 uur opgeblazen waardoor de Duitse invasie enige vertraging oploopt. |
1940 In de ochtend van 11 mei begint de slag om de Grebbeberg, die drie dagen duurt. De Grebbeberg is het toneel van hevige gevechten, tragiek en wanhoop. De Nederlandse offers zijn enorm. Bij de slag om de Grebbeberg sneuvelen tussen 11 en 14 mei ongeveer 425 Nederlandse soldaten; onder de gesneuvelden twee dienstplichtige soldaten uit de gemeente Duiven: Antonius Jeurissen (23 jr) en Franciscus Raasing (23 jr).
![]() |
Antonius
Jeurissen uit Duiven sneuvelt op 11 mei 1940 op 23
jarige leeftijd in de strijd tegen de Duitsers aan de
Grebbelinie. Zijn lichaam
wordt 5 juni 1940 gevonden in een ingestorte stelling in de
omgeving van boerderij Middelkoop ten zuiden van de weg
Rhenen - Wageningen. Hij is begraven op het ereveld (rij 7,
graf 47) in Rhenen (foto links).
|
![]() |
1940 Op dinsdag 14 mei lopen de bij de slag om de Grebbe gevangen genomen Nederlandse soldaten onder bewaking van gewapende Duitsers van Arnhem via de noodbrug over de IJssel en Duiven naar het station in Zevenaar, waar ze dodelijk vermoeid aankomen. De gevangenen krijgen eten en drinken van meelevende burgers. Op het station staat een locomotief met veewagens klaar om de krijgsgevangenen naar Bocholt te brengen, waar ze zes dagen onder erbarmelijke omstandigheden verblijven. Vervolgens gaan ze naar Neu Brandenburg bij Berlijn, waar ze tewerk worden gesteld. Enige weken later worden ze niet langer meer als gevangenen gezien en keren per trein terug naar Nederland. |
![]() |
1940 Na een schokkende eerste oorlogsweek neemt het leven ook in Duiven weer zijn gewone loop en worden de tegen de Duitsers gemaakte wegversperringen opgeruimd. Op donderdag 23 mei richt burgemeester Sloet tot Everlo zich in een toespraak tot de inwoners van de gemeente waarin hij zijn bewondering uitspreekt voor de waardige en rustige wijze waarop de burgers op de recente gebeurtenissen hebben gereageerd en dat van enige wanorde geen sprake is geweest.
|
|
1941 Het departement van Landbouw en Visserij legt de ruilverkaveling in het Duivense Broek van bovenaf op. De voorvechter van deze ruilverkaveling Ir.H.Verheij, directeur van de Didamse Land- en Tuinbouwschool, krijgt veel kritiek van de plaatselijke boeren. Wanneer de ruilverkaveling is gerealiseerd, verdwijnt de kritiek echter als sneeuw voor de zon. De herverkaveling leidt tot een betere waterhuishouding, betere bereikbaarheid van het land en verbetering van de grondkwaliteit.
1942 Ook in Duiven gaan de inwoners gebukt onder de koudste winter sedert 1789. De periode 18-27 januari 1942 is de koudste periode van tien dagen in de 20e eeuw. In de nacht van 26 op 27 januari worden minima gemeten van ongeveer -25 graden C. Mensen doen er alles aan om de kachels brandend te houden. De koude blijft tot in de derde week van maart.
1942 Op
zaterdag 4 april 1942 overlijdt in Ooy bij Zevenaar op
65-jarige leeftijd Anna
Wilhelmina Jurrius (1876 - 1942), over-
overgrootmoeder van Sam, Simon en Sjef van Keulen.
. |
|
. |
|
![]() |
1944 Dinsdag 5
september is "dolle dinsdag". Bij station Duiven wordt een
trein met zeven tankwagons met benzine in brand geschoten.
Begin september worden grote aantallen terugtrekkende Duitsers
opgejaagd door de bliksemsuccessen van Amerikanen, Engelsen en
Canadezen, maar eind september is er weer de terugkeer van geregelde
Duitse troepen.
![]() |
In paniek terugtrekkende Duitsers op dinsdag 5 september 1944: Dolle dinsdag. Het zal echter nog tot 3 april 1945 duren voordat voor de inwoners van Duiven de oorlog echt voorbij is. |
1944 Dat de
oorlog in alle hevigheid woedt en ook bij de vijand
onvoorstelbaar trieste menselijke aspecten kent, wordt voor de
inwoners van Duiven duidelijk wanneer op dinsdagochtend
19 september elf geneuvelde Duitse soldaten op een
noodbegraafplaats, die in allerijl in de boomgaard van Van Huet
bij cafe Halfwegen is ingericht, worden begraven. In de dagen
daarna worden daar nog tientallen Duitse gesneuvelden begraven.
|
![]() |
1944 Op dinsdag 19 september wordt een aantal Duitse vliegtuigen boven de omgeving van Duiven, Groessen en Loo aangevallen door Engelse jagers, waarbij zes Duitse vliegtuigen worden uitgeschakeld. Twee Groessense jongens, de broers Piet en Jan Meuwsen, 17 en 23 jaar, die hulp willen bieden bij een neergestort toestel worden door gefrustreerde Duitse SS-soldaten gefusilleerd. Alvorens de jongens worden doodgeschoten, worden ze gedwongen om in de uiterwaarden zelf hun graf te graven. De verslagenheid en woede zijn groot.
Aanvulling ontvangen van Arnoldus Bosman uit Groessen (januari 2012): Bovenstaande heeft zich afgespeeld in Groessen, omgeving Vossendel achter de dijk. Arnoldus Bosman is er bij geweest tot de broers een andere kant zijn opgerend nadat het Duitse alarm afging. Arnoldus heeft de broers daarna niet meer gezien.
![]() |
|
1944 Op zaterdag 7 oktober 1944 worden de Duivense molen aan de Eltenseweg, die in 1804 in opdracht van molenaar Van der Grinten is gebouwd, verwoest (opgeblazen). |
|
1944 Op zaterdag 17 november is de situatie zo dreigend dat de inwoners van Duiven moeten evacueren. In april 1945 zullen ze terugkeren in een leeggeroofd en troosteloos Duiven.
1945 Op dinsdag 3 april verlaten de Duitsers in een snelle run Westervoort, Duiven, Didam, Huissen, Zevenaar en Pannerden. Voor deze plaatsen is een eind gekomen aan een bezettingsperiode met ontstellend veel slachtoffers en grote materiele schade.
1945 De hulp aan zwaar getroffen Liemerse gemeenten blijft achter zeker gelet op de immense schade die ze geleden hebben door oorlogsgeweld en vernielzucht van Duitse soldaten. Onder leiding van de burgemeester van Duiven W.J.A.F.R van den Clooster, baron Sloet tot Everlo, wordt daarom in juli de stichting "De Lijmers" opgericht. De gemeentebesturen van Zevenaar, Westervoort, Duiven en Pannerden bundelen in deze stichting de krachten ten einde hun belangen bij overheid en hulpinstanties kracht bij te zetten.
1945 Op 15 september wordt in Duiven voetbalvereniging D.V.V. opgericht. De eerste wedstrijden worden gespeeld op het weiland van boerderij Eltingerhof van Gerrit Jansen. Later verhuist men naar de Droostraat. |
|
1946 Op dinsdag 5 november vindt een driejarig jongetje in Duiven een hoeveelheid buskruit. Hij brengt het naar het hondenhok en steekt het met een lucifer in brand. De aansnellende buren zien het jongetje geheel in vlammen staan. Kort na aankomst in het ziekenhuis in Zevenaar overlijdt het knulletje.
1947 Met 86 vorstdagen is 1947 de strengste winter van de 20e eeuw. Sinds mensenheugenis veroorzaken koude winters grote problemen. De snijdende vrieswind waait door de eenvoudige niet geisoleerde woningen. Andere zeer koude winters sedert 1870 zijn 1871, 1880, 1891, 1929, 1940, 1942, 1956 en 1963 geweest.
1947 Uit het
landbouwkundig rapport over de Liemers blijkt dat de
gemiddelde grootte van een boerenbedrijf in Angerlo 14 ha., in Didam 7
ha., in Duiven 12 ha., in Herwen en Aerdt 15 ha., in Pannerden
16 ha., in Wehl 7 ha., in Westervoort 9 ha. en in Zevenaar 8 ha.
bedraagt.
Het binnenhalen van de oogst in Pannerden op de Kijfwaard met de
steenfabriek op de achtergrond
1947 Op 5 november passeert ten kantore van
notaris Th. B. Kampschreur in Zevenaar de oprichtingsakte van de N.V.
Stoomzuivelfabriek De Liemers. De fabriek aan de Zevenaarse
Molenstraat die vanaf 1898 in Duits bezit was en na de oorlog in
beslag werd genomen door de Staat der Nederlanden, wordt eigendom van
Duivense-, Groessense- en Zevenaarse
melkveehouders.
1948 Op dinsdag 8 juni bezoekt prins Bernhard de Liemers. De officiele ontvangst vindt plaats in Westervoort maar het belangrijkste deel van de dag is in Didam, waar in het gemeentehuis meerdere inleidingen plaatsvinden over diverse aspecten van de Liemers. In Zevenaar bezoekt de prins het sanatorium. Op het schoolplein van de jongensschool in Duiven brengen de schutters met het vendelzwaaien een groet aan de prins.
|
|
1948 In het verre Indie sneuvelt op zaterdag 30 oktober 1948, twee dagen na zijn 23e verjaardag de dienstplichtige soldaat Wim F. B. Nijsen uit de gemeente Duiven. Naast Wim Nijsen zijn er nog twee soldaten uit de gemeente Duiven die tijdens de politionele acties in Indie sneuvelen. Het zijn Theo Goris, die op 18 mei 1947 op 21 jarige leeftijd overlijdt en Willy Wolters die op 6 september 1949 op 24 jarige leeftijd sneuvelt.
|
|
1948 In Duiven wordt schutterij het Gilde Sint Remigius opgericht.
|
|
1948
Op initiatief van Leo Kok wordt buurtvereniging "De
Woerd" opgericht. De buurtvereniging komt voort uit de R.K.
processie, die in Duiven jaarlijks tijdens de kermis
plaatsvindt. Van de contributie voor de vereniging worden
versieringen gekocht voor de processie.
|
|
1949 In de jaren na de Tweede Wereldoorlog moeten veel Nederlandse dienstplichtigen, ook uit Duiven, naar het verre Nederlands Indie, waar de ontberingen en risiko's immens zijn. Meer dan zesduizend (!) Nederlandse militairen, waaronder dienstplichtigen uit de gemeente Duiven, komen in het verre Indie onder erbarmelijke omstandigheden om het leven. In 1949 organiseert de fanfare Sint Remigius (nu geheten: Liemers Harmonie Duiven) een initiatief om onder de plaatselijke bevolking geld op te halen, waarmee pakketjes met onder andere sigaretten, snoep en koeken naar "onze jongens" in het verre Indie kunnen worden gestuurd.
Fanfare Sint
Remigius zamelt geld in bestemd voor de aanschaf van
voedselpaketten voor soldaten in Nederlands Indie
1949 Op dinsdag 6 september 1949 sneuvelt in Indie de dienstplichtige soldaat Willy Wolters (1925 - 1949) uit Duiven. Willy behoort tot de vele dienstplichtige jongens, die daartoe gedwongen door "Den Haag" in 1946 en 1947 naar het verre Indie moeten. Op 27 december 1949 draagt Nederland de soevereiniteit van de kolonie over aan de Republiek Indonesie en worden de Nederlandse militairen gerepatrieerd. Meer dan drieduizend(!) jongens blijven op erevelden achter; onder hen de 24-jarige Willy Wolters.
1950 Uit dankbaarheid voor het welslagen van de ruilverkaveling in het Duivense Broek wordt een Calvariegroep opgericht. Op zondagmiddag 8 januari 1950 trekt een lange processie vanaf de R.K kerk naar de Broekstraat in Duiven, waar pastoor M.P. van Schaik de Calvariegroep plechtig inzegent. Het motto van zijn feestrede: "Duiven blijft Christus trouw".
|
![]() Ontwerper en vervaardiger van dit monument: Gerard Lissen. Initiatiefnemer: Th. Snelder, secretaris afdeling Duiven van de ABTB |
1951 Op woensdag 3 oktober vindt de eerste landelijke TV-uitzending plaats. De N.T.S. (Nederlandse Televisie Stichting, voorloper van de N.O.S.) begint met 3 zenduren per week; in 1959 is dit al 15 uren per week. Wie beginjaren vijftig in het bezit is van een T.V. krijgt 's avonds de buurt op bezoek: Op woensdagmiddag en zaterdagmiddag is er van 17.00 tot 17.30 uur een uitzending voor kinderen met o.a. Pipo de clown. |
![]() |
Ook Christiaan Polman (1878 - 1954), over-overgrootvader van Sam, Simon en Sjef van Keulen is vol verwondering nadat hij voor het eerst een televisie-uitzending heeft gezien. Ik herinner me nog goed dat hij daarover sprak. |
1951 De maar liefst 58 (!) Duitse soldaten, die vooral tijdens de laatste oorlogsmaanden in de omgeving van Duiven zijn gesneuveld en begraven liggen op de algemene begraafplaats aan de Van Dorth tot Medlerstraat worden overgebracht naar de Duitse militaire begraafplaats te Ysselsteuyn in de gemeente Venray.
1952 Op 20 juni overlijdt in Zevenaar Jan (Johannes) W. van Keulen (in de Duivense Ploenstraat opgegroeid), de over-overgrootvader van Sam, Simon en Sjef van Keulen, op 76-jarige leeftijd.
|
Jan W. van Keulen wordt op 4 april 1876 in Duiven geboren. Nog voor zijn tweede verjaardag overlijdt zijn vader. Zijn moeder Betje de Wit, die als zeer lief wordt omschreven, hertrouwt in Duiven met Frans Aleven. Jan groeit op in het gezin Aleven maar nog voor zijn elfde verjaardag overlijdt ook zijn moeder. Op 27-jarige leeftijd trouwt Jan van Keulen met Anna W. Jurrius. Jan en Anna zijn in hun jeugd buurkinderen; ze wonen tegenover elkaar in de Ploenstraat in Duiven. Na hun huwelijk gaan zij wonen op een boerderij in Pannerden, waar zij samen 11 kinderen krijgen, waarvan er twee op zeer jonge leeftijd overlijden. De boerderij in Pannerden heeft door haar ligging regelmatig problemen met hoog water; daarom verhuist de familie in 1927 naar een boerderij aan de Pannerdenseweg in Oud-Zevenaar. Ik herinner me Jan van Keulen als een erg vriendelijke en lieve opa. |
1953 In de tweede helft van de twintigste eeuw verandert er ook in Duiven op boerenbedrijven veel. In snel tempo worden landarbeiders, boerenknechten en trekdieren vervangen door machines. Het trekpaard verdwijnt uit het straatbeeld. Veel werk gaat verricht worden door loonbedrijven.
|
|
1953
De IJssellinie, een
reactie van de NAVO op de Russische dreiging
ten tijde van de koude oorlog, is operationeel
en blijft dit tot 1964. Deze linie, die in de
beginjaren vijftig is aangelegd, omvat een
complex aan stuwen, die het mogelijk maakt om
het bij Lobith binnenkomende Rijnwater door de
IJssel naar het IJsselmeer te laten
stromen waardoor een groot gebied waaronder
vrijwel de gehele Liemers, en dus ook Duiven,
onder water komt te staan. Op deze manier moet
een eventuele invasie van het Russische leger
worden bemoeilijkt. Gelukkig is de IJssellinie
nooit in gebruik gesteld. |
![]() |
|
1954 Dat opvattingen halverwege de twintigste eeuw aan het veranderen zijn, blijkt wanneer in 1954 op de katholieke Remigiusschool in Duiven ook meisjes toegelaten worden. In hetzelfde jaar gaat de heer Beerling na vele decennia hoofdmeester te zijn geweest met pensioen. Bijzonder is dat zowel aan het begin als aan het eind van zijn loopbaan de school gemengd is geweest. Beerling wordt opgevold door meester Van Gemert, die op zijn beurt in 1972 wordt gevolgd door meester Th. Scholten.
1955 Op 8 juni 1955 wordt de legendarische Wim Vonk gemeente-huisarts in Duiven. Hij zal dit 35 jaar blijven tot 8 juni 1990.
|
|
1955 In de jaren vijftig worden de vertrouwde trekpaarden vervangen door landbouwtrekkers. Sinds mensenheugenis hebben paarden het zwaarste werk gedaan maar dat wordt nu ook in Duiven geschiedenis.
1956
De internationale
spoorverbinding Arnhem - Duiven - Zevenaar -
Emmerich - Oberhausen, die aan de Liemers een
economische impuls heeft gegeven, bestaat honderd jaar.
In de periode 1856 tot 1936 is Duiven
halteplaats voor de treinen.
|
|
1957 Dr. A. Gerver,
directeur-geneesheer van het streeksanatorium in Zevenaar
moet om gezondheidsredenen (M.S.) zijn werk neerleggen. Gedurende
meer dan twintig jaar (1936 - 1957) heeft hij onder veelal
uiterst moeilijke omstandigheden van vaak bittere armoede en
oorlogsellende zijn werk als longarts moeten verrichten in een
tijd waarin ook in Duiven tuberculose (tbc) een zeer
gevreesde ziekte is.
Dr. A.J. Gerver (1903 -
1962) met een assisterende zuster tijdens het aanleggen van
een pneumotharax (stilleggen van een long) bij een
tuberculosepatient (foto ontvangen van: mevr. I.
Konersmann-Gerver).
Dr. Gerver heeft het sanatorium ondermeer geleid gedurende de
moeilijke oorlogsjaren waarin hij zelf tweemaal door de Duitsers
gevangen is genomen. Direct na de oorlog heeft hij bij
gebrek aan artsen enige tijd alleen voor de medische behandeling
van tweehonderd patienten gestaan.
1957 Op vrijdag 3 mei 1957 wordt de 5.000e
inwoner van de gemeente Duiven, waartoe ook Groessen en
Loo behoren, ingeschreven. Het is Charlotte Vonk, die bij de
burgerlijke stand wordt aangegeven door haar vader huisarts W.
Vonk, in aanwezigheid van burgemeester W. van den Clooster baron
Sloet tot Everlo, de wethouders W. Derksen en G. Lukassen,
gemeentearchitect C. Jansen en gemeentesecretaris H. Wouters van
den Oudenweyer. Elf jaar eerder, in 1946, was de 4.000e inwoner
ingeschreven.
Beelden van Duiven ten tijde van de inschrijving van de
5.000e inwoner
1958 De dorpskern van Duiven wordt aangesloten op waterleiding. Ter vergelijking: Westervoort krijgt in 1952 water, Spijk in 1953, Angerlo in 1954, Groessen in 1954, Loo in 1954, Pannerden in 1954, Wehl in 1958, Aerdt in 1961 en Herwen in 1961.
1959 Het dorp Duiven telt 2.200 inwoners; nauwelijks meer dan Groessen waar 2.000 mensen wonen.
|
|
1960 Op 1
januari telt de gemeente Duiven 5.211 inwoners.
1960
De
gemeente Duiven koopt het landgoed Magerhorst aan
de Ploenstraat van de familie Van Rijckevorsel omdat men
de grond nodig heeft voor de realisatie van
uitbreidingsplannen. Aanvankelijk is het plan om daarvoor
ook het huis Magerhorst af te breken maar gelukkig gaat
dit niet door en in 1967 verkoopt men het huis aan het
echtpaar Boogaarts-Sniedt, die het restaureert om er in te
gaan wonen.
|
|
1961 De A12 tussen Arnhem en Emmerich is (in fasen) gereed gekomen. Het traject Arnhem - Zevenaar wordt op 8 maart 1961 opengesteld. Tot die tijd moet het drukke interlokale en internationale verkeer door het dorpscentrum van Duiven.
1963 In de Helhoek te Groessen vestigt zich, vooruitlopend op de in latere jaren grootscheepse bedrijfsvestigingen in de gemeente Duiven, het Unilever-Laboratorium. Twee jaar later in 1965 wordt het officieel geopend door Barend Biesheuvel, minister van Landbouw. Unilever wordt voor de gemeente Duiven een belangrijke werkgever waar in de jaren zeventig tweehonderd mensen werkzaam zijn. Helaas sluit het Unilever-Laboratorium in 1980.
1964 De ontdekking van het Groningse aardgas in Slochteren in 1959 veroorzaakt in de jaren zestig ook ingrijpende gevolgen voor de energievoorziening in de Liemers, waardoor kolenkachels ook in Duiven nu snel tot het verleden behoren.
![]() |
Minister Andriessen brengt op 9 juli 1964 een werkbezoek aan het Zevenaarse / Duivense Broek, waar op dat moment een belangrijke aardgasleiding wordt aangelegd. |
1965 In Zevenaar overlijdt op dinsdag 16 februari Jozef Th. Gerrits (1890-1965). De uit Duiven afkomstige Gerrits was van 1921 tot 1956, schoolhoofd van de (M)ULO-school in Zevenaar, in een periode waarin deze school door leerlingen uit de wijde omgeving (ook Duiven, Groessen en Loo) werd bezocht. Gerrits befaamd om zijn imposante voorkomen gaat de geschiedenis in als een onderwijzer van de oude stempel: streng maar rechtvaardig. In zijn vrije tijd was hij een verdienstelijk kunstschilder.
|
|
1965
Het vervoersbedrijf G.T.W. (Gelderse Tramwegen) neemt het
autobusbedrijf van Luc Hendriks te Zevenaar over.
Vele decennia hebben de bussen van Luc Hendriks het
busvervoer tussen Zevenaar, Groessen, Loo, Duiven,
Westervoort en Arnhem onderhouden. |
![]() Luc Hendriks en zijn zoon Jan voor een van zijn autobussen, achter het stuur Constant van Heeckeren (oktober, 1949) |
1966 Op woensdag 18 mei wordt de geelektrificeerde spoorverbinding tussen Emmerich en Arnhem officieel in gebruik genomen. Dit baanvak is tot dan het enige deel in het traject Bazel - Amsterdam dat niet voorzien is van elektrische bovenleiding.
|
|
1966
Op zaterdag 5 november vindt de installatie
plaats van J.A.G. Kemme als burgemeester van Duiven.
Hierbij is prominent aanwezig een van zijn voorgangers de
97-jarige baron van Dorth tot Medler (1869 - 1973), die van
1898 tot 1940 burgemeester van Duiven is geweest. De baron
memoreert er tijdens de installatie aan dat Duiven in 1898 bij
zijn komst 2500 inwoners telde en nu 8.500. Ook Kemme blijft
lang als burgemeester van Duiven in functie tot 1989.
1969
Baron van Dorth tot Medler (1869-1973) viert op dinsdag 27
mei in goede gezondheid in zijn villa Welleveld in Duiven
zijn honderdste verjaardag. Van 1898 tot zijn pensionering
in 1939 op 70-jarige leeftijd was hij burgemeester van Duiven.
In 1903 nam de baron het initiatief om de Boerenleenbank
in Duiven op te richten en bleef daar tot 1963, hij was
toen 94 jaar, leiding aan geven.
|
|
1970 In
Groessen wordt gemaal Kandia in bedrijf gesteld. Het
zorgt ervoor dat wateroverlast in een gebied van 10.000 hectare,
waaronder de gemeente Duiven, eindelijk tot het verleden
behoort.
1970 Op 1 januari telt de gemeente Duiven
7232 inwoners.
1972 In het begin van de jaren zeventig wordt het dagelijkse transport van melk in melkbussen van de Duivense boerderijen naar de Zevenaarse melkfabriek vervangen door de rijdende melkontvangst, waarbij gebruik wordt gemaakt van vrachtwagens met gekoelde melktanks en apparatuur voor het leegzuigen van de koeltanks op de boerderijen.
|
|
1973 Op 104-jarige leeftijd overlijdt de legendarische Zeno van Dorth tot Medler (1869 - 1973). Hij was meer dan veertig jaar, van 1898 tot 1939, burgemeester van de gemeente van Duiven. Verder was hij zestig(!) jaar, van 1903 tot 1963, directeur van de plaatselijke Boerenleenbank en vanaf 1898 tot zijn dood erevoorzitter van de schutterij. |
|
1974
In
Duiven wordt de nieuwe Remigiusschool, bij de Droo, in
gebruik genomen. De gedenksteen, die in 1882 door burgemeester
Libourel in de oude school is geplaatst, wordt in de nieuwe school
ingemetseld naast een nieuwe gedenksteen. De nieuwe school heeft
zeven lokalen voor de lagere school en drie voor het
kleuteronderwijs. Enkele jaren later in 1975 worden vier lokalen
voor de lagere school bijgebouwd en in 1977 komt er nog 1 lokaal bij
voor de lagere school en twee voor de kleuterschool.
1974 In Duiven gaat de MAVO-school van start. Er is 1 brugklas met 23 leerlingen. Naast de directeur, de heer Van Klaveren, zijn er zeven part-time leerkrachten. De school is gehuisvest in de voormalige lagere school, Schoolstraat 9, maar reeds na enkele jaren is dit schoolgebouw veel te klein.
1974
De aan het einde van de 17e eeuw
gebouwde boerderij van de familie Kok,
Woerdstraat 31, op het kruispunt Ploenstraat -
Woerdstraat - Broekstraat wordt met de grond gelijk
gemaakt.
1975 Begin januari besluit het bisdom Utrecht om pastor Gerard Huisman niet te benoemen tot pastor en catecheet binnen de R.K. parochies van Westervoort, Duiven, Groessen en Loo omdat de 28-jarige pastor een relatie heeft met een niet - katholiek meisje.
1976
In 1976 is het exact een eeuw geleden dat Jan van
Keulen (1876-1952) en Anna Jurrius (1876-1942),
over-overgrootouders van Sam, Simon en Sjef van Keulen,
zijn geboren. |
|
1980 Na een onderbreking van 54 jaar wordt Duiven weer halteplaats voor treinen op het traject Arnhem-Zevenaar-Doetinchem-Winterswijk v.v.
|
Op 31 mei 1980 wordt Duiven weer halteplaats voor treinen. Links het station Duiven omstreeks 1980 Rechts het station Duiven omstreeks 1930 |
|
1981
De
gemeente Duiven wordt samen met Westervoort aangewezen als
groeikern. Voor Duiven heeft dit tot gevolg dat in de
periode van 1987 tot 1994 ongeveer 4.200 woningen worden gebouwd
vooral in het gebied Duiven-West, Duiven-Zuid en Lommerweide.
Vanaf 1994 heeft Duiven geen groeikerntaak meer waardoor vanaf die
datum jaarlijks slechts een honderdtal woningen wordt gebouwd.
1983 Het
Zweedse woonwarenhuis IKEA opent in Nieuwgraaf bij Duiven
haar poorten voor het winkelend publiek.
1984 Het processieverbod wordt uit de Nederlandse grondwet geschrapt. In Duiven, Oud-Zevenaar, Groessen en Loo vinden nog de jaarlijkse sacramentsprocessies plaats; dat is zeer bijzonder omdat in de tijd van de reformatie (1520 - 1600) de katholieken in Nederland hun geloof niet in het openbaar mochten belijden, laat staan een processie houden. Het overgrote deel van de Liemers hoorde toen echter niet bij Nederland, maar bij het Hertogdom Kleef dat wel godsdienstvrijheid kende. Toen in 1816 de Liemers bij Nederland kwam, werden de processies 'gedoogd' mits zij ieder jaar werden gehouden. In Duiven vindt sinds mensenheugenis de jaarlijkse processie plaats op de laatste zondag van augustus. Het is dan processie-zondag en tevens kermis.
![]() |
||
|
Processie
Oud-Zevenaar, 22 juni 2008 |
1986 De broers Wim en Wiro van Heugten uit Duiven en Deurne brengen in februari 1986 een uiterst informatief boek uit over het Land van Kleef, een gebied waar de Kleefse enclaves in de Liemers, waartoe Zevenaar, Duiven en Wehl behoorden, eeuwenlang verbonden zijn geweest.
|
|
1986 Op 18 december wordt de Makro-vestiging in Duiven in brand gestoken. De schade bedraagt vele miljoenen. De brandstichting is geschied door een terreurgroep, die eist dat de Steenkolen Handels Vereniging (S.H.V.) waartoe Makro behoort zich terugtrekt uit Zuid-Afrika.
|
|
1988 Eind mei 1988 verschijnt KONTAKT weekblad voor Duiven en Groessen voor de allerlaatste keer. Gedurende een periode van bijna 20 jaar was het een begrip voor de inwoners van Duiven en Groessen.
|
|
1988 Op zondag 28 juli wordt het wegrestaurant van McDonald's in Nieuwgraaf bij Duiven geopend op de plaats waar voorheen de boerderij Driegaarden van Frans Goris stond.
|
1989 Na vanaf 1966 burgemeester van de gemeente Duiven te zijn geweest wordt Johannes A.G. Kemme (1929 - 1996) opgevolgd door A. (Fons) B.G. Lichtenberg. |
|
1990 Op 1 januari telt de gemeente Duiven 14.801 inwoners. Tien jaar later bedraagt dit aantal meer dan 25.000.
1992 De Zevenaarse sigarettenfabriek Turmac (Turkish Macedonian Tobacco Compagny) wordt onderdeel van Rothmans International, later B.A.T. (British-American Tobacco). Vanaf 1920 is de Turmac een van de belangrijkste werkgevers in de Liemers, ook veel inwoners van Duiven zowel vrouwen als mannen hebben hier hun brood verdiend. In 2008 wordt de vestiging in Zevenaar op last van het hoofdkantoor van B.A.T. in Londen gesloten.
|
![]() Turmac aan de Zevenaarse Kerkstraat, jaren dertig 20e eeuw |
1993 Kunstenaar Gerard Swaenepoel maakt de schitterende glasgravure "Oud-Duiven" met ondermeer bierbrouwerij "De Star", het oude station, de Duivense molen en de "Magerhorst". |
|
1995 Uit
een fusie van de Mavoschool "de IJsselborgh" in Duiven en de Andreas
Scholengemeenschap in Zevenaar ontstaat het Candea College in
Duiven. De naam "Candea" is afgeleid van "Candia", een
eilandje in de Oude Rijn bij Loo.
1996 De Duivense schutterij Onderling Genoegen, opgericht op 26 juli 1896 op initiatief van W. Peters (1840 - 1925), wordt ter gelegenheid van haar honderdjarig bestaan onderscheiden met de Koninklijke eremedaille.
|
![]() |
1997
Boerderij de Loohorst van de familie Vuulink, gelegen aan de
Jochemstraat in Duiven, wordt afgebroken om plaats te maken
voor een bedrijventerrein aan de autoweg A12. De oudste vermelding
van de Loohorst in Duiven dateert van meer dan vijf eeuwen eerder:
1449.
1998 Uit archeologische opgravingen
blijkt dat Duiven in de vroege Middeleeuwen een
belangrijke nederzetting moet zijn geweest.
1999 De eerste fase van een groot
restauratieplan van de Remigiuskerk in Duiven wordt
utgevoerd. De volledige renovatie en herinrichting van de kerk is
op 20 februari 2005 voltooid.
2001 Op 1 januari telt de gemeente Duiven
25.751 inwoners. Een halve eeuw eerder bedroeg dit ongeveer
4.500.
2003
Op woensdag 30 april 2003 is
het exact een eeuw geleden dat in Duiven Jan van
Keulen (1876-1952) en Anna Jurrius (1876-1942),
over-overgrootouders van Sam, Simon en Sjef van
Keulen, zijn getrouwd. |
|
2003 Op zaterdag 20 september 2003 wordt aan de Rijksweg in Duiven het Indie-monument onthuld. Het is een postuum eerbetoon aan de Duivenaren, die door oorlogsgeweld in Nederlands-Indie zijn omgekomen. Het zijn: Theo Goris (1925 - 1947), Wim Nijsen (1925 - 1948) en Willy Wolters (1925 - 1949).
|
|
2004 Op vrijdagmiddag 2 januari wordt de Lijmers opgeschrikt door een lafhartige moord. De 56-jarige eigenaar van het eeuwenoude Montferland in Zeddam, Henk Zinger, wordt tijdens een brute overval door messteken gedood. De 33-jarige dader, afkomstig uit Havelte, wordt enige maanden later veroordeeld tot 7 jaar gevangenisstraf en tbs.
|
|
2008 Een felle uitslaande brand verwoest op zaterdagavond 18 oktober de monumentale boerderij Poeldijk aan de Ploenstraat in Duiven. Voorouders en familieleden Jurrius - Van Keulen hebben deze boerderij (uit 1625) in de 19e en 20e eeuw vele decennia bewoond (zie voor meer informatie de Tijdsbalk met jaartal 1625). De boerderij was het ouderlijk huis van Anna Wilhelmina (van Keulen -) Jurrius, over-overgrootmoeder van Sam, Simon en Sjef van Keulen.
![]() |
Poeldijk De brand wordt op 18 oktober 2008 bestreden door de brandweerkorpsen van Duiven, Arnhem en Zevenaar. Alleen de buitenmuren, een schoorsteen en een schuur resteren na de verwoestende brand. De huidige eigenaar / bewoner van
Poeldijk, de oud-huisarts Biermans, heeft het initiatief
opgepakt om de verwoeste boerderij weer zo snel als
mogelijk in ere te herstellen. Hij hoopt dat deze herbouw
reeds eind 2009 verwezenlijkt zal zijn. |
2009 Ouders van drugskinderen uit de gemeente Duiven ontvangen van burgemeester Zomerdijk een persoonlijke waarschuwing als hun kroost op straat met drugs wordt betrapt. De bijna vierhonderd jaar oude lijfspreuk " 't kan verkeren" (het kan veranderen) van de schrijver Bredero is daarmee ook op Duiven van toepassing. |
|
2010 De in 2008 door brand grotendeels verwoeste boerderij Poeldijk aan de Ploenstraat in Duiven is na een grote restauratie volledig terug in haar oude glorie. |
|
|
|
2011 Op
zaterdag 12 februari overlijdt op 26-jarige leeftijd Jasper W.
van Keulen (1984 - 2011), zoon van de uit Zevenaar afkomstige
Haagse huisarts Will van Keulen ten gevolge van een noodlottig
verkeersongeval in Milaan. Jasper is een uitzonderlijk talent:
op 23 jarige leeftijd is hij arts waarna hij zich specialiseert
tot vaatchirurg. In het kader van zijn aanstaande promotie
vertoeft Jasper tijdelijk in het buitenland als het tragische
ongeluk hem overkomt. Zijn gedrevenheid, gepaard met empathie,
tomeloze energie en intelligentie hebben zijn leven gekenmerkt.
Tegelijkertijd was hij bezig om in een welhaast logaritmische
versnelling de wereld te verkennen.
Jasper is de achterkleinzoon van Johannes W. van Keulen (1876 -
1952), die als kind opgroeide in de Ploenstraat op de
Hagemanshof in Duiven.
|
|
2012 In Duiven wordt een handtekeningenactie gestart voor een extra spoor op het traject Arnhem - Doetinchem. Op het station Duiven doen zich met name in de ochtendspits "Japanse" toestanden voor. |
|
2012 Op vrijdag 16 maart promoveert J. W. van Keulen (1984-2011) postuum tot doctor aan de Universiteit van Utrecht. Het is een waardering voor zijn wetenschappelijke prestaties. Jasper is een achterkleinzoon van J.W. van Keulen (1877-1952) en zijn vrouw Anna Jurrius (1876-1942), die beiden aan het eind van de 19e eeuw opgroeiden in de Ploenstraat in Duiven.
|
|
2012 Op de plaats van het oude Thuvine aan de Thuvineweg 100 in Duiven verrijst een nieuw woonzorgcentrum.
![]() Huize Thuvine in Duiven, jaren zeventig 20e eeuw |
![]() Woonzorgcentrum Thuvine in Duiven (2012) |
2012 Op donderdagochtend 30 mei brengen koning Willem Alexander en koningin Maxima een kort bezoek aan Duiven. In ongeveer een half uur maakt het koninklijk paar kennis met Duiven en de Liemers. Tijdens het bezoek domineert folklore.
|
|
2013 In de eerste decennia van de 21e eeuw raakt ook in de Liemers de beleving van de christelijke religie steeds meer op de achtergrond en voor velen zelfs in de vergetelheid. Vele eeuwen lang heeft de georganiseerde christelijke religie een centrale plaats ingenomen in het leven en werken van onze voorouders en heeft zij een krachtige stempel gedrukt op hun cultuur. Voor velen was het geloof in God een enorme troost bij tegenslagen (overstromingen, (infectie)ziekten, (kinder)sterfte, plunderingen, honger, uitbuiting, armoede, droogte, verzengende hitte, intense koude etc.), waar veel van onze voorouders bij voortduring mee te maken hebben gehad. Inmiddels is dit geloof bij velen verdwenen en is de godsdienstige ongeletterdheid en ongeinteresseerdheid sterk toegenomen. Een sterk geloof in een leven na het aardse leven is nog slechts bij een klein deel van de protestanten en katholieken aanwezig. Anders is dit bij het snel toenemend aantal moslims, die vanaf de jaren tachtig van de 20e eeuw in de Liemers eigen geloofsgemeenschappen hebben gevormd zoals de Turkse geloofsgemeenschap voor Zevenaar, Didam en Duiven, die in 2013 haar Mevlana moskee in gebruik neemt.
2013 Op Hemelvaartsdag 9 mei wordt de Duivense voetbalvereniging D.V.V. (Door Vriendschap Vooruit) na een overwinning op Jonge Kracht uit Huissen kampioen in de 2e klasse I waardoor DVV voor het eerst in de geschiedenis promoveert naar de 1e klasse K.N.V.B.
2013 Op vrijdag 20 december 2013 is het precies tweehonderd jaar geleden dat de dorpen Duiven, Groessen en Loo een bestuurlijk eenheid werden met de naam "Buergermeistery Duven" onder Pruisisch bestuur. Sedertdien is de gemeentelijke indeling ongewijzigd gebleven. Op 1 juni 1816 kwam de gemeente bij het Koninkrijk der Nederlanden.
|
|
2014 Volgens opgave van het Centraal Bureau voor de Statistiek is het aantal huishoudens in Duiven dat onder de armoedegrens leeft aanzienlijk geringer dan in de rest van Nederland. In Duiven bedraagt het percentage arme huishoudens 5,6. Landelijk is dit 9,5. Omgerekend zijn in Duiven maar liefst 41% minder arme gezinnen dan in de rest van Nederland. Hoe anders was dit in vroegere eeuwen toen De Liemers tot de allerarmste streken van Nederland behoorde.
2015 Voor de allereerste keer in de geschiedenis van de Duivense schutterij "Onderling Genoegen" wordt een vrouw bestuurslid. Het is Marijke Vos. Vijf jaar eerder, in 2010, was het lidmaatschap ook opengesteld voor vrouwelijke leden. Voordien konden alleen mannen lid worden.
2016 Op woensdag 1 juni 2016 maken de voormalig Duitse gebieden Zevenaar, Oud-Zevenaar, Babberich, Wehl, Duiven, Groessen, Loo, Huissen en Malburgen tweehonderd jaar deel uit van het Koninkrijk der Nederlanden. De overgang van Pruissen naar Nederland in 1816 bracht zeker de eerste decennia geen voorspoed want de 19e eeuw werd een periode van grote misoogsten, ziekten, honger, ellende en armoede.
|
Uit de Leeuwarder Courant van 31 mei 1816 waarin melding wordt gemaakt van de overgave van Zevenaar, Huissen, Malburgen en de Lijmers, waardoor het Koninkrijk der Nederlanden "met een niet onaanzienlijk met aller vruchtbaarst bouwland en uitmuntende weiden beslagen en door nijvere inwoners bewoond territoir wordt vergroot". |
2017 Op woensdag 8 maart geeft verkeersminister Schultz het startsein voor de aanleg van het ontbrekende stuk van de snelweg A15 tussen Bemmel en Duiven. Het knooppunt waar de autowegen A15 en A12 bij elkaar komen zal "De Liemers" worden genoemd. Met de wensen van de lokale inwoners wordt geen rekening gehouden. Zo komt er geen tunnel tegen de gevreesde geluidsoverlast en horizonvervuiling. Ook houdt de minister vast aan haar plan om tol te heffen. Naar verwachting kan de weg in 2022 in gebruik worden genomen.
2017 Op
donderdag 4 mei 2017 onthult de gemeente Duiven
een monument ter nagedachtenis aan de broers Jan
(1921 - 1944) en Piet (1927 - 1944) Meuwsen uit
Groessen.
|
|
![]() |
2019 Op vrijdag 26 april 2019 verschijnt bij de uitgeverij Fagus de schitterende, meer dan driehonderd pagina's tellende, uitgave "De Liemers". Het boek, waaraan onder redactie van de historicus Theo Salemink (73) uit Oud-Zevenaar en de fysicus en streekhistoricu Wim van Heugten (69) uit Duiven 13 auteurs een bijdrage hebben geleverd, draagt in belangrijke mate bij aan het versterken van de identiteit van de Liemers.
|
|
2020 In de ochtend van
vrijdag 24 januari 2020 breekt brand uit in een vrijstaande
woning aan de Roodwilligenstraat in Duiven. Nadat de
brand geblust is, vindt de brandweer drie doden. |
|
In de geschiedenis ligt de nadruk doorgaans op machtige mensen. In www.liemershistorie.nl vooral aandacht voor de geschiedenis van gewone mensen, hun zwoegen voor een menswaardig bestaan want de overgrote meerderheid van de bevolking heeft tot halverwege de 20e eeuw doorgaans op de rand van een bestaansminimum geleefd waarbij misoogsten, ziekten, oorlogen en (natuur)rampen kwellingen zijn die de mensen bij voortduring hard hebben getroffen. Indrukwekkend is hoe velen onder moeilijke omstandigheden toch het hoofd boven water hebben kunnen houden.